Iwan Dziuba

Iwan Mychajłowycz Dziuba
Ilustracja
Ivan Dziuba (2004)
Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1931
Mykołajiwka, USRR, ZSRR

Data i miejsce śmierci

22 lutego 2022
Kijów

Minister kultury Ukrainy
Okres

od 17 listopada 1992
do 19 sierpnia 1994

Poprzednik

Łarysa Chorołeć

Następca

Dmytro Ostapenko

Odznaczenia
Order Wolności (Ukraina)
Iwan Dziuba po aresztowaniu przez KGB 1973

Iwan Mychajłowycz Dziuba (ukr. Іван Михайлович Дзюба, ur. 26 lipca 1931 we wsi Mykołajiwka w obwodzie donieckim, zm. 22 lutego 2022 w Kijowie[1]) – ukraiński pisarz, redaktor.

Jeden z liderów pokolenia lat 60. (szistdesiatnykiw), sekretarz Wydziału Literatury, Języka i Wiedzy o Sztuce Akademii Nauk Ukrainy, redaktor czasopisma „Suczasnist’” (ukr. „Сучасність”) (1992-1995), prezes Narodowego Stowarzyszenia Ukraińców, współprzewodniczący kolegium red. wydawnictwa Енциклопедія Сучасної України (Encyklopedia współczesnej Ukrainy). Były minister kultury Ukrainy. Prześladowany i więziony w czasach reżimu komunistycznego. Pozostaje jednym z najbardziej szanowanych i cenionych działaczy kultury ukraińskiej. Mieszkał w Kijowie.

W swoim głośnym eseju pt. Internacjonalizm czy rusyfikacja? (Інтернаціоналізм чи русифікація?), nie odstępując od podstawowych założeń oficjalnej ideologii marksistowsko-leninowskiej, próbował zwrócić uwagę władz na sytuację narodu ukraińskiego w ZSRR. Najmocniejszy wydźwięk miały fragmenty poświęcone rusyfikacji, przykładom ukrainofobii, historii rosyjskiej ekspansji i wielkomocarstwowego szowinizmu. Pracę wkrótce rozpowszechnił samwydaw, czytano ją w odpisach na całej Ukrainie. Szybko trafiła też za granicę. W 1968 roku wydawnictwo Suczasnist w Monachium jako pierwsze wydało ją w formie książkowej. Później została przetłumaczona na wiele języków. Publikacja książki za granicą spowodowała prześladowania Dziuby, wykluczenie ze Związku Sowieckich Pisarzy Ukrainy, uwięzienie i zesłanie. Złamany przez władzę, zmuszony do publicznej samokrytyki i częściowego przyznania się do winy, został ostatecznie ułaskawiony.

Utwory

  • Zwyczajna liudyna czy miszczanyn? (Звичайна людина чи міщанин?, 1959);
  • Internacionalizm czy rusyfikacija (Інтернаціоналізм чи русифікація?, 1965);
  • Hrani krystała (Грані кристала, 1978);
  • Stefan Zorian w istoriji wirmenśkoji literatury (Стефан Зорян в історії вірменської літератури 1982);
  • Awtohrafy widrodżennia (Автографи відродження 1986);
  • Sadriddin Ajni (Садріддін Айні 1987);
  • U wsiakoho swoja dola (У всякого своя доля, 1989);
  • Bo to ne prosto mowa, zwuky (Бо то не просто мова, звуки, 1990);
  • Zastukały serdesznu wolu… (Застукали сердешну волю…, 1995);
  • Miż kulturoju i politykoju (Між культурою і політикою, 1998);
  • Spraha (Спрага, 2001);
  • Pastka (Пастка, 2003).

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Ukraine-Derzhava.png
Планка украинского ордена "Державы" к званию "Герой Украины"
Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg
Lesser Coat of Arms of Ukraine, the so called Tryzub. A stylised trident symbol in gold on a background shield of blue.
Ivan Dziuba (2004).jpg
Autor: Encyclopedia of history of Ukraine, Licencja: CC BY-SA 3.0
Picture of Ivan Dziuba (2004). Retrieved from the website of Encyclopedia of history of Ukraine created by NASU Institute of History of Ukraine whose images are stored under CC BY-SA license
Order of Liberty (Ukraine) ribbon bar.svg
Order of Liberty (ribbon bar)
Order of the State of Ukraine.png
Планка украинского ордена "Державы" к званию "Герой Украины"