Itil

Mapa szlaków handlowych kaganatu chazarskiego w VIII-XI wieku. W mieście Itil (tu: Atil) krzyżują się dwa ważne szlaki: z północy na południe oraz z zachodu na wschód.

Itil (tur.), Atil (ang.) – jedna ze stolic państwa Chazarów, położona w pobliżu ujścia Wołgi do Morza Kaspijskiego, w okolicy dzisiejszego Astrachania. Miasto zostało założone w pierwszej połowie VIII wieku. Było to miasto składające się z namiotów i drewnianych domów. Jedynie rezydencja władców mogła być zbudowana z cegieł, co dla reszty mieszkańców było zakazane. Było jednym z najważniejszych punktów handlowych uczestniczących w handlu między Europą a Azją i centralną giełdą towarową kaganatu[1][2].

Wołga oddzielała dzielnicę rządową kaganów chazarskich od dzielnicy targowej, w której znajdował się m.in. wielki targ niewolników. Położenie na przecięciu się dwóch największych światowych szlaków: z Chin do Europy (jedwabny szlak) oraz północ-południe (tzw. „szlak saraceński” – Wołgą ze Skandynawii, między Morzem Kaspijskim i Kaukazem, do Arabów), uzależniało gospodarkę całego kraju od handlu niewolnikami (szczególną aktywnością wykazywali się tu kupcy żydowscy), zdobywanymi w czasie częstych wojen z innymi krajami[3].

Ludność miasta była zróżnicowana etnicznie i wyznaniowo (istniały też dzielnice słowiańskie). System prawny dostosowany był do różnych religii. Arabski podróżnik Al-Masudi wspomina, że w mieście Itil urzędowało po dwóch sędziów dla wyznawców chrześcijaństwa, islamu i judaizmu (wyznawanego przez Chazarów) oraz jeden sędzia dla pogan. Miasto zostało zniszczone podczas najazdu Światosława w 965 roku i od tego czasu rozpoczął się upadek całego Kaganatu Chazarskiego[4][5].

Zmiany biegu koryta Wołgi oraz podniesienie się poziomu morza zatarły ślady istnienia miasta, uniemożliwiając jego precyzyjną lokację[6]. Dopiero w latach 2000-2004, w wyniku prac archeologicznych finansowanych przez Uniwersytet Żydowski w Moskwie, w okolicy obecnej wsi Samosdiełka (Самосделка) w regionie astrachańskim na południu Rosji, dokonano prawdopodobnej lokalizacji Itil.[7][8][9]

Przypisy

  1. ↑ Shlomo Sand: The Invention of the Jewish People. Londyn: Verso Books, 2009, s. 217. ISBN 978-1-84467-422-0. (ang.)
  2. ↑ Teresa Nagrodzka-Majchrzyk: Chazarowie. W: prac. zbior.: Hunowie europejscy, Protobułgarzy, Chazarowie, Pieczyngowie. Wrocław: Ossolineum, 1975, s. 422,.
  3. ↑ Jerzy Strzelczyk: Zapomniane narody Europy. Wrocław: Ossolineum, 2006, s. 214. ISBN 978-83-04-04769-3.
  4. ↑ Teresa Nagrodzka-Majchrzyk: Chazarowie. W: Hunowie.... s. 402, 450.
  5. ↑ Jerzy Strzelczyk: Zapomniane narody.... s. 220-221.
  6. ↑ Shlomo Sand: The Invention.... s. 217.
  7. ↑ Excavations of the Samosdelka site: the region of Astrakhan, 2000-2004. 2006.
  8. ↑ Found: Ancient Capital of 'Jewish' Khazar Kingdom. Israel National News, 9 kwietnia 2008.
  9. ↑ Stanowisko archeologiczne "Grodzisko Samosdiełka" (Городище Самосделка).

Media użyte na tej stronie

Varangian routes.png
Autor: Briangotts, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Map showing the major Varangian trade routes, the Volga trade route (in red) and the Trade Route from the Varangians to the Greeks (in purple). Other trade routes of the 8th–11th centuries shown in orange.