Ivar Aasen

Ivar Andreas Aasen
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1813
Ørsta

Data i miejsce śmierci

23 września 1896
Oslo

Zawód, zajęcie

nauczyciel, poeta i językoznawca

podpis

Ivar Andreas Aasen (wym. [ˈiːvɑr ˈɔːsn̩], ur. 5 sierpnia 1813 w Ørsta, zm. 23 września 1896 w Oslo) – norweski nauczyciel, poeta, językoznawca i dialektolog, stworzył język neonorweski – nynorsk.

Życiorys

Ivar Andreas Aasen urodził się 5 sierpnia 1813 roku w Ørsta[1][2][3]. Pochodził z rodziny chłopskiej, w wieku trzech lat stracił matkę a w wieku 13 lat ojca[2]. Do szkoły poszedł dopiero w wieku lat 18[2]. W latach 1833–1835 mieszkał u pastora H. C. Thoresena w Herøy, który dawał mu lekcje z łaciny, historii, geografii, retoryki i poezji[2]. W 1835 roku został prywatnym nauczycielem w Skodje, gdzie spędził siedem lat[2][3]. Tam też rozpoczął pracę nad językiem norweskim[2]. Studiował również gramatykę języka niemieckiego, angielskiego i francuskiego[2]. W tym samym czasie poświęcał się również botanice[2].

W 1836 roku opublikował swój program polityki językowej[2]. W Norwegii toczyła się wówczas debata na temat języka narodowego[2]. Aasen był przeciwnikiem stosowania w Norwegii języka duńskiego[2]. Widział potrzebę odrębnego pisanego języka narodowego na bazie lokalnych dialektów[2]. Badał język staronorweski a następnie przeprowadził badania współczesnych mu dialektów, które uznawał za najbliższe językowi staronorweskiemu[1]. Wyniki badań opublikował w 1848 roku w gramatyce dialektów norweskich Det norske folkesprogs grammatik i w 1850 roku w słowniku dialektów norweskich Ordbog over det norske Folkesprog[1]. W 1848 roku Aasen zdobył stypendium, które pozwoliło mu poświęcić się wyłącznie pracy lingwistycznej[1]. W 1854 roku wydał drukiem program narodowego języka norweskiego Grundtanker til en Afhandling for en norsk Sprogform[2].

Na podstawie badanych przez siebie gwar chłopskich na terenie niemal całej Norwegii, Aasen stworzył język neonorweski – landsmål[1][2], który od 1929 roku nazywany jest nynorsk. W 1864 roku opublikował jego gramatykę – Norsk Grammatikk a w 1873 roku słownik – Norsk Ordbog[1]. Aasen pisał w stworzonym przez siebie języku: pieśni narodowe, nowele, poematy (Symra 1863) i dramaty (Ervingen, 4 wyd. 1887). Język Aasena szybko zdobył popularność i uzyskał status języka oficjalnego na równi z duńsko-norweskim[1].

Aasen zmarł 23 września 1896 roku w Oslo[2][3].

Publikacje

Lista publikacji podana za Norsk biografisk leksikon[2]:

  • Om vort Skriftsprog, 1836
  • Reise-Erindringer og Reise-Indberetninger 1842–47
  • Det norske Folkesprogs Grammatikk, 1848
  • Fem Viser i søndre Søndmørs Almuesprog, 1843
  • Ordbog over det norske Folkesprog, 1850
  • Prøver af Landsmaalet i Norge, 1853
  • Grundtanker til en Afhandling for en norsk Sprogform, 1854
  • Ervingen, syngespel, 1855
  • Norske Ordsprog, 1856
  • Symra, diktsamling, 1863
  • Norsk Grammatikk, 1864
  • Norsk Ordbog, 1873
  • Norske Minnestykke, 1921–23
  • Norsk Maalbunad, 1876
  • Norsk Navnebog, 1878
  • Brev og dagbøker, 1957–60

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Ivar Aasen, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-12-14] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Tove Bull: Ivar Aasen. W: Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13. [dostęp 2017-12-14]. (norw.).
  3. ↑ a b c Tove Bull: Ivar Aasen. W: Store norske leksikon. 2017-07-15. [dostęp 2017-12-14]. (norw.).

Bibliografia

  • Pisarze świata: słownik encyklopedyczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 10–11.

Media użyte na tej stronie

Ivar Aasen signature.gif
Ivar Aasen's (1813–96) signature.