Ivo Sanader

Ivo Sanader

(c) Roberta F., CC BY-SA 3.0
Data i miejsce urodzenia	8 czerwca 1953 Split
Premier Chorwacji
Okres	od 23 grudnia 2003 do 6 lipca 2009
Przynależność polityczna	Chorwacka Wspólnota Demokratyczna
Poprzednik	Ivica Račan
Następca	Jadranka Kosor

Ivo Sanader, również Ivica Sanader^[1] (ur. 8 czerwca 1953 w Splicie^[2]) – chorwacki polityk, publicysta i literaturoznawca, działacz Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej i jej przewodniczący w latach 2000–2011, poseł do Zgromadzenia Chorwackiego, premier Chorwacji w latach 2003–2009.

Życiorys

Kształcił się w katolickiej szkole średniej NKG w Zagrzebiu, następnie wyjechał do Rzymu, gdzie przez rok studiował filozofię. Później wraz z żoną wyjechał do Austrii, na Leopold-Franzens-Universität Innsbruck kształcił się w zakresie literatury porównawczej i romanistyki. Tamże doktoryzował się w 1982 na podstawie pracy poświęconej twórczości francuskiego dramatopisarza Jeana Anouilha. Po powrocie do Splita pracował w dziale marketingu przedsiębiorstwa turystycznego, w 1983 został redaktorem programowym, a w 1988 redaktorem naczelnym wydawnictwa Logos. Wyjechał później do Austrii, gdzie prowadził własną działalność gospodarczą^[2]. Publikował liczne artykuły poświęcone literaturze w periodykach chorwackich i zagranicznych, jest również autorem kilku książek, w tym współredaktorem zbioru poezji wydanego również w języku polskim pt. W tej strasznej chwili: antologia współczesnej wojennej liryki chorwackiej (Krupski i S-ka, Warszawa 1996).

W 1990, podczas pobytu w Innsbrucku, założył lokalną strukturę Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej. W 1991 został kierownikiem literackim Chorwackiego Teatru Narodowego w Splicie. W 1992 wszedł w skład chorwackiego parlamentu. W 1993 objął stanowisko wiceministra spraw zagranicznych. W latach 1995–1996 kierował kancelarią prezydenta Franja Tuđmana, będąc jednocześnie sekretarzem generalnym narodowej rady bezpieczeństwa i obrony (VONS). Następnie powrócił do resortu spraw zagranicznych na poprzednią funkcję^[2].

W 2000, 2003 i 2007 ponownie wybierany do Zgromadzenia Chorwackiego, w parlamencie zasiadał do 2011^[3]. Również w 2000 został nowym przewodniczącym HDZ^[4], która wówczas znalazła się w opozycji. Kierowana przez niego partia wygrała kolejne wybory parlamentarne, 23 grudnia 2003 Ivo Sanader objął urząd premiera^[5]. HDZ zwyciężyła także w wyborach w 2007, dzięki czemu 12 stycznia 2008 jej lider mógł sformować swój drugi gabinet^[6]. Ustąpił niespodziewanie na początku lipca 2009. Wśród przyczyn dymisji wskazywano nierozwiązanie sporu ze Słowenią o rozgraniczeniu wód morskich Zalewu Pirańskiego i terenów granicznych nad rzeką Mura^[7][8].

Podczas konwencji HDZ w Zagrzebiu 4 lipca 2009 został zastąpiony przez dotychczasową wicepremier Jadrankę Kosor na stanowisku przewodniczącego partii^[9]. 6 lipca parlament zatwierdził ją również na urzędzie premiera^[9][10].

Wkrótce po rezygnacji wszczęto wobec niego postępowania karne w sprawach korupcyjnych. W styczniu 2010 został wykluczony z Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej. Powrócił do wykonywania mandatu poselskiego (zawieszonego na czas pełnienia funkcji rządowych), uzyskując immunitet parlamentarny^[2]. 9 grudnia 2010, tuż przed jego uchyleniem, wyjechał do Austrii^[2][11]. Na wniosek chorwackich władz był poszukiwany za pośrednictwem Interpolu^[12]. 10 grudnia został zatrzymany na autostradzie Tauern w Austrii, następnie przewieziony do aresztu śledczego w Salzburgu w oczekiwaniu na ekstradycję^[13], do której doszło w lipcu 2011^[14].

Zarzucono mu w różnych śledztwach m.in. przyjęcie łapówki 470 tysięcy euro w związku z pożyczką dla Chorwacji z austriackiego banku, a także przyjęcie łapówki 10 milionów euro od przedstawiciela węgierskiego koncernu MOL w zamian za umożliwienie mu uzyskania dominującej pozycji w chorwackim przedsiębiorstwie paliwowym INA^[14]. W 2012 został uznany za winnego zarzucanych mu przestępstw i skazany na karę 10 lat pozbawienia wolności^[15]. Kara została w postępowaniu odwoławczym obniżona do 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (wyrok ten z powodów proceduralnych został jednak uchylony do ponownego rozpoznania w 2015^[16]). Kolejne wyroki skazujące zapadły wobec byłego premiera w innych postępowaniach dotyczących korupcji^[17].

Był odznaczony różnymi krajowymi orderami, w tym Wielkim Orderem Królowej Jeleny. Po prawomocnym wyroku skazującym prezydent Ivo Josipović wydał decyzję pozbawiającą go chorwackich orderów^[18].

Życie prywatne

Ivo Sanader jest żonaty, ma dwie córki^[2].

Zobacz też

• Pierwszy rząd Iva Sanadera
• Drugi rząd Iva Sanadera

Przypisy