Ixioliriaceae
 Turliban tatarski | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | Ixioliriaceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Ixioliriaceae Nakai Chosakuronbun Mokuroku [Ord. Fam. Trib. Nov.]: 234. 20 Jul 1943[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Ixiolirion Herb. (1821)[3] | |
Ixioliriaceae – monotypowa rodzina roślin jednoliściennych z rzędu szparagowców (Asparagales) z jednym rodzajem turliban[4] Ixiolirion Fisch. ex Herb. (1821). Do rodzaju należą tylko cztery gatunki występujące na obszarze od Egiptu po Azję Środkową, rosnące na siedliskach suchych[5]. Są to rośliny cebulowe z okazałymi, niebieskimi kwiatami tworzącymi szczytowe grono na ulistnionym pędzie. Listki okwiatu tworzą krótką rurkę, zalążnia jest dolna[2]. Rośliny nie mają znaczenia użytkowego. Rzadko tylko turliban tatarski[4] Ixiolirion tataricum uprawiany jest jako roślina ozdobna[6].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z podziemnymi bulwocebulami, z których wyrastają liście i prosto wzniesiony, ulistniony i nierozgałęziony pęd kwiatowy[6][5].
- Liście
- Odziomkowe, pochwiaste. Blaszka jest równowąska i płaska, ale zakończona wałeczkowato[6].
- Kwiaty
- Zebrane w różnej liczbie od kilku do wielu w kwiatostan będący wieloramienną wierzchotką lub podbaldachem. Kwiaty są obupłciowe, promieniste, szypułkowe, wsparte przysadkami. Okwiat ma barwę białą, niebieską do fioletowej i tworzony jest przez dwa okółki niezróżnicowanych listków (te w zewnętrznym okółku są tylko ostrzej zakończone), zrośniętych tylko przy samej nasadzie. Pręcików jest sześć, wyrastają w dwóch okółkach. Nitki pręcika zrośnięte są z nasadami listków okwiatu i wnikają między pylniki od nasady ich główek w postaci łącznika. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zalążnia jest dolna i trójkomorowa, zwieńczona cienką szyjką, na końcu z trójdzielnym znamieniem. W komorach rozwijają się liczne, anatropowe zalążki[5][6].
- Owoce
- Torebki pękające na szczycie i zawierające liczne, czarne nasiona[5][6].
Systematyka
- Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram[2].
| ← |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział rodziny[7]
rodzaj: Ixiolirion Fisch. ex Herb., Appendix: 37 (1821)
- Ixiolirion ferganicum Kovalevsk. & Vved., Bot. Mater. Gerb. Inst. Bot. Zool. Akad. Nauk Uzbeksk. S.S.R. 16: 18 (1961)
- Ixiolirion karateginum Lipsky, Trudy Imp. S.-Peterburgsk. Bot. Sada 18: 108 (1900)
- Ixiolirion songaricum P.Yan, in Fl. Xinjiangensis 6: 605 (1996)
- Ixiolirion tataricum (Pall.) Schult. & Schult.f. in J.J.Roemer & J.A.Schultes, Syst. Veg. 7: 752 (1829) – turliban tatarski
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-11-25]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 375-376. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 164. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ World Checklist of Selected Plant Families. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2010-11-25].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Gideon Pisanty (Gidip) גדעון פיזנטי, Licencja: CC BY 3.0
Ixiolirion tataricum (Pall.) Herbert, April 16 2010, Negev Mountains, Israel.