István Bethlen

István Bethlen

Data i miejsce urodzenia	8 października 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce śmierci	5 października 1946 Moskwa
Premier Królestwa Węgier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Gyula Károlyi
Odznaczenia

(c) Bundesarchiv, Bild 102-10737 / CC-BY-SA 3.0

István Bethlen

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gornești, zm. 5 października 1946 w Moskwie) – węgierski arystokrata, mąż stanu oraz premier Węgier w latach 1921-1931.

Pochodzenie oraz początki kariery politycznej

Istvan urodził się w 1874 roku w Gorneşti (obecna Rumunia), w rodzinie transylwańskich arystokratów.

W 1901 roku, Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia Liberałów. W 1919 Bethlen reprezentował nowy rząd Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W międzyczasie, na Węgrzech upadł slaby centrystyczny rząd a w jego miejsce powstała komunistyczna, Węgierska Republika Rad pod przywództwem Belli Kuna. Po powrocie do kraju, Istavan dołączył do sformowanego m.in. przez Miklosa Hortheyego, antykomunistycznego rządu, który mieścił się w Segedynie.

W 1920 roku, już po odbiciu władzy z rąk komunistów, Horthy został mianowany na węgierskiego Regenta. Rok później nie udała się próba restauracji Habsburgów na Węgrzech pod rządami Karola I Habsburga (na Węgrzech Karola IV). Wówczas Horthy poprosił Bethlena o objęcie funkcji premiera Węgier oraz stworzenia silnego rządu.

Bethlen jako premier Węgier

Za swoich rządów Bethlenowi udało się zjednoczyć dwie najsilniejsze warstwy w węgierskim społeczeństwie którymi byli bogaci żydowscy przedsiębiorcy z Budapesztu oraz węgierskie ziemiaństwo z rolniczych terenów kraju. Oprócz tego sukcesami rządu Bethlena było porozumienie ze związkami zawodowymi które poparły jego rząd a także wyeliminowanie różnic poglądów w polityce wewnętrznej które dzieliły węgierską scenę polityczną.

Rząd Bethlena wprowadził także Węgry w struktury Ligi Narodów oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami. Do porażek Bethlena można zaliczy jednak m.in. upadek rewitalizacji przez Węgry, Traktatu z Trianon, zawartego pomiędzy Ententą a Węgrami po I wojnie światowej.

Wielki kryzys na Węgrzech doprowadził do radykalizacji węgierskiej sceny politycznej którą zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Fakt ten doprowadził do odwołania Bethlena z funkcji premiera co nastąpiło w 1931 roku. Na jego miejsce Horthy powołał Guyle Karolyego, który jednak szybko został zastąpiony przez Gyule Gömbösa, faszystę, znanego ze swojego antysemityzmu.

Lata późniejsze

Jako jeden z nielicznych węgierskich polityków, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami a w chwili kiedy III Rzesza zaczęła tracić inicjatywę w II wojnie światowej starał się, bez skutku, doprowadzić do osobnego układu pokoju pomiędzy Węgrami a aliantami.

W kwietniu 1945, po zdobyciu Budapesztu przez wojska sowieckie, Bethlen został aresztowany i wysłany do ZSRR, zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu w wieku 72 lat.

Bibliografia

• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewnętrzne

• Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen. konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].