Islandia

Republika Islandii

Lýðveldið Ísland

Flaga Islandii Herb Islandii
Hymn: Lofsöngur (Hymn pochwalny)
Konstytucja	Konstytucja Islandii
Język urzędowy	islandzki
Stolica	Reykjavík
Ustrój polityczny	demokracja
Typ państwa	Republika parlamentarna
Głowa państwa	prezydent Guðni Th. Jóhannesson
Szef rządu	premier Katrín Jakobsdóttir
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	103 125 km² 2,7%
Liczba ludności (2020[3])  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narody i grupy etniczne	368 590[1][2] 3,2 osób/km² Islandczycy: 84,8%[4] Polacy: 5,6%[5]
PKB (2017)  • całkowite   • na osobę	23,9 mld[1] USD 70 332[1] USD
PKB (PSN) (2017)  • całkowite   • na osobę	17,6 mld[1] dolarów międzynar. 51 842[1] dolarów międzynar.
Waluta	korona islandzka (ISK)
Niepodległość	od Danii 1 grudnia 1918 (pozostała w unii)[6][7] 17 czerwca 1944 (ogłoszenie republiki)[8]
Religia dominująca	luteranizm (73,8%)
Strefa czasowa	UTC ±0
Kod ISO 3166	IS
Domena internetowa	.is
Kod samochodowy	IS
Kod samolotowy	TF
Kod telefoniczny	+354

Islandia (isl. Ísland, wym. ˈistlant; Republika Islandii, isl. Lýðveldið Ísland^[9][10][11]) – państwo położone na północy Grzbietu Śródatlantyckiego, na wyspie Islandia i kilku mniejszych wyspach, m.in. archipelag Vestmannaeyjar w północnej części Oceanu Atlantyckiego. Stolicą państwa jest Reykjavík. Islandia jest jednym z krajów nordyckich.

Geografia

Islandia leży na granicy Oceanu Arktycznego i Oceanu Atlantyckiego. Główna wyspa znajduje się na południe od koła podbiegunowego.

Pod względem geologicznym Islandia jest najmłodszym obszarem kontynentu europejskiego, położonym na „gorącym punkcie” Grzbietu Śródatlantyckiego. Na wyspie występują liczne wulkany, z których część jest nadal aktywna, m.in. Hekla, Katla, Askja, Grímsvötn, Hvannadalshnúkur (najwyższy szczyt kraju). Potwierdzeniem aktywności wulkanicznej są liczne gorące źródła oraz gejzery (samo słowo jest pochodzenia islandzkiego), wykorzystywane na dużą skalę jako tania energia do ogrzewania mieszkań.

Zgodnie z nazwą, Islandia znaczy „kraj lodu” – około 11 proc. powierzchni tego wyżynno-górzystego kraju zajmują lodowce. Największe z nich to: Vatnajökull – 8300 km², Langjökull – 953 km², Hofsjökull – 925 km², Mýrdalsjökull – 596 km² oraz Drangajökull – 160 km².

Linia brzegowa wyspy jest dobrze rozwinięta. W licznych zatokach i fiordach ulokowały się mniejsze lub większe osady. Głównym miastem państwa jest jego stolica Reykjavík, gdzie mieszka 119,1 tys. mieszk., czyli blisko 2/5 ludności kraju. Natomiast w całym regionie stołecznym mieszka 3/5 ludności kraju. Pozostałe większe miasta to: Kópavogur^[12] (30 tys.), Hafnarfjörður^[12] (25,3 tys.), Akureyri (17,3 tys.), Keflavík (14 tys.), Garðabær^[12] (10 tys.), Mosfellsbær^[12] (8,4 tys.), Akranes (6,5 tys.), Selfoss (6,3 tys.), Seltjarnarnes^[12] (4,7 tys.) i Heimaey (4,4 tys.). Główny międzynarodowy port lotniczy położony jest w Keflavíku, natomiast dwa mniejsze, obsługujące również loty międzynarodowe, to Akureyri oraz Egilsstaðir. Lotnisko w Reykjavíku obsługuje głównie loty krajowe, ale w ostatnim czasie zaczyna pojawiać się również coraz więcej rejsowych połączeń z innymi państwami, w tym również tanich linii lotniczych. Przewoźnicy realizują tam regularne połączenia między innymi z miastami takimi jak Budapeszt, Gdańsk, Warszawa.

Odległość do najbliższych państw i wysp

• Dania:
  • Grenlandia: 288 km
  • Wyspy Owcze: 430 km
• Norwegia:
  • Jan Mayen: 550 km
  • Norwegia kontynentalna: 970 km
• Wielka Brytania: 798 km
• Irlandia: 1060 km

Historia

Islandia należy do najpóźniej zasiedlonych obszarów Europy. Pierwsi osadnicy pojawili się w 874. Byli to norwescy wikingowie oraz celtyccy (szkoccy i iryjscy) osadnicy. W roku 930 zebrali się oni po raz pierwszy na zgromadzeniu ogólnym, zwanym Althingiem. Althing był w średniowieczu dorocznym zgromadzeniem wszystkich wolnych mieszkańców wyspy.

Na Islandii powszechne było piśmiennictwo, kolekcję starych rękopisów zawiera Sagñanet.

Islandia pozostała niezależna przez 300 lat, by w XIII wieku popaść w zależność norweską, a potem duńską. Pewną autonomię uzyskała w 1874. W 1918 odzyskała niepodległość, z królem duńskim jako tytularną głową państwa. Podczas II wojny światowej ogłosiła neutralność, jednak Wielka Brytania w maju 1940 roku dokonała inwazji na Islandię, chcąc zapobiec zajęciu wyspy przez Niemcy. Islandia zakończyła unię personalną z Danią i ogłosiła się republiką w 1944.

26 maja 1968 Islandia przeprowadziła zmianę organizacji ruchu na prawostronny (tzw. H-dagurinn).

W 1975 r. islandzkie kobiety zorganizowały jednodniowy strajk, by domagać się realnego przestrzegania równości płci.

Ustrój polityczny

Islandia jest republiką zgodnie z obowiązującą konstytucją z 1944 (była nowelizowana w 1984 oraz w 1991). Głową państwa jest prezydent, który wybierany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich co 4 lata. Jednak kompetencje prezydenta są mocno ograniczone, a głównym podmiotem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy parlament, Althing (isl. Alþingi). Parlament liczy 63 członków. Są oni wybierani na 4-letnią kadencję według systemu proporcjonalnego. Szefem rządu jest, wyznaczany przez prezydenta, premier, który wraz z resztą gabinetu stanowi władzę wykonawczą. Rząd musi posiadać zaufanie parlamentu, przed którym ponosi odpowiedzialność^[13].

Podział administracyjny

Islandia podzielona jest na 23 regiony, regiony administracyjne (isl. sýsla, l.mn. sýslur) oraz 14 niezależnych miast, czyli kaupstaður (l.mn. kaupstaðir). Na poziomie lokalnym wyróżnia się 104 gminy (hreppur), które zajmują się oświatą, transportem i zagospodarowaniem przestrzeni.

Islandia jest też podzielona na 8 okręgów sądowych, które są zgrupowaniami sýslur. Do 2003 były one także podstawą wydzielenia okręgów wyborczych. Obecnie jest tylko 6 okręgów wyborczych, a ich zasięg i liczba mandatów bardziej odpowiada liczbie ludności na danym obszarze.

Demografia

Ludność

Odizolowanie wyspy od reszty kontynentu ograniczyło imigrację. Stąd też dopływ nowego materiału genetycznego był ograniczony przez wieki. Dzięki bogatej tradycji ustnej i pisanej wiele z rodzin może wskazać swoich przodków na wiele pokoleń wstecz. Wszystko to sprawia, że współcześni Islandczycy są przedmiotem wielu badań genetycznych. Przyrost naturalny wynosi 0,66% (2013). Ludność poniżej 14. roku życia stanowi 21%, a powyżej 65. roku 12%. Przeciętna długość życia mężczyzny wynosi 78 lat (78,43), a kobiety prawie 83 lata (82,73).

Największą grupą etniczną po grupach islandzkich są Polacy. Polska populacja w Islandii liczy 20 146 osób^[14].

Język

Islandczycy kulturowo należą do krajów nordyckich i posługują się językiem islandzkim – jednym z języków skandynawskich.

Religia

Religią państwową jest luteranizm. Do islandzkiego Kościoła luterańskiego należy 75,1% Islandczyków. Katolicy natomiast stanowią 3,5% ludności. W Islandii działa także wiele mniejszych grup chrześcijańskich jak Wolny Kościół Luterański Reykjavíku – 2,9%, Wolny Kościół Luterański Hafnarfjörðuru – 1,9%, a także pewna liczba zielonoświątkowców, adwentystów dnia siódmego, innych kościołów protestanckich, Świadków Jehowy i prawosławnych. Zaraz po wyznaniach chrześcijańskich najliczniejszą grupę stanowią rodzimowiercy germańscy, a także wyznawcy zuizmu. Z innych religii obecni tu są również buddyści, muzułmanie i bahaiści. Pozostali, niestowarzyszeni w żadnej religii i nieokreśleni stanowią 11,7%^[15].

Gospodarka

Reykjavík

Lodowiec Eyjafjallajökull

Gorące źródło Leirhnjukur

Wodospad Öxarárfoss w Parku Narodowym Þingvellir

Dettifoss

Zdjęcia satelitarne Islandii

Lato

Zima

Według „The World Competitiveness Scoreboard 2012” trzynasta najbardziej konkurencyjna gospodarka w Europie, oraz dwudziesta szósta na świecie (według rankingu z 2005 roku pierwsza w Europie, oraz czwarta na świecie)^[16]. Podatki stanowią 42% PKB Islandii. W 2007 Islandia zajęła pierwsze miejsce na świecie pod względem HDI. W 2012 zajęła miejsce 13.

Zatrudnienie w 2001 wynosiło 162,7 tys. osób, z czego:

• rolnictwo i rybołówstwo – 7,8%,
• przemysł – 22,6%
• usługi – 69% (duży udział turystyki).

Zatrudnienie w 2005 wynosiło 165,6 tys. osób, z czego:

• rolnictwo i rybołówstwo – 6,5%,
• przemysł – 21,7%,
• usługi – 71,8%.

Podstawą gospodarki Islandii jest rybołówstwo. Islandzka flota rybacka liczy 1752 statki o łącznym tonażu 181 531 BRT. Ogółem roczny połów ryb wynosi 1322,9 tys. ton. W ostatnich latach zubożenie zasobów rybnych spowodowało konieczność wprowadzenia zakazów i ograniczeń, coraz bardziej popularne stały się farmy rybne. W połowach morskich Islandii głównie łowione są ryby: błękitek, śledź, gromadnik i dorsz. Produkty rybne w 2004 stanowiły 40% wyprodukowanych towarów i w 2006 roku eksportowano 661,2 tys. ton ryb (głównie ryby mrożone).

Szacuje się, że na Islandii żyje cztery razy więcej owiec niż ludzi (pogłowie wielkości 1,1–1,2 mln) w okresie letnim. Liczba owiec, sumowana pod koniec roku, już po uboju, ale jeszcze przed wydaniem na świat młodych (owce są zwierzętami, które wydają potomstwo w określonym czasie w ciągu roku) wynosi ok. 500 tys. sztuk (dane z 1998), czyli ok. dwukrotną liczbę mieszkańców Islandii^[17].

Przemysł w Islandii jest stosunkowo młodą dziedziną gospodarki. Większe zakłady powstawały w XX w. Głównie są to zakłady przemysłu spożywczego związanego z surowcami na bazie rolnictwa i rybołówstwa. Na bazie rolnictwa także powstał przemysł lekki i zakłady przerobu skór. Znajduje się sporo niewielkich fabryk produkujących sprzęt elektryczny, artykuły gospodarstwa domowego, wyroby ceramiczne, toaletowe, produkty spożywcze i cukiernicze, a także inne towary powszechnego użytku. Znacznie rozwinięty jest przemysł poligraficzny.

Do dużych zakładów, reprezentujących nowe gałęzie przemysłu należy zaliczyć cementownię w Akranes, fabrykę nawozów sztucznych w Hafnarfjörður, huty aluminium: Straumsvik pod Hafnarfjörður oraz budowaną w Reyðarfjörður. Działające od 1966 nad jeziorem Myvatn zakłady przerobu diatomitu, kończą swą produkcję.

Poza tym głównymi zasobami Islandii są energia wodna, energia geotermiczna, aluminium i diatomity. W szklarniach ogrzewanych energią geotermiczną uprawiane są warzywa i kwiaty, a nawet banany.

W 2007 parlament islandzki przyjął plan pierwszej w świecie całkowitej rezygnacji z paliw kopalnych. Głównym źródłem energii wykorzystywanym powszechnie ma być wodór. Program ten przewiduje również wykorzystanie na szeroką skalę samochodów i autobusów napędzanych energią elektryczną pochodzącą z wodorowych ogniw paliwowych. Szacuje się, że realizacja planu zajmie 30–40 lat.

Kryzys finansowy 2008

W 2008 w wyniku światowego kryzysu finansowego islandzki system bankowy, będący zarazem najlepiej rozwiniętą z gałęzi islandzkiej gospodarki, załamał się. Islandzki kryzys finansowy z 2008, będący efektem koniunktury na rynkach światowych i systemu bankowego w kontekście światowego kryzysu ekonomicznego w 2008, stanowi ogromny problem dla Islandii. Trzy z największych islandzkich banków dotknięte zostały kryzysem i kontrolę nad nimi przejął rząd. Pierwszy z nich Glitnir został znacjonalizowany pod koniec września 2008. Po niedługim czasie kontrola nad Landsbanki została przekazana Fjármálaeftirlitið (Urząd Nadzoru Finansowego). Następnie ten sam organ przejął kontrolę nad największym bankiem Islandii Kaupthing Bank. Efekty tych zdarzeń były odczuwalne w Wielkiej Brytanii, kiedy to klienci upadającego Icesave (banku internetowego będącego własnością Landsbanki) od 7 października nie byli w stanie wypłacić z kont swoich oszczędności.

Od września 2007 do września 2008 kurs islandzkiej waluty spadł o ponad 70 proc. Premier Geir Haarde w emocjonalnym orędziu telewizyjnym zapowiedział, że rząd gwarantuje wypłatę środków z rachunków bankowych do wysokości 2,5 mln ISK. Według rządu oszczędnościom nic nie zagrażało, jednak transakcje walutowe zostały wstrzymane. Wszystkie te środki nie wystarczyły jednak by ustabilizować zagrożony sektor bankowy, nad którym rząd przejął pełną kontrolę.

W celu stabilizacji systemu finansowego Islandia pożyczyła ok. 6 mld dolarów od konsorcjum, w skład którego weszły Międzynarodowy Fundusz Walutowy, kraje skandynawskie, Wielka Brytania, Holandia i Polska^[18].

26 stycznia 2009 premier Geir Haarde podał swój rząd do dymisji^[19].

Wykorzystanie gruntów

Turystyka

Około 69% pracujących na Islandii jest zatrudnionych w usługach, głównie turystycznych. Wyspę odwiedza około 1 mln turystów zagranicznych rocznie. Są to głównie turyści z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. W 2004 dochód z turystyki wyniósł 372 mln USD^[13]. W 2015 roku kraj ten odwiedziło 1,289 mln turystów (29,2% więcej niż w roku poprzednim – to największy wzrost w Europie), generując dla niego przychody na poziomie 1,579 mld dolarów^[20]. Coraz bardziej popularną formą podróżowania po Islandii staje się turystyka rowerowa^[21].

Liczba turystów jest ograniczana^[22], aby nie zniszczyć naturalnego piękna kraju, objętego ochroną poprzez utworzenie Parku Narodowego Vatnajökull.

Kultura

Najbardziej znani islandzcy twórcy to:

• w dziedzinie muzyki:

piosenkarki Björk, Emilíana Torrini, zespoły Of Monsters and Men, Sigur Rós, múm, GusGus, Vök(ang.), Hatari, Kaleo, Kaelan Mikla oraz multiinstrumentalista i producent Ólafur Arnalds

• w dziedzinie literatury:

laureat Nagrody Nobla w 1955 Halldór Laxness,

pisarz Gunnar Gunnarsson

pisarka Yrsa Sigurðardóttir

pisarka Lilja Sigurðardóttir

pisarz Arnaldur Indriðason

pisarz Árni Thórarinsson

pisarz Stefán Máni

• w dziedzinie filmu:

reżyser Fridrik Thor Fridriksson

aktor Stefán Karl Stefánsson

• w dziedzinie tańca:

narodowa grupa taneczna^[23]

Kuchnia Islandii

Kuchnia Islandii jest typową kuchnią północy opierającą się na elementach wyżywienia, które były w tym rejonie od zawsze jak: ryby, wyroby mleczarskie, zboża i jagnięcina. Na Islandii powstało wiele typowych specjałów jak choćby: hákarl, czyli sfermentowane mięso rekina, selshreifar – kwaszone płetwy foki albo harðfiskur, czyli ryby suszone na świeżym powietrzu. W kuchni tego kraju najpopularniejsze są dania z ryb takich jak: pstrągi, dorsze, łososie, halibuty, łupacze, płastugi. Do przyprawiania dań często również dodaje się sproszkowane algi morskie. Z mięsa tradycyjnymi potrawami są:

• hangikjöt – czyli wędzona lub gotowana baranina lub jagnięcina
• svið – gotowane głowy owcze lub baranie
• lifrarpylsa – pudding z wątroby owczej z mąką żytnią oraz płatkami owsianymi^[24]

Święta

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy^[25]

• Nýársdagur – Nowy Rok – 1 stycznia
• Skírdagur – Wielki Czwartek – święto ruchome
• Föstudagurinn langi – Wielki Piątek – święto ruchome
• Páskadagur – Wielkanoc – święto ruchome
• Annar í páskum – Wielkanocny Poniedziałek – święto ruchome
• Sumardagurinn fyrsti – pierwszy dzień lata – 23 kwietnia
• Alþjóðlegur frídagur verkafólks – Międzynarodowy Dzień Pracy – 1 maja
• Uppstigningardagur – Wniebowstąpienie – święto ruchome
• Hvítasunnudagur – Zielone Świątki – święto ruchome
• þjóðhátíðardagur Íslendinga – Dzień Niepodległości – 17 czerwca
• Frídagur verslunarmanna – Dzień Handlowca – 3 sierpnia
• Aðfangadagur – Wigilia Bożego Narodzenia – 24 grudnia
• Jóladagur – Boże Narodzenie – 25 grudnia
• Annar í jólum – Drugi Dzień Świąt Bożego Narodzenia – 26 grudnia
• Gamlársdagur – Sylwester – 31 grudnia

Sport

W Islandii uprawianie sportu jest powszechne wśród mieszkańców. Dzieci od 6. roku życia uczone są pływania w szkołach^[26]. W ostatnich latach na popularności zyskały sporty drużynowe. Reprezentacja Islandii w piłce ręcznej mężczyzn zdobyła srebrny medal na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie. Wcześniej reprezentanci Islandii zdobyli tylko trzy medale na Igrzyskach Olimpijskich (ani jednego na zimowych): Vilhjálmur Einarsson w 1956 roku srebro w trójskoku, Bjarni Friðriksson w 1984 roku brąz w judo oraz Vala Flosadóttir w 2000 roku brąz w skoku o tyczce.

Historyczny sukces odniosła także islandzka reprezentacja w piłce nożnej mężczyzn, awansując po raz pierwszy na Mistrzostwa Europy w 2016 roku i kończąc swój udział w turnieju na ćwierćfinale po sensacyjnym wyeliminowaniu Anglików^[27] i porażce z gospodarzami turnieju Francuzami. Reprezentacja zagrała na Mistrzostwach Świata w Rosji. Islandzcy piłkarze cieszą się coraz większą popularnością w Europie. Największą gwiazdą drużyny jest napastnik Eiður Guðjohnsen, reprezentujący w przeszłości m.in. kluby takie jak Chelsea czy FC Barcelona.

Zobacz też

• stosunki Islandii z Unią Europejską

Przypisy

Linki zewnętrzne

 Wikimedia Atlas: Islandia – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons

• Iceland News Polska – Polskojęzyczny portal dotyczący życia w Islandii

• Polska strona o Islandii
• IcelandReview – anglojęzyczny portal z wiadomościami z Islandii (ang.)

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego

Państwa członkowskie	Albania Belgia Bułgaria Czarnogóra Chorwacja Czechy Dania Estonia Francja Grecja Hiszpania Holandia Islandia Kanada Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Stany Zjednoczone Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy
Kandydaci	Bośnia i Hercegowina
Potencjalni kandydaci	Finlandia Gruzja Serbia Szwecja Ukraina
Struktura	Rada Północnoatlantycka Grupa Planowania Nuklearnego Sekretarz Generalny Sekretariat Międzynarodowy Zgromadzenie Parlamentarne Komitet Wojskowy Międzynarodowy Sztab Wojskowy Sojusznicze Dowództwo Operacji Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji Sojusznicze Dowództwo Sił Połączonych NATO w Brunssum

Rada Europy

Państwa członkowskie	Albania Andora Armenia Austria Azerbejdżan Belgia Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Cypr Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Gruzja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Mołdawia Monako Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia San Marino Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina Węgry Wielka Brytania Włochy
Kandydaci	Białoruś
Obserwatorzy	Izrael Japonia Kanada Meksyk Stany Zjednoczone Stolica Apostolska
Byli członkowie Rady Europy	Rosja

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)

Państwa członkowskie Albania Andora Armenia Austria Azerbejdżan Białoruś Belgia Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Czarnogóra Dania Estonia Finlandia Francja Gruzja Grecja Holandia Hiszpania Irlandia Islandia Kanada Kazachstan Kirgistan Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Mołdawia Monako Mongolia Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rosja Rumunia San Marino Serbia Słowacja Słowenia Stany Zjednoczone Szwajcaria Szwecja Tadżykistan Turcja Turkmenistan Ukraina Uzbekistan Watykan Węgry Wielka Brytania Włochy

Państwa współpracujące Afganistan Algieria Australia Egipt Izrael Japonia Jordania Korea Południowa Maroko Tajlandia Tunezja

Rada Nordycka

Państwa	Dania  Finlandia  Islandia  Norwegia  Szwecja
Terytoria autonomiczne	Grenlandia  Wyspy Alandzkie  Wyspy Owcze
Obserwatorzy/Siedziby	Estonia  Litwa  Łotwa  Szlezwik-Holsztyn  Karelia  Laponia

Rada Państw Morza Bałtyckiego

Członkowie	Dania Estonia Finlandia Islandia Litwa Łotwa Niemcy Norwegia Polska Szwecja
Obserwatorzy	Belgia Francja Hiszpania Holandia Komisja Europejska Rumunia Słowacja Stany Zjednoczone Ukraina Wielka Brytania Włochy

Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Albania Angola Antigua i Barbuda Arabia Saudyjska Argentyna Armenia Australia Bahrajn Bangladesz Barbados Belize Benin Boliwia Botswana Brazylia Brunei Burkina Faso Burundi Chile Chiny Czad Czarnogóra Demokratyczna Republika Konga Dominika Dominikana Dżibuti Egipt Ekwador Eswatini Fidżi Filipiny Gabon Gambia Ghana Grenada Gruzja Gujana Gwatemala Gwinea Gwinea Bissau Haiti Honduras Hongkong Indie Indonezja Islandia Izrael Jamajka Japonia Jordania Kambodża Kamerun Kanada Katar Kazachstan Kenia Kirgistan Kolumbia Kongo Korea Południowa Kostaryka Kuba Kuwejt Lesotho Liechtenstein Macedonia Północna Madagaskar Makau Malawi Malediwy Malezja Mali Maroko Mauretania Mauritius Meksyk Mjanma Mołdawia Mongolia Mozambik Namibia Nepal Niger Nigeria Nikaragua Norwegia Nowa Zelandia Oman Pakistan Panama Papua-Nowa Gwinea Paragwaj Peru Południowa Afryka Republika Środkowoafrykańska Republika Zielonego Przylądka Rwanda Rosja Saint Kitts i Nevis Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Salwador Senegal Sierra Leone Singapur Sri Lanka Stany Zjednoczone Surinam Szwajcaria Tanzania Tajlandia Tajwan Togo Tonga Trynidad i Tobago Tunezja Turcja Uganda Ukraina Urugwaj Wenezuela Wielka Brytania Wietnam Wybrzeże Kości Słoniowej Wyspy Salomona Zambia Zimbabwe Zjednoczone Emiraty Arabskie Unia Europejska, w tym poszczególne państwa członkowskie: Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Włochy

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

Państwa członkowskie	Australia Austria Belgia Chile Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Izrael Japonia Kanada Korea Południowa Litwa Luksemburg Łotwa Meksyk Niemcy Norwegia Nowa Zelandia Polska Portugalia Słowacja Słowenia Stany Zjednoczone Szwajcaria Szwecja Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy Unia Europejska (Komisja Europejska bierze udział w pracach OECD)
Kandydaci	Kolumbia Kostaryka Rosja
Obserwatorzy	Tajwan
Współpracujący	Brazylia Chiny Indie Indonezja Południowa Afryka
Organizacje afiliowane	Międzynarodowa Agencja Energetyczna Agencja Energii Nuklearnej Europejska Konferencja Ministrów Transportu Klub Sahelu

Unia Europejska

Państwa członkowskie	Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Włochy
Terytoria specjalne wchodzące w skład Unii na podst. art. 349 TFUE	Azory (port.) Gujana Francuska (fr.) Gwadelupa (fr.) Madera (port.) Majotta (fr.) Martynika (fr.) Reunion (fr.) Saint-Martin[A](fr.) Wyspy Kanaryjskie (hiszp.)
Oficjalni kandydaci	Albania Czarnogóra Islandia Macedonia Północna Mołdawia Serbia Turcja Ukraina
Potencjalni i stowarzyszeni kandydaci	Bośnia i Hercegowina Gruzja Kosowo Maroko
Byłe państwa członkowskie UE	Wielka Brytania (1973-2020)
Terytoria, które wchodziły w skład EWG/UE	Algieria (1958-1962 jako de iure część Francji) Grenlandia (1973-1985) Saint-Pierre i Miquelon (1976-1985 jako departament zamorski Francji) Saint-Barthélemy[B] (1.12.2009-31.12.2011)

1. ↑ do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009
2. ↑ do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy