Isang Yun

Isang Yun
Data i miejsce urodzenia17 września 1917
Tongyeong
Pochodzeniekoreańskie
Data i miejsce śmierci3 listopada 1995
Berlin
Gatunkimuzyka poważna, muzyka współczesna
Zawódkompozytor, pedagog
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RFN
Isang Yun
Imię koreańskie
Hangul윤이상
Hancha尹伊桑
Transkrypcja poprawionaYun I-sang
Transkrypcja MCRYun I-sang
Grób Isanga Yuna w dzielnicy Gatow w Berlinie

Isang Yun (ur. 17 września 1917 w Tongyeong, zm. 3 listopada 1995 w Berlinie[1]) – koreański kompozytor i pedagog.

Życiorys

Pochodził z Tongyeong w prowincji Gyeongsang Południowy[2][3]. Jego ojciec, Yun Ki-hyon, był poetą[4]. Zaczął komponować w wieku 14 lat. Studiował w Japonii, najpierw w konserwatorium w Osace, następnie w Tokio[3]. Ze względu na powiązania z koreańskim ruchem narodowowyzwoleńczym został w 1943 roku aresztowany[3]. Po powrocie do Korei w 1945 roku uczył muzyki, po zakończeniu wojny koreańskiej w 1953 roku został wykładowcą na Narodowym Uniwersytecie Seulskim. W 1955 roku otrzymał stypendium rządowe, które pozwoliło mu na wyjazd do Europy, gdzie kontynuował swoją edukację muzyczną[3]. Studiował w Paryżu (1957–1958) u Pierre’a Revela oraz w Berlinie Zachodnim (1958–1959) u Borisa Blachera, Josefa Rufera i Reinharda Schwarza-Schillinga[1]. W tym drugim mieście osiadł na stałe w 1963 roku[2].

W 1963 roku odwiedził niespodziewanie, bez pozwolenia południowokoreańskich władz, Koreę Północną, co spowodowało dla niego poważne konsekwencje osobiste[3]. W 1967 roku został wraz z żoną uprowadzony z Berlina przez południowokoreański wywiad, postawiony przed sądem w Seulu pod zarzutem szpiegostwa i skazany na dożywotnie więzienie[1][2][3]. Po dwóch latach, wskutek międzynarodowych nacisków, został zwolniony i powrócił do Niemiec[2][3]. Od 1969 do 1970 roku uczył w Hanowerze, następnie w latach 1970–1985 był wykładowcą berlińskiej Hochschule für Musik[3]. W 1971 roku otrzymał niemieckie obywatelstwo[2][3]. Kilkukrotnie odwiedzał Koreę Północną, gdzie był hołubiony przez tamtejsze władze. Ufundował instytut muzyczny w Pjongjangu, nazwany jego imieniem, zaś w 1992 roku nakręcono film poświęcony jego porwaniu i uwięzieniu pt. Yun sangmin[3]. Nie powrócił nigdy do Korei Południowej i pozostawał krytyczny wobec jej władz, a jego twórczość do lat 90. była objęta w tym kraju cenzurą[3]. Zmarł w Berlinie na skutek komplikacji związanych z zapaleniem płuc[3]. Współcześnie muzyka Yuna jest ceniona i wykonywana regularnie w obydwu państwach koreańskich, odbywają się liczne koncerty poświęcone jego pamięci[3].

Doctor honoris causa Uniwersytetu w Tybindze (1985)[4]. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1988) i Medalem Goethego (1995)[4].

Twórczość

Podstawowym celem Yuna jako kompozytora było łączenie wschodnioazjatyckiej sztuki wykonawczej z europejskimi instrumentami i wyrażanie azjatyckiej wyobraźni przy użyciu współczesnych zachodnich środków muzycznego wyrazu. Jego prace z lat 1959–1960 odzwierciedlają dodekafoniczny serializm związany z Darmstadt. Jednak po 1961 roku zaczął rozwijać swój indywidualny styl, widoczny w takich kompozycjach jak Loyang (1962), Gasa (1963), Garak (1963), Om mani padme hum (1964) i Réak (1966). W tych utworach podkreślał egzotykę za pomocą użycia glissando, pizzicato i vibrato, stosując równocześnie tradycyjną chińską dworską ornamentację muzyczną, dzięki czemu osiągał wysoce zróżnicowany charakter wielu linii melodycznych[5].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)[5][6]

Opery

  • Der Traum des Liu-Tung (Sen Liu-Tunga), jednoaktówka, libretto H. Rudelsberger i W. Bauernfeind na podstawie Ma Zhiyuan, 1965, premiera: Berlin, 25 września 1965
  • Die Witwe des Schmetterlings (Wdowa po motylu), jednoaktówka, libretto H. Kunz na podstawie Ma Zhiyuan, 1968, premiera: Norymberga, 23 lutego 1969
  • Geisterliebe, dwuaktówka, libretto H. Kunz, 1970, premiera: Kilonia, 20 czerwca 1971
  • Sim Tjong, dwuaktówka z prologiem i epilogiem, libretto H. Kunz, 1972, premiera: Monachium, 1 sierpnia 1972

Symfonie

  • I symfonia, 1983
  • II symfonia, 1984
  • III symfonia, 1985
  • IV symfonia Im dunkelen singen, 1986
  • V symfonia na baryton i orkiestrę, do poezji Nelly Sachs, 1987

Koncerty

Inne utwory orkiestrowe

  • Colloïdes sonores na orkiestrę smyczkową, 1961
  • Fluktuationen, 1964
  • Réak, 1966
  • Konzertante Figurenna małą orkiestrę, 1972
  • Harmonia na 16 instrumentów dętych, harfę i perkusję, 1974
  • Muak, 1978
  • Duetto concertante, na obój, rożek angielski, wiolonczelę i instrumenty smyczkowe, 1987
  • I symfonia kameralna na 2 oboje, 2 waltornie i instrumenty smyczkowe, 1987
  • II symfonia kameralna Den Opfern der Freiheit, na małą orkiestrę, 1989
  • Konturen, 1989
  • Silla, 1992

oraz liczne utwory kameralne i wokalno-instrumentalne.

Przypisy

  1. ↑ a b c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 1003. ISBN 0-674-37299-9.
  2. ↑ a b c d e The Oxford Dictionary of Music. Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 937. ISBN 978-0-19-957854-2.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m James E. Hoare: Historical Dictionary of Democratic People’s Republic of Korea. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 407–408. ISBN 978-0-8108-6151-0.
  4. ↑ a b c Andrew McCredie: Isang Yun (1917–1995). W: Music of the Twentieth-Century Avant-Garde: A Biocritical Sourcebook: A Biocritical Sourcebook. edited by Larry Sitsky. Westport: Greenwood Press, 2002, s. 586–588. ISBN 0-313-29689-8.
  5. ↑ a b Kunz 2004 ↓.
  6. ↑ Chodkowski 1995 ↓, s. 974.

Bibliografia

  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
  • H. Kunz: Yun, Isang. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Y. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Berlin-Gatow Landschaftsfriedhof Ehrengrab Isang Yun.JPG
Autor: Assenmacher, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ehrengrab von Isang Yun auf dem Landschaftsfriedhof Berlin-Gatow