Izbica (architektura)

Izbice przed filarami mostu na Narwi we wsi Łaś-Toczyłowo

Izbica (budownictwo)

Konstrukcja zabezpieczająca filary mostu lub innego obiektu hydrotechnicznego przed naporem lodu. Wykonywana z żelbetu, kamieni, drewna w formie ostrosłupa o trójkątnej podstawie. (Wysokość podstawy o największym wymiarze ustawiona jest wzdłuż nurtu rzeki).

Izbica (fortyfikacje)

Biskupin - konstrukcja wałów

Rodzaj konstrukcji drewnianych wałów obronnych. Wały o konstrukcji izbicowej (skrzyniowej) budowane były jako ustawione rzędem na styk skrzynie z drewna, wykonane w konstrukcji zrębowej. Skrzynie wypełniano piaskiem, gliną lub ziemią, a z zewnątrz były one obsypane ziemią. Znana jest też forma "pusta", mieszcząca wewnątrz skrzyń pomieszczenia dla obrońców[1]. Na wale umieszczona była tzw. droga wałowa osłonięta przedpiersiem. Taka konstrukcja wałów stosowana była w średniowieczu. Wały o konstrukcji skrzyniowej zastosowane były w Biskupinie.

Izbica (architektura drewniana)

Izbica na dzwonnicy kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi (gm. Wilamowice)

Najwyższa, nadwieszona kondygnacja w drewnianych dzwonnicach mieszcząca pomieszczenie na dzwony. Z zewnątrz zwykle obita deskami, często ozdobnie wyciętymi w części dolnej, gontem lub dranicami. Na izbicy znajdował się najczęściej dach namiotowy, cztero- lub ośmiopołaciowy, czasem z narożnymi wieżyczkami. Forma izbicy podporządkowana jest jej funkcji, pozwala ona uzyskać większą stateczność wobec mimośrodowych sił pracujących dzwonów[2]. Małe okienka umieszczane w izbicy powodowały lepszą emisję dźwięku dzwonu. Najstarsze kościelne wieże z izbicami datują się na początek XVII wieku (kościół św. Michała Archanioła w Dębnie - 1601 rok, kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Libuszy - 1607 rok) a wolno stojące na koniec XVI wieku[3] (dzwonnica przy drewnianym kościele w Poniszowicach z 1570 roku[4]).

Przypisy

  1. Stefan Fuglewicz: Ilustrowana historia fortyfikacji. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 1991, s. 4.
  2. Franciszek mgr inż. Kopkowicz: Ciesielstwo polskie. Warszawa: Arkady, 1958 (reprint), s. 29. ISBN 978-83-213-4592-5.
  3. Ryszard Brykowski: Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, s. 149. ISBN 83-04-00826-2.
  4. Wiadomości konserwatorskie województwa śląskiego. Tom 3 Architektura drewniana. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2011, s. 121. ISBN 978-83-85871-62-0.

Bibliografia

  • Wojciech Skowroński (red.): Ilustrowany leksykon architektoniczno-budowlany. Warszawa: Arkady, 2008, s. 118. ISBN 978-83-213-4515-4.
  • Janusz Bogdanowski: Architektura obronna w krajobrazie Polski. Od Biskupina do Westerplatte. Warszawa: PWN, 2002, s. 41. ISBN 83-01-12223-4.

Media użyte na tej stronie

Izbica na dzwonnicy kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi (gm. Wilamowice).JPG
Autor: EwkaC, Licencja: CC BY-SA 3.0
Izbica na dzwonnicy kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi (gm. Wilamowice)
Podlaskie - Zawady - Łaś-Toczyłowo - Ctr - most - v-N.jpg
Autor: Krzysztof Kundzicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most nad Narwią we wsi Łaś-Toczyłowo, gmina Zawady, podlaskie
Biskupin 27.JPG
Autor: Einsamer Schütze, Licencja: CC BY-SA 3.0
Archaeological open air museum Biskupin