Iskrzyczyn

Iskrzyczyn
	wieś
	; Panorama Iskrzyczyna
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Dębowiec
Wysokość	373 m n.p.m.
Liczba ludności (2009)	628
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-426
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0051606
	Położenie na mapie gminy Dębowiec Iskrzyczyn
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Iskrzyczyn
	Położenie na mapie województwa śląskiego Iskrzyczyn
	Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Iskrzyczyn
	49°47′46″N 18°44′41″E/49,796111 18,744722
	Strona internetowa

Artykuł	49°47′46″N 18°44′41″E
- błąd	39 m
WD	49°47'49"N, 18°44'28"E, 49°49'N, 18°47'E
- błąd	39 m
Odległość	281 m

Nieoficjalny herb wsi Iskrzyczyn

Iskrzyczyn (niem. Iskritschin lub Iskrzitschin) – wieś sołecka w gminie Dębowiec w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 465 ha, liczba ludności 628 (2009), co daje gęstość zaludnienia równą 135,05 os./km²^[2]. Większość terenu wioski zajmują grunty orne (338 ha^[3]).

Nazwa miejscowości pierwotnie brzmiała Iskrzyczyno. Gwarowo wymawiana jest jisksziczyn. Jest nazwą dzierżawczą od imienia Iskrzyca^[4].

Geografia i przyroda

Miejscowość rozłożona jest na zboczach Górki Tarnawa (373 m n.p.m.) na Pogórzu Cieszyńskim. Od strony północnej sąsiaduje z Dębowcem i Simoradzem, od wschodniej z Wilamowicami oraz Międzyświeciem, na południu z Łączką a na zachodzie z Kostkowicami.

Na obszarze miejscowości znajduje się jeden pomnik przyrody – glediczja trójcierniowa (Gleditsia triacanthos) o obwodzie 215 cm i wysokości 23 m i szacunkowym wieku 200 lat^[5].

Historia

Iskrzyczyn to jedna z najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniony jest również Iskrzyczyn jako Y(I)sc(h)richino^[6]^[7]. Prawdopodobnie wieś ta istniała już jednak wcześniej. Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie, w granicach którego znalazł się również Iskrzyczyn. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W 1453 miejscowość została zakupiona przez Franciszka z rodu Tschammerów od Jana Frydrychowskiego z Dębowca^[8]. W 1766 właścicielami byli Radoccy.

Pierwszy budynek szkolny w Iskrzyczynie został oddany do użytku w 1898^[9].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 59 budynkach w Iskrzyczynie na obszarze 456 hektarów mieszkało 416 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 91,2 os./km². z tego 246 (59,1%) mieszkańców było katolikami, 166 (39,9%) ewangelikami a 4 (1%) wyznawcami judaizmu, 412 (99%) było polskojęzycznymi^[10]. Do 1910 roku obszar wzrósł do 464 hektarów, liczba budynków do 60 a mieszkańców do 430, z czego wszyscy byli polskojęzyczni, 278 (64,7%) było katolikami, 152 (35,3%) ewangelikami^[11].

Po I wojnie światowej miejscowość jako część Śląska Cieszyńskiego stała się przedmiotem polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 14 kompanii w Skoczowie^[12]. Ostatecznie miejscowość znalazła się w 1920 w granicach II Rzeczypospolitej.

W 1934 w Iskrzyczynie zawiązano oddział OSP, który własnej remizy doczekał się w 1947^[13].

Nowy budynek szkolny powstał w latach 1963–1964, z kolei pierwszy budynek szkolny zamieniono na przedszkole^[9].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Religia

Katolicy z Iskrzyczyna przynależą do parafii św. Jakuba w Simoradzu, z kolei ewangelicy do parafii w Skoczowie.

Instytucje społeczne i sportowe

W miejscowości funkcjonują Koło Gospodyń Wiejskich a także Ludowy Klub Sportowy "Iskra".

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Gmina Dębowiec: Plan Odnowy Miejscowości Iskrzyczyn. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2010-08-24. [dostęp 2011-12-12].
↑ Gmina Dębowiec: Program Ochrony Środowiska Gminy Dębowiec. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2005-03-10. s. 27. [dostęp 2011-01-13].
↑ Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 79. ISBN 82-00-00622-2.
↑ Wykaz pomników przyrody na terenie Śląska Cieszyńskiego. W: Henryk Mróz: Śląsk Cieszyński, Środowisko naturalne. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1997, s. 66. ISBN 83-903589-9-9.
↑ Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].
↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ WacławW. Gojniczek WacławW., Tschammerowie z Iskrzyczyna w drugiej połowie XV wieku i w XVI wieku, „Familia Silesiae”, 1, Cieszyn 1997, s. 6, ISBN 83-88204-01-7 (pol.).
↑ ^a ^b Krystyna Franek. Z historii szkoły.... „Dębowieści”. 6 (52), s. 1, 6, Listopad/Grudzień 2004. ISSN 1641-5477. [dostęp 2011-01-15]. [zarchiwizowane z adresu 2015-05-29].
↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
↑ JanJ. Brzezina JanJ., Straż pożarna, Sołectwo Iskrzyczyn, maj 2009 [dostęp 2017-10-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-29] .

Bibliografia

O Dębowcu i Olbrachcicach. Cieszyn: Interfeon, 2001. ISBN 83-87308-45-5.
Przewodnik po Gminie Dębowiec. Cieszyn: 2009.
Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne

Iskrzyczyn – Gmina Dębowiec
Iskrzyczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 305 .

[1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[odnowaIskrzyczyn-2] Gmina Dębowiec: Plan Odnowy Miejscowości Iskrzyczyn. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2010-08-24. [dostęp 2011-12-12].

[3] Gmina Dębowiec: Program Ochrony Środowiska Gminy Dębowiec. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2005-03-10. s. 27. [dostęp 2011-01-13].

[mrozek-4] Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 79. ISBN 82-00-00622-2.

[5] Wykaz pomników przyrody na terenie Śląska Cieszyńskiego. W: Henryk Mróz: Śląsk Cieszyński, Środowisko naturalne. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1997, s. 66. ISBN 83-903589-9-9.

[6] Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].

[7] Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.

[8] WacławW. Gojniczek WacławW., Tschammerowie z Iskrzyczyna w drugiej połowie XV wieku i w XVI wieku, „Familia Silesiae”, 1, Cieszyn 1997, s. 6, ISBN 83-88204-01-7 (pol.).

[szkoła-9] Krystyna Franek. Z historii szkoły.... „Dębowieści”. 6 (52), s. 1, 6, Listopad/Grudzień 2004. ISSN 1641-5477. [dostęp 2011-01-15]. [zarchiwizowane z adresu 2015-05-29].

[10] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).

[11] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[CITEREFJerzy_Szczurek193332-37-12] Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.

[13] JanJ. Brzezina JanJ., Straż pożarna, Sołectwo Iskrzyczyn, maj 2009 [dostęp 2017-10-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-29] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Wsie	Gumna Iskrzyczyn Kostkowice Łączka Ogrodzona Simoradz
Integralne części wsi	Chodniki Dębina Górny Koniec Hersztówki Kępa Łęg Owczarek Pasieki Podlesie Pole Samlowiec Stary Dwór Tornowa Za Wodą

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne