Izabela Habsburżanka

Izabela Habsburżanka
Królowa Danii i Norwegii
Okres	od 1515 do 1523
Jako żona	Chrystiana II
Koronacja	1515 katedra w Kopenhadze
Poprzedniczka	Krystyna saska
Następczyni	Zofia pomorska
Królowa Szwecji
Okres	od 1520 do 1523
Jako żona	Chrystiana II
Poprzedniczka	Krystyna saska
Następczyni	Katarzyna saska
Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data i miejsce urodzenia	1501 Bruksela
Data śmierci	1526 Zwijnaarde k. Gandawy
Miejsce spoczynku	Katedra w Odense
Ojciec	Filip I Piękny
Matka	Joanna Szalona
Mąż	Chrystian II

Izabela Habsburżanka zw. również Elżbietą Austriaczką lub kastylijską, czy też burgundzką (duń. Elisabeth/Isabella af Habsburg) (ur. 18 lipca 1501 w Brukseli, zm. 19 stycznia 1526 na zamku Zwijnaarde k. Gandawy) – królowa Danii, Norwegii i Szwecji.

Małżeństwo

Izabela była córką króla Kastylii i arcyksięcia austriackiego Filipa Pięknego (1478–1506) i jego żony, królowej Kastylii Joanny Szalonej (1479–1555). Była również siostrą cesarza Karola V. 11 czerwca 1514 w Brukseli została poślubiona per procura przez króla Danii Chrystiana II. Osobę króla podczas ceremonii reprezentował jego poseł Mogens Gøye. Właściwy ślub miał miejsce 12 sierpnia 1515 w Kopenhadze.

Życie

Izabela wychowała się na dworze swojej ciotki Małgorzaty w Mechelen w Niderlandach, gdzie otrzymała wszechstronne wykształcenie humanistyczne. Do grona jej nauczycieli należał m.in. późniejszy papież Hadrian VI^[1]. Mimo olbrzymiej fortuny jaką dysponowała jej rodzina, ówcześnie należąca do najpotężniejszych dynastii Europy, Izabela nigdy nie zaznała szczęścia. Została rozdzielona z matką, cierpiąca na chorobę psychiczną, w wieku pięciu lat i nigdy jej już nie zobaczyła. Jako 14-latka została ze względów polityczno-dynastycznych wydana za mąż za króla Danii, który liczył na wysoki posag panny młodej. Jej damy dworu zostały odesłane do Niderlandów, a młoda królowa nie znając jeszcze duńskiego czuła się wyobcowana w nowym środowisku. Ponadto musiała pogodzić się z faktem posiadania przez męża kochanki Dyveke, której król nie odstępował do jej śmierci w 1517, pomimo nacisków ze strony potężnych Habsburgów. Mimo tego Izabela była lojalną żoną i królową wspierającą swego męża do samego końca. Jako motto swego życia wybrała: Ubi rex meus, ibi regna mea (Gdzie mój król tam i moje królestwo)^[2].

Królowa towarzyszyła mężowi w licznych podróżach, a po jego detronizacji w 1523 udała się z nim na wygnanie, początkowo do Brandenburgii, później do Niderlandów, gdzie zmarła w wieku 25 lat. Do śmierci próbowała zdobyć poparcie zagranicy dla sprawy odzyskania tronu duńskiego przez swojego męża, m.in. na sejmie Rzeszy w Norymberdze w 1524 r., ale bez skutku. Istnieje przypuszczenie, że królowa przeszła na Luteranizm, ponieważ w poufnym liście jej męża do Marcina Lutra, król zwierzał się, że królowa na łożu śmierci przyjęła Komunię pod obiema postaciami^[3]. Również przed śmiercią królowa podyktowała list, w którym prosiła swoją ciotkę Małgorzatę o zaprzestanie prześladowania luteran w Niderlandach. Z powodów politycznych król zadbał jednak o pogrzeb katolicki. Została pochowana w kościele opactwa św. Piotra w Gandawie, a w 1883 jej prochy zostały przeniesione do Danii i złożone u boku męża w katedrze św. Kanuta w Odense.

Dzieci

• Jan (1518–1532)
• Maksymilian i Filip (bliźnięta zmarłe wkrótce po narodzinach w 1519)
• Dorota (1520–1580), żona Fryderyka II, elektora Palatynatu Reńskiego
• Krystyna (1521–1590), poślubiła ks. Mediolanu Franciszka II Sforzę, a po jego śmierci ks. Lotaryngii Franciszka I
• syn zmarły po narodzeniu w 1523.

Przypisy

Bibliografia

• Danske dronninger i tusind år, praca zbiorowa, Kopenhaga 2000, ​ISBN 87-0045504-0​.
• Henning Dehn-Nielsen: Kings and Queens of Denmark, Kopenhaga 2007, ​ISBN 978-87-89542-71-3​.
• KayK. Nielsen KayK., Danmarks kongelige familier i 1000 år, IbI. Askholm, wyd. 1. udg., 1. opl, [Rødovre]: Askholm, 2007, ISBN 978-87-91679-09-4, OCLC 254232649 .
• Rikke Agnete Olsen: Kongerækken, Kopenhaga 2005, ​ISBN 87-595-2525-8​.

Duńskie królowe Skjoldungowie Tyra Danebod (900–935) Giryta szwedzka (952–970) Tofa obodrycka (970–986) Sygryda Storråda (980/984–995) Emma z Normandii (1017–1035) Estrydsenidzi Gunhilda (1047–1048/49) Gyda (1050–1052) Małgorzata Asbjørnsdatter (1076–1080) Adela flandryjska (1080–1086) Ingegerda norweska (1086–1095) Bodil Thrugotsdatter (1095–1103) Małgorzata Fredkulla (1104–1130) Ulvhild Håkonsdotter (ok. 1130 - po 1130) Malmfryda kijowska (1134–1137) Ludgarda z Salzwedel (1144–1146) Adela miśnieńska (1152–1157) Helena szwedzka (1156–1157) Zofia Rurykowiczówna (1157–1182) Gertruda saska (1182–1197) Małgorzata Dagmara (1205–1213) Eleonora (1229–1231) Berengaria portugalska (1214–1221) Judyta saska (1241–1250) Mechtylda holsztyńska (1250–1252) Małgorzata Sambiria (1252–1259) Agnieszka brandenburska (1273–1286) Ingeborga szwedzka (1296–1319) Eufemia pomorska (1320–1326 i 1329–1330) Jadwiga ze Szlezwiku (1340–1374) Gryfici Filipa Lancaster (1406–1430) Wittelsbachowie Dorota brandenburska (1445–1448) Oldenburgowie Dorota brandenburska (1448–1481) Krystyna saska (1483–1513) Izabela Habsburżanka (1515–1523) Zofia pomorska (1523–1533) Dorota saska (1534–1559) Zofia meklemburska (1572–1588) Anna Katarzyna Hohenzollern (1597–1612) Zofia Amelia brunszwicka (1648–1670) Karolina Amelia heska (1670–1699) Luiza Meklemburska (1699–1721) Anna Zofia Reventlow (1721–1730) Zofia Magdalena von Brandenburg-Kulmbach (1730–1746) Ludwika Hanowerska (1746–1751) Juliana Maria brunszwicka (1752–1766) Karolina Matylda Hanowerska (1766–1775) Maria Zofia z Hesji-Kassel (1808–1839) Karolina Amalia ze Szlezwiku-Holsztyna (1839–1848) Oldenburgowie Luiza z Hesji-Kassel (1863–1898) Luiza szwedzka (1906–1912) Aleksandra meklemburska (1912–1947) Ingrid Bernadotte (1947–1972)

Norweskie królowe Ynlingowie Asa Haakonsdatter (przed 892) Snaefrida (przed 892) Gyda (przed 892) Svanhilda (przed 892) Ashild (przed 892) Ragnhilda Potężna (ok. 892-ok. 895) Gunhilda Matka Królów (930–934) Thyra duńska (998–1000) Sygryda Storråda (1000–1014) Astryda Olofsdotter (1016–1030) Elżbieta kijowska (1050–1066) Małgorzata Fredkulla (1101–1103) Blathmin O’Brien (1103–1110) Malmfryda kijowska (1116–1128) Ingrid Ragnvaldsdotter (1134–1136) Ragna Nikolasdatter (1136–1157) Estrid Bjørnsdotter (1161–1176) Małgorzata szwedzka (1189–1202) Margrét Skúladóttir (1225–1263) Ingeborga Eriksdotter (1263–1280) Małgorzata szkocka (1281–1283) Izabela de Bruce (1287–1299) Eufemia z Rügen (1299–1319) Folkungowie Blanka z Namur (1336–1343) Małgorzata duńska (1363–1412) Gryfici Filipa Lancaster (1406–1430) Wittelsbachowie Dorota brandenburska (1445–1448) Dynastia Bonde Katarzyna Karlsdotter (1449–1450) Oldenbugowie Dorota brandenburska (1450–1481) Krystyna saska (1483–1513) Izabela Habsburżanka (1515–1523) Zofia pomorska (1523–1533) Dorota saska (1534–1559) Zofia z Meklemburgii-Schwerin (1572–1588) Anna Katarzyna Hohenzollern (1597–1612) Zofia Amelia brunszwicka (1648–1670) Karolina Amelia heska (1670–1699) Ludwika meklemburska (1699–1721) Anna Zofia Reventlow (1721–1730) Zofia Magdalena z Brandenburgii-Kulmbach (1730–1746) Ludwika Hanowerska (1746–1751) Juliana Maria z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1752–1766) Karolina Matylda Hanowerska (1766–1775) Maria Zofia z Hesji-Kassel (1808–1814) Oldenburgowie Jadwiga Elżbieta (1814–1818) Bernadotte Dezyderia (1818–1844) Józefina de Beauharnais-Bernadotte (1844–1859) Ludwika Orańska (1859–1871) Zofia Wilhelmina Nassau (1872–1905) Oldenburgowie Maud Koburg (1905–1938) Sonja Haraldsen (od 1991)

Szwedzkie królowe Englingerowie i Stenkilowie Sygryda Storråda koniec X wieku Aud lata 990–995 Astryda obodrycka 1000–1022 Sygryda Storråda (Gunhilda) 1022–1050 Astrid Njalsdotter 1050–1060 Helena 1079–1084 Blotstulka 1084–1087 Helena 1088–1105 Ingegerda norweska 1105–1118 Ragnhilda z Tälje 1105–1117 Ulvhild 1117–1125 Ryksa Bolesławówna 1127–1130 Swerkerydzi i Erykidzi Ulvhild 1134–1148 Ryksa Bolesławówna 1148–1156 Krystyna duńska 1156–1160 Brygida norweska 1160–1161 Krystyna Stigsdotter Hvide 1163/1164–1167 Cecylia Johansdotter 1167–1190 Benedykta Ebbesdotter 1196–1199/1200 Ingegärda Birgersdotter 1200–1208 Rycheza duńska 1210–1216 Helena Pedersdatter Strange 1229–1234 Katarzyna Sunesdotter 1243/1244–1250 Folkungowie Zofia duńska 1260–1275 Jadwiga holszyńska 1276–1290 Małgorzata duńska 1298–1318 Blanka z Namur 1335–1363 Beatrycze bawarska 1356–1359 Małgorzata I 1363–1364 Dynasta meklemburska Ryszarda meklemburska 1365–1377 Unia kalmarska Filipa Lancaster (żona Eryka Pomorskiego) 1406–1430 Dorota brandenburska 1445–1448 Katarzyna Karlsdotter 1448–1450 Dorota brandenburska 1457–1464 Krystyna Abrahamsdotter 1470 Krystyna saska 1497–1501 Izabela Habsburżanka 1520–1521 Wazowie Katarzyna saska 1531-1535 Małgorzata Leijonhufvud 1536-1551 Katarzyna Stenbock 1552-1560 Katarzyna Månsdotter 1568 Katarzyna Jagiellonka 1568-1583 Gunilla Bielke 1585-1592 Anna Habsburżanka 1592-1598 Krystyna z Holsztynu-Gottorp 1604-1611 Maria Eleonora Hohenzollern 1620-1632 Wittelsbachowie Jadwiga Eleonora z Holstein-Gottorp 1654-1660 Ulryka Eleonora Duńska 1680-1693 Dynastia heska Ulryka Eleonora Wittelsbach 1718-1741 Oldenburgowie Ludwika Ulryka Hohenzollern 1751-1771 Zofia Magdalena Oldenburg 1771-1792 Fryderyka Dorota Badeńska 1797-1809 Jadwiga Elżbieta 1809-1818 Bernadotte Dezyderia 1818-1844 Józefina de Beauharnais-Bernadotte 1844-1859 Ludwika Orańska 1859-1871 Zofia Wilhelmina Nassau 1872-1907 Wiktoria Badeńska 1907-1930 Ludwika Mountbatten 1950-1965 Sylwia Sommerlath od 1976