Isartor

Isartor

Isartor, 2004
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Bawaria
Miejscowość	Monachium
Typ budynku	brama miejska
Położenie na mapie Monachium Isartor
Położenie na mapie Niemiec Isartor
Położenie na mapie Bawarii Isartor
48°08′06″N 11°34′54″E/48,135000 11,581667
Strona internetowa

Isartor – wschodnia brama miejska w Monachium. Jedna z trzech bram (obok Sendlinger Tor i Karlstor) średniowiecznych fortyfikacji zachowanych do dzisiaj. Jej nazwa pochodzi od nieopodal płynącej rzeki Izary (niem. Isar).

Obecnie w Isartor mieści się Valentin-Karlstadt-Musäum.

Położenie

Brama wznosi się na wschodnim krańcu ulicy Tal w tzw. dzielnicy Graggenauer, znajdującej się dawniej na Szlaku Solnym i tworzącej główną oś wschód-zachód historycznego starego miasta. Brama oddziela historyczne stare miasto od przedmieść Isarvorstadt i Au. Przed bramą znajduje się Isartorplatz, obecnie część obwodnicy wokół starego miasta.

Historia

Na początku XIV w. stale rosnąca liczba mieszkańców Monachium spowodowała konieczność rozbudowy miasta^[1]. W związku z tym król Ludwik IV Bawarski zlecił rozbudowę miasta i wzniesienie drugiego muru miejskiego^[2]. Wówczas też, w ramach drugiej fortyfikacji (1285–1347), wzniesiono Isartor (1337).

W 1827 Peter von Cornelius zaapelował do króla Ludwika I Wittelsbacha o uratowanie Isartor, która na przestrzeni wieków popadła w ruinę^[3]. Aby podkreślić historyczne znaczenie bramy, von Cornelius przywołał legendę o tryumfalnym wjeździe przez Isartor do miasta cesarza Ludwika IV Bawarskiego po zwycięstwie nad Fryderykiem III Pięknym w bitwie pod Ampfing (1322) i zaproponował, by uwiecznić to wydarzenie na fresku na bramie^[3]. Wjazd ten jednak nie mógł się odbyć w Monachium, ponieważ Isartor zbudowano dopiero piętnaście lat po bitwie^[3]. W 1833 Ludwik I Wittelsbach zlecił Friedrichowi von Gärtnerowi restaurację bramy. W ramach prac restauracyjnych wykonano malowidła herbów na wieżach bocznych oraz freski po zewnętrznej stronie korpusu środkowego nad przejściami, ukazujące zwycięstwo cesarza Ludwika IV Bawarskiego w bitwie pod Ampfing w 1322. W 1860 wieża środkowa otrzymała zegar, który pierwotnie był przeznaczony dla bramy zachodniej – Karlstor, która uległa zniszczeniu w eksplozji prochu czarnego.

Fresk na Isartor przedstawiający "Tryumfalny przejazd Ludwika IV Bawarskiego po zwycięskiej bitwie z Habsburgiem Fryderykiem Pięknym pod Mühldorf w roku 1322", Bernhard von Neher, 1835

Podczas II wojny światowej brama została poważnie uszkodzona. W latach 1946–1957 budowlę zabezpieczono, by uchronić ją przed zawaleniem. Zamontowano wówczas na wieży środkowej zegar. W latach 1971–72 przeprowadzono restaurację bramy, uwzględniając jej średniowieczny charakter i korygując pewne zmiany przeprowadzone w ramach prac w XIX w. Zdemontowano wówczas zegar z dwoma szklanymi cyferblatami.

Podczas prac ziemnych w związku z budową centrum zarządzania dla banku Stadtsparkasse München przy Thomas-Wimmer-Ring odkryto w połowie lat 80. XX w. fundamenty muru miejskiego oraz wieży strażniczej. Natomiast przy ulicy Lueg ins Land pozostałości muru miejskiego i wież przebudowano na domy, które w 1944 przetrzymały naloty bombowe.

Od 1959 w pomieszczeniach obydwu wież znajduje się Valentin-Karlstadt-Musäum^[4].

Architektura

Isartor, między 1890 a 1905

Isartor w 1945

Ruiny murowanej wieży Isartor

Isartor składa się z dwóch wież oraz korpusu środkowego z trzema przejściami i wieżą środkową, górującą nad budowlą. Korpus zdobi malowidło Bernharda von Nehera z 1835 przedstawiające "Tryumfalny przejazd Ludwika IV Bawarskiego po zwycięskiej bitwie z Habsburgiem Fryderykiem Pięknym pod Mühldorf w roku 1322" (niem. Triumphzug Ludwigs des Bayern nach seiner siegreichen Schlacht gegen den Habsburger Friedrich den Schönen bei Mühldorf im Jahre 1322).

Zegar

Zegar na Isartor, 2006

4 listopada 2005 na wieży środkowej zamontowano ponownie duży zegar^[5]. Od zachodu cyferblat jest lustrzanym odbiciem cyferblatu po przeciwnej stronie – dlatego wskazówki zegara po stronie zachodniej biegną w stronę przeciwną niż przyjęte. Zabieg ten nawiązuje do zdania, jakie miał wypowiedzieć Willy Brandt:

Przypisy

Bibliografia

• Frank Büttner: Peter Cornelius: Fresken und Freskenprojekte. T. 2. Franz Steiner Verlag, 1999, s. 54. ISBN 3-515-03612-1. [dostęp 2009-11-29]. (niem.).

Literatura dodatkowa

• Klaus Gallas: München. Von der welfischen Gründung Heinrichs des Löwen bis zur Gegenwart: Kunst, Kultur, Geschichte. Köln: DuMont, 1979. ISBN 3-7701-1094-3.