Izabela Lubomirska
| Elżbieta Anna Teofila z Czartoryskich Lubomirska | |
 Per Krafft, Portret Izabeli Lubomirskiej z około 1767 roku | |
Pogoń Litewska | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci | Izabela Potocka |
Izabela Lubomirska, właściwie: Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska (ur. 21 maja 1736 w Warszawie, zm. 25 listopada 1816 w Wiedniu) – księżna, mecenas i kolekcjonerka sztuki okresu rokoka, posiadaczka starostwa wiślickiego w 1789 roku[1]. Córka Augusta Aleksandra Czartoryskiego i Marii Zofii Sieniawskiej.
Życiorys
Była żoną marszałka wielkiego koronnego - Stanisława Lubomirskiego i matką Julii Potockiej, Konstancji Rzewuskiej, Izabeli Potockiej oraz Aleksandry Potockiej.
Należał do niej między innymi pałac w Wilanowie, pałac w Ursynowie (wówczas zwany Rozkoszą) i pałacyk Mon Coteau na Mokotowie (Pałac Szustra). Kładła kamień węgielny pod gmach Teatru Narodowego w Warszawie i była inicjatorką przebudowy zamku w Łańcucie w stylu rokoko na przełomie XVIII i XIX wieku.
Jedna z najwybitniejszych kobiet w Polsce XVIII. w., brała nader czynny udział w polityce swego obozu, zabiegała zarówno o pozyskanie obcych dworów jak i mas szlacheckich. Początkowo życzliwa Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, potem zwalczała go namiętnie. Rozgoryczona niepowodzeniem tej akcji, przeniosła się do Paryża, po wybuchu rewolucji przebywała w Wiedniu. Obok działalności politycznej wyróżniała się jako postępowa opiekunka włościan.
Była członkinią loży adopcyjnej Dobroczynność w 1783 roku[2].
Inicjowała przeniesienie Gimnazjum do Brzeżan ze Zbaraża, przekazując na jego cele pięć pomieszczeń w ratuszu w mieście[3].
Zmarła 25 listopada 1816 w Wiedniu. Została pochowana na cmentarzu w Währing[4]. 23 września 1885 roku trumnę z powodu likwidacji cmentarza w Währing przewieziono do kościoła parafialnego w Łańcucie, gdzie została pochowana. Wcześniej w świątyni wzniesiono jej pomnik z białego kararyjskiego marmuru fundowany przez hr. Alfreda Potockiego[5].
Przypisy
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 144.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki: Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej. T. XIV. Kraków, 1930, s. 248.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 167-168.
- ↑ Jerzy Michalski, Lubomirska z Czartoryskich Izabela (Elżbieta), s. 629.
- ↑ Kronika. Łańcut. „Czas”. 220, s. 2, 27 września 1885.
Bibliografia
- Aldona Cholewianka-Kruszyńska: Portrety i wizerunki księżnej Marszałkowej, Łańcut: Wydawnictwo Muzeum - Zamek w Łańcucie, 2016.
- Jerzy Michalski: Lubomirska z Czartoryskich Izabela (Elżbieta) (1736—1816). W: Polski Słownik Biograficzny. T. ХVII/1, zeszyt 72. Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 625–629.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
