Ivrea

Ivrea
	miasto i gmina
Państwo	Włochy
Region	Piemont
Prowincja	Turyn
Kod ISTAT	001125
Powierzchnia	30 km²
Populacja (2004); • liczba ludności	; 23 507
• gęstość	783,6 os./km²
Numer kierunkowy	0125
Kod pocztowy	10015
	Położenie na mapie Włoch Ivrea
	45°28′N 7°53′E/45,466667 7,883333
	Strona internetowa

Ivrea – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Piemont, w prowincji Turyn.

Ivrea położona jest nad rzeką Dora Baltea, lewym dopływem Padu. Jest stolicą geograficzno-historycznej krainy Canavese. Przed Ivreę przechodzi historyczny, transalpejski szlak komunikacyjny w Europie Via Francigena.

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkuje 23 507 osób, 783,6 os./km².

Patronem miasta jest św. Sabin ze Spoleto. W mieście odbywa się corocznie słynna bitwa na pomarańcze.

Z Ivrea pochodzi Paola Paggi, włoska siatkarka, mistrzyni świata.

Historia

Po raz pierwszy Ivrea pojawiła się na kartach historii jako stacja kawalerii przy strategicznym szlaku przez Alpy w 100 p.n.e. W czasach antycznych nosiła nazwę Eporedia.

Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego miasto stało się siedzibą Longobardów i stolicą jednego z ich księstw (VI-VIII w.).

Pod władzą Franków (IX w.) Ivrea była stolicą hrabstwa (od 888). Ostatnim hrabią był Arduin z Ivrei, a po jego śmierci zlikwidowano hrabstwo, a miasto dostało się pod rządy biskupa. W ciągu następnego wieku Ivrea była wolnym miastem.

W 1238 miasto zdobył cesarz Fryderyk II. Później o władzę nad Ivreą spierali się: biskup, hrabia Monferrato oraz dynastia sabaudzka.

W 1356 nabył Ivreę Amadeusz VI hrabia Sabaudii. Z wyjątkiem krótkiego epizodu pod koniec XVI w., kiedy miasto zdobyli Francuzi, Ivrea znajdowała się pod władzą hrabiów, później książąt, a w końcu królów z dynastii sabaudzkiej do 1800.

26 maja 1800 miasto zostało zdobyte przez Napoleona, który nim władał do 1814.

W latach 1814–1861 miasto wróciło pod władzę królów Królestwa Sardynii, a później zostało włączone do Królestwa Włoch.