Iwie (miasto)

Iwie

Іўе

Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Wysokość	140 m n.p.m.
Populacja (2010) • liczba ludności	8100[1]
Nr kierunkowy	+375 1595
Kod pocztowy	231337
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Iwie
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Iwie
53°55′51,3″N 25°46′13,3″E/53,930917 25,770361
Strona internetowa
Portal Białoruś

Iwie (błr. Іўе, Iuje; ros. Ивье, Iwje) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, 8,1 tys. mieszkańców (2010), 158 km od Grodna. Miejscowość znana jest jako największe na Białorusi skupisko Tatarów.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego^[2].

Historia

Miejscowość założona w 1394 r.^[3] przy dworze książąt litewskich w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1566 Iwie były miasteczkiem w powiecie oszmiańskim, istniała tu szkoła braci polskich, której rektorem w latach 1585–1593 był Jan Namysłowski. Odbywały się też tu synody braci polskich^[4].

W 1598 w miasteczku Iwie osiedlili się pierwsi Tatarzy. W 1631 ufundowany został klasztor bernardyński przy istniejącym od XV w. kościele św. św. Piotra i Pawła^[5]. Po III rozbiorze Polski w 1795 miejscowość znalazła się w granicach Imperium Rosyjskiego. W 1830 roku spłonął parafialny drewniany kościół katolicki pod wezwaniem św. Michała z 1781 r., który wznosił się przy rynku. W 1843 r. miejscowe dobra znalazły się we władaniu hrabiów Zamoyskich, z fundacji Elfrydy z Tyzenhauzów Zamoyskiej zbudowano tu w 1884 drewniany meczet^[6].

W okresie II Rzeczypospolitej w latach 1921–1939 miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Iwie. Po agresji ZSRR na Polskę włączone do Białoruskiej SRR. W 1940 otrzymało status osiedla typu miejskiego i centrum rejonu. Około 1960 zburzona barokową kapliczka przy drodze do Berezowiec. Od 2000 miasto.

W 1932 w Iwiu urodził się Stanisław Fita – polski historyk literatury, profesor.

Zabytki

Zabytki miasta^[7]:

• Kościół pw. św. Piotra i Pawła z lat 1514-po 1544 w stylu późnogotyckim z fundacji Stanisława Kiszki, jego syna Piotra Kiszki i wnuka Stanisława. W 1560 zamieniony przez Annę z Radziwiłłów Kiszczynę na zbór kalwiński. Od 1612 roku ponownie katolicki. W 1631 roku Stanisław Kiszka odebrał kościół kalwinom i przekazał Bernardynom. W 1656 roku poważnie zniszczony w wyniku najazdu moskiewskiego. W 1727 roku ponownie konserwowany. W latach 1776-1780 przekształcono fasadę oraz chór muzyczny z fundacji Heleny Ogińskiej wg projektu Karola Schildhausa. Ambona późnobarokowa z 1777 roku (została zniekształcona podczas ostatniego remontu ponieważ usunięto zespolony z nią konfesjonał). Także z lat 1777-1780 pochodzą ołtarze. Organy z 1908 roku. Kościół wyremontowano w 2009 roku.
• Klasztor Bernardynów z 1636 roku, pierwotnie trzy skrzydłowy z wirydarzem, wyremontowany około 1776 roku kosztem kasztelanowej wileńskiej Heleny Ogińskiej. Częściowo rozebrany przez Rosjan w XIX wieku. Obecnie istnieje tylko skrzydło zachodnie.
• meczet drewniany z 1884 (przysiółek Murawszczyzna)^[8]
• mizar
• cerkiew prawosławna pw. św. Gabriela Zabłudowskiego, parafialna
• ruiny synagogi

• 

  Kościół św. Piotra i Pawła

• 

  Klasztor Bernardynów

• 

  Meczet

• 

  Mizar tatarski

• 

  Cerkiew św. Gabriela Zabłudowskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona władz rejonu. ivje.grodno.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-06)]. (ros. • ang.)
• Zdjęcia z okolic (m.in. meczet i kościół w Iwiu). mahilou.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-06)].
• Iwje, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 324 .