Iwan Pyrjew

Iwan Pyrjew

Iwan Pyrjew podczas kręcenia Opowieści Ziemi Syberyjskiej w Czechosłowacji
Data urodzenia	17 listopada 1901
Data i miejsce śmierci	7 lutego 1968 Moskwa, ZSRR
Zawód	reżyser
Współmałżonek	Marina Ładynina
Odznaczenia

Grób Iwana Pyrjewa na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie

Iwan Aleksandrowicz Pyrjew (ros. Иван Александрович Пырьев; ur. 4 listopada^?/ 17 listopada 1901 w Kamieniu nad rz. Ob, zm. 7 lutego 1968 w Moskwie) – radziecki reżyser filmowy. Wraz z Gieorgijem Aleksandrowem czołowy przedstawiciel komedii muzycznej w radzieckim filmie^[1]. Ludowy Artysta ZSRR (1948)^[2].

Życiorys

W dzieciństwie wcześnie stracił ojca i pracował jako pasterz. Pod koniec 1915 został zmobilizowany do armii i wyjechał na front. Dwukrotnie ranny, odznaczony Krzyżem Św. Jerzego. W maju 1918 zachorował na tyfus. Po wyjściu ze szpitala, przyłączył się do jednego z oddziałów Armii Czerwonej.

W 1923 ukończył studia z zakresu reżyserii i aktorstwa w szkole artystycznej GEKTEMAS (Государственные экспериментальные театральные мастерские). W 1921 występował w pierwszym teatrze Proletkultu. Od 1925 jego kariera jest związana z filmem. Pracował początkowo jako scenarzysta i reżyser w przedsiębiorstwie Goskino, skąd trafił do Proletkina, a następnie do Mosfilmu. W latach 30. zasłynął jako twórca politycznych filmów propagandowych (Legitymacja partyjna), a następnie popularnych komedii muzycznych tzw. „komedii kołchozowych” (Świniarka i pastuch), stając się w tej dziedzinie rywalem Gieorgija Aleksandrowa, a występująca w nich jego żona Marina Ładynina – konkurencją dla Lubow Orłowej. Po drugiej wojnie światowej zasłynął jako wnikliwy i subtelny ekranizator powieści Fiodora Dostojewskiego. W latach 1954-1957 był dyrektorem Mosfilmu, 1957-1965 stał na czele Związku Filmowców ZSRR.

Od 1956 członek KPZR. Był także deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. Dwukrotnie odznaczony Orderem Lenina (1938, 1948) i czterokrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy.

Zmarł w 1968 na atak serca we śnie. Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie^[3].

Wybrana filmografia

• 1929: Postronna kobieta
• 1930: Urzędnik państwowy
• 1933: Transporter śmierci
• 1936: Legitymacja partyjna
• 1938: Bogata narzeczona
• 1939: Górą dziewczęta (Traktorzyści)
• 1940: Ulubiona dziewczyna
• 1941: Świniarka i pastuch
• 1942: Sekretarz rajkomu
• 1944: O 6 wieczorem po wojnie
• 1948: Opowieść o ziemi syberyjskiej
• 1949: Wesoły jarmark
• 1958: Idiota
• 1959: Białe noce
• 1960: Ściśle poważnie
• 1962: Nasz wspólny przyjaciel
• 1968: Bracia Karamazow

Nagrody i odznaczenia

• Nagroda Stalinowska (pięciokrotnie, 1941, 1942, 1943, 1946 i 1948)
• Nagroda Pracy na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach za film Wesoły jarmark
• Order Lenina (trzykrotnie, m.in. w 1938, za film Bogata narzeczona)
• Międzynarodowa Nagroda Pokoju (1952, za film My za pokój)
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (czterokrotnie, 1944, 1950, 1951 i 1961)
• Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal 800-lecia Moskwy

Przypisy

Bibliografia

• Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew, Mała Encyklopedia Kina Radzieckiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987 ISBN 83-221-0446-4.
• Lesław Czapliński, „Modele propagandy” (o filmie „Legitymacja partyjna”), w: Kino 4/1991
• Iwan Pyrjew w bazie Filmweb (pol.)
• Iwan Pyrjew w bazie kino-teatr.ru (ros.)