Iwan Dziuba

Ten artykuł od 2020-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Iwan Mychajłowycz Dziuba

Ivan Dziuba (2004)
Data i miejsce urodzenia	26 lipca 1931 Mykołajiwka, USRR, ZSRR
Data i miejsce śmierci	22 lutego 2022 Kijów
Minister kultury Ukrainy
Okres	od 17 listopada 1992 do 19 sierpnia 1994
Poprzednik	Łarysa Chorołeć
Następca	Dmytro Ostapenko
Odznaczenia

Iwan Dziuba po aresztowaniu przez KGB 1973

Iwan Mychajłowycz Dziuba (ukr. Іван Михайлович Дзюба, ur. 26 lipca 1931 we wsi Mykołajiwka w obwodzie donieckim, zm. 22 lutego 2022 w Kijowie^[1]) – ukraiński pisarz, redaktor.

Jeden z liderów pokolenia lat 60. (szistdesiatnykiw), sekretarz Wydziału Literatury, Języka i Wiedzy o Sztuce Akademii Nauk Ukrainy, redaktor czasopisma „Suczasnist’” (ukr. „Сучасність”) (1992-1995), prezes Narodowego Stowarzyszenia Ukraińców, współprzewodniczący kolegium red. wydawnictwa Енциклопедія Сучасної України (Encyklopedia współczesnej Ukrainy). Były minister kultury Ukrainy. Prześladowany i więziony w czasach reżimu komunistycznego. Pozostaje jednym z najbardziej szanowanych i cenionych działaczy kultury ukraińskiej. Mieszkał w Kijowie.

W swoim głośnym eseju pt. Internacjonalizm czy rusyfikacja? (Інтернаціоналізм чи русифікація?), nie odstępując od podstawowych założeń oficjalnej ideologii marksistowsko-leninowskiej, próbował zwrócić uwagę władz na sytuację narodu ukraińskiego w ZSRR. Najmocniejszy wydźwięk miały fragmenty poświęcone rusyfikacji, przykładom ukrainofobii, historii rosyjskiej ekspansji i wielkomocarstwowego szowinizmu. Pracę wkrótce rozpowszechnił samwydaw, czytano ją w odpisach na całej Ukrainie. Szybko trafiła też za granicę. W 1968 roku wydawnictwo Suczasnist w Monachium jako pierwsze wydało ją w formie książkowej. Później została przetłumaczona na wiele języków. Publikacja książki za granicą spowodowała prześladowania Dziuby, wykluczenie ze Związku Sowieckich Pisarzy Ukrainy, uwięzienie i zesłanie. Złamany przez władzę, zmuszony do publicznej samokrytyki i częściowego przyznania się do winy, został ostatecznie ułaskawiony.

Utwory

• Zwyczajna liudyna czy miszczanyn? (Звичайна людина чи міщанин?, 1959);
• Internacionalizm czy rusyfikacija (Інтернаціоналізм чи русифікація?, 1965);
• Hrani krystała (Грані кристала, 1978);
• Stefan Zorian w istoriji wirmenśkoji literatury (Стефан Зорян в історії вірменської літератури 1982);
• Awtohrafy widrodżennia (Автографи відродження 1986);
• Sadriddin Ajni (Садріддін Айні 1987);
• U wsiakoho swoja dola (У всякого своя доля, 1989);
• Bo to ne prosto mowa, zwuky (Бо то не просто мова, звуки, 1990);
• Zastukały serdesznu wolu… (Застукали сердешну волю…, 1995);
• Miż kulturoju i politykoju (Між культурою і політикою, 1998);
• Spraha (Спрага, 2001);
• Pastka (Пастка, 2003).

Przypisy