Isaszeg

Isaszeg

Pomnik honwedów
Herb Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Pest
Powiat	Gödöllő
Powierzchnia	54,83 km²
Populacja (2008) • liczba ludności • gęstość	11 151[1] 206,93 os./km²
Nr kierunkowy	28
Kod pocztowy	2117
Położenie na mapie Węgier Isaszeg
47°31′48″N 19°23′57″E/47,530000 19,399167
Strona internetowa
Portal Węgry

Isaszeg – miasto na Węgrzech, w komitacie Pest, w powiecie Gödöllő.

Położenie

Isaszeg leży 30 km na południe od śródmieścia Budapesztu na obszarze Wzgórz Gödöllő. W granicach miasta przepływa Rákos-patak. Sąsiednie miejscowości to Gödöllő, Dány, Pécel, Valkó i Nagytarcsa.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pojawiła się w dokumencie z 1274 roku pod nazwą Ilsuazg. Odkrycia archeologiczne dowodzą, że okolica była zamieszkała już okresie brązu. W XII wieku został zbudowany tzw. Stary kościół (Öreg templom), który obecnie jest zabytkiem. Właścicielem miejscowości był Sándor, żupan Sybina, a później ród Domoszlói. Tutaj był jeden z ulubionych terenów łowieckich króla Macieja. W 1529 r. trafia w posiadanie rodziny Báthori. Z powodu zarazy w 1536 r. i najazdów tureckich, liczba ludności znacznie spadła. W 1690 r. przybyli tu niemieccy osadnicy. W 1723 r. staje się własnością Antala Grassalkovicha, który osiedla tu najpierw Polaków, a potem Słowaków. Jeszcze przed końcem XIX wieku Polacy ulegli zesłowaczeniu^[2].

Sándor Petőfi bywał tu wielokrotnie w latach 1845–1848.

Dzień zwycięskiej bitwy pod Isaszegiem w dniu 6 kwietnia 1849 roku ogłoszono miejscowym świętem. Jej miejsce upamiętnia pomnik honwedów.

Na południe od miasta w okolicy zwanej Katonapallag znajdują się groby honwedów, które upamiętniają starcie węgierskich wojsk pod dowództwem Artúra Görgeya z armią austriacką. Wśród nich znajduje się również grób nieznanego polskiego kapitana^[3]. Mór Jókai osobiście odwiedzał wieś i zbierał informacje od mieszkańców przed napisaniem powieści „Synowie człowieka o kamiennym sercu”^[4]. Emília Csernovics, wdowa po Jánosu Damjanichu, generale walczącym w węgierskim powstaniu 1848 roku także wielokrotnie przyjeżdżała do Isaszegu i w czasie pobytu przychodziła pod pomnik, by się pomodlić. Cesarz Franciszek Józef również przyjeżdżał tutaj na polowania w czasie, gdy przebywał w Gödöllő.

W 1905 r. oddano do użytku budynek Urzędu Burmistrza, obecny Urząd Miasta.

W 1937 r. wybudowano kościół rzymskokatolicki.

W 1967 r. otworzono skansen, w którym znajduje się stała ekspozycja poświęcona historii regionalnej.

1 lipca 2008 r. prezydent Republiki Węgierskiej László Sólyom nadał miejscowości prawa miejskie.

Zabytki

• Stojący na cmentarzu kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Marcina, zwany Starym Kościołem (Öregtemplom)
• pomnik honwedów (pomnik bitwy pod Isaszegiem stoczonej w czasie powstania węgierskiego w 1848 roku na górze Szobor, dzieło rzeźbiarza Béli Radnaiego).
• groby honwedów
• arboretum z egzotycznymi drzewami, nie rosnącymi na Węgrzech znajdujące się w połowie drogi do Gödöllő (dawna królewska stacja uprawy sosny)
• skansen ze zbiorami dotyczącymi miejscowej historii
• „torfowe” stawy rybne dla wędkarzy na potoku Rákos
• na północ od miejscowości przebiega Limes Sarmatiae
• kamienny krzyż
• kaplica Ave Maria poświęcona honwedom z Isaszegu, biorącym udział w powstaniu węgierskim
• droga krzyżowa wiodąca z cmentarza na Kalwarię

Sławni ludzie

• 15.09.1924 urodził się tu György Lázár komunistyczny polityk, premier.
• 1.09.1871 urodził się tu Ferenc Ripka, dziennikarz i polityk, autor albumu pod tytułem „Erzsébet királyné Gödöllőn” Królowa Elżbieta w Gödöllő, były burmistrz Budapesztu.
• 13.03.1979 urodził się tu Balázs Benik, zawodnik rajdowy, trzykrotny mistrz Węgier.
• 18.07.1940 urodził się Zoltán Takács, artysta malarz.
• 4.07.1937 urodził się József Ruszt, reżyser, laureat nagrody Kossutha i nagrody Mari Jászai.
• 29.08.1984 urodził się tu Richárd Kalocsai, fotoreporter czasopisma Reformátusok Lapja.

Generałowie i oficerowie uczestniczący w bitwie pod Isaszegiem

Lajos Aulich – generał, János Damjanich – generał, János Fiala – inżynier, András Gáspár – generał huzarów, Artúr Görgey – generał, Károly Hauszer – major, Kálmán Iglódy – dowódca batalionu, Sándor Illési – pułkownik, János Kaszab – major, György Kmety – dowódca brygady, György Klapka – generał, Lajos Komlóssy – dowódca brygady, József Lord – kapitan, Pál Madách – emisariusz rządowy, Dénes Sárközy – porucznik, Pál Sipos – podporucznik, Józef Wysocki – generał. Lista nie jest pełna.

Media lokalne

• Prasa: Isaszeg Önkormányzati Tájékoztató, Isaszegi Hírek Magazin
• TV: Isaszeg TV (ITV)

Miejscowości partnerskie

W 2009 roku Isaszeg po raz pierwszy urządził Festiwal Miejscowości Partnerskich.

Przypisy

Bibliografia

• Gerevich Tibor: Magyarország román kori emlékei. (Romańskie zabytki na Węgrzech.) Egyetemi nyomda. Budapeszt, 1938.
• Gerő, L. (1984): Magyar műemléki ABC. (ABC zabytków architektury węgierskiej) Budapeszt
• Gervers-Molnár, V. (1972): A középkori Magyarország rotundái. (Średniowieczne rotundy Węgier). Akadémiai, Budapeszt
• Henszlmann, I. (1876): Magyarország ó-keresztyén, román és átmeneti stylü mű-emlékeinek rövid ismertetése (Architektura starochrześcijańska, romańska i przejściowa na Węgrzech). Királyi Magyar Egyetemi Nyomda, Budapeszt

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona administracji Isaszegu
• Mapa Isaszegu
• Galeria zdjęć lotniczych Isaszegu