Islamski Ruch Uzbekistanu

Islamski Ruch Uzbekistanu (IRU; uzb. Oʻzbekiston islomiy harakati) – radykalna organizacja islamska wywodząca się z Uzbekistanu.

Islamski Ruch Uzbekistanu został utworzony w połowie 1998 (na bazie radykalnych środowisk i organizacji religijnych) pod przywództwem Tohira Yoʻldosha (Tohira Juldaszewa) i Jumy Namangoniya (Dżumy Namanganiego) – stojących wcześniej (do jej likwidacji w 1992 przez władze uzbeckie) na czele działającej w Kotlinie Fergańskiej grupy islamistycznej Adolat[1].

Jej głównym celem było utworzenie w Uzbekistanie państwa muzułmańskiego. Następnie rozszerzyła swoje plany na całą Azję Centralną, w której miałby zostać utworzony ponadnarodowy kalifat, głosząc radykalne poglądy ruch zdobył poparcie Al-Ka’idy[2][3][4]. IRU dążyła do obalenia prezydenta Uzbekistanu Isloma Karimova[5].

Jej założycielami byli Juma Namangoniy (obecnie prawdopodobnie nie żyje) oraz Tohir Yoʻldosh (zabity w nalocie w Południowym Waziristanie 27 sierpnia 2009), pochodzący z Namanganu, uzbeckiego miasta leżącego w Kotlinie Fergańskiej. Obaj brali wcześniej udział w wojnie domowej w Tadżykistanie (1992–1997).

Islamski Ruch Uzbekistanu dąży do osiągnięcia swoich celów głównie metodami terrorystycznymi i militarnymi. Do najbardziej spektakularnych akcji należą przede wszystkim tzw. kryzysy batkeńskie. W sierpniu 1999 bojownicy Islamskiego Ruchu Uzbekistanu przedarli się z Tadżykistanu do Uzbekistanu i Kirgistanu. W rejonie miasta Batken w Kirgistanie doszło do starć partyzantów IRU z wojskami uzbeckimi i kirgiskimi. Wzięto także zakładników. Do ponownego ataku IRU w tym samym rejonie doszło latem 2000 roku[6]. Walki trwały do jesieni.

W końcu lat 90. nasiliły się represyjne działania władz uzbeckich wobec IRU. Jednocześnie uzbeckie formacje fundamentalistów islamskich zintensyfikowały działalność terrorystyczną. Przy czym administracja prezydenta Karimova wielokrotnie wykorzystywała oskarżenie o związki z muzułmańskimi terrorystami jako argument w walce z opozycją polityczną i organizacjami niezależnymi. Władze Uzbekistanu wskazywały na działalność terrorystów islamskich jako główną przyczynę wystąpień społecznych w Andiżanie w maju 2005.

Jednym ze źródeł utrzymania są dochody z przemytu narkotyków w regionie Azji Centralnej. Uważa się także, że IRU jest finansowany przez inne międzynarodowe grupy fundamentalistów islamskich oraz jest związana z Al-Ka’idą. W związku z tym zwalczany jest nie tylko przez władze Uzbekistanu i innych państw Azji Centralnej, ale również przez władze Stanów Zjednoczonych (IRU jest wpisany na listę organizacji terrorystycznych Departamentu Stanu USA[7]).

W połowie 2015 roku lider IRU Usmon Gʻoziy zdeklarował, że ruch jest częścią Państwa Islamskiego[8][7]. Wcześniej, w 2014 roku, ogłoszono sojusz z ISIS[9], jednak organizacja kontynuowała współpracę z afgańskimi Talibami[10]. Ta została zerwana dopiero w marcu 2015[11]. W lipcu 2016 roku powstała nowa frakcja w IRU, potępiająca Państwo Islamskie i powracająca do współpracy z Al-Ka’idą[12].

Przypisy

  1. ↑ M. Jaremba, Islamski Ruch Uzbekistanu – od lokalnego ekstremizmu do Państwa Islamskiego, „Historia@Teoria” 1, 2018, 7, s. 168–169; J. Lang, Eksport dżihadu – terroryzm islamski z Azji Centralnej, „Komentarze OSW” 236 (12.04.2017), s. 1.
  2. ↑ Inside Al Qaeda: global network of terror, by Rohan Gunaratna, s. 169
  3. ↑ Lena Jonson Tajikistan in the New Central Asia: Geopolitics, Great Power Rivalry and s. 96. 2006. 978-1845112936
  4. ↑ Tajikistan and Afghanistan. understandingwar.org. [dostęp 2016-12-31]. (ang.).
  5. ↑ Pakistan's 'fanatical' Uzbek militants, „BBC News”, 11 czerwca 2014 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  6. ↑ Batken Conflict Returns, „Institute for War and Peace Reporting” [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  7. ↑ a b IMU Declares It Is Now Part Of The Islamic State, RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  8. ↑ Edward Lemon, IMU Pledges Allegiance to Islamic State, „EurasiaNet”, 1 sierpnia 2015 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  9. ↑ Uzbek militants declare support for Islamic State, „DAWN.COM”, 6 października 2014 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  10. ↑ Abubakar Siddique, The Islamic Movement of Uzbekistan Overshadows Afghan Battlefield, „RFE/RL” [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  11. ↑ Afghanistan vows action after IS-style beheading video [dostęp 2016-12-29] (ang.).
  12. ↑ Islamic Movement of Uzbekistan faction emerges after group’s collapse | FDD's Long War Journal, FDD's Long War Journal [dostęp 2016-12-29] (ang.).

Linki zewnętrzne