Izmir

Izmir
İzmir
ilustracja
Państwo

 Turcja

Prowincja

Izmir

Burmistrz

Tunç Soyer (CHP)

Wysokość

2-30 m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności


4 425 789[1]

Nr kierunkowy

(+90) 232

Kod pocztowy

35xxx

Tablice rejestracyjne

35

Położenie na mapie Turcji
Mapa konturowa Turcji, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Izmir”
Ziemia38°26′N 27°09′E/38,433333 27,150000
Strona internetowa

Izmir[2] (tur. İzmir; hist. Smyrna[2], gr. Σμύρνη) – miasto portowe w zachodniej Turcji nad Zatoką Izmirską, stolica prowincji (ilu) Izmir. Trzecie miasto pod względem wielkości w Turcji, liczące ponad 4,2 mln mieszkańców. Ważny ośrodek handlowy i przemysłowy Turcji: huta żelaza, rafineria ropy naftowej, zakłady tytoniowe, włókiennicze i cementowe. Drugi port handlowy po Stambule. W Izmirze odbywają się największe na Bliskim Wschodzie Międzynarodowe Targi Izmirskie. Siedziba dowództwa południowo-wschodnich kontyngentów NATO.

Ludność

Liczba mieszkańców:

  • 1960 – 370 900
  • 1980 – 530 064
  • 1985 – 946 225
  • 1990 – 1 757 414
  • 1997 – 2 058 972
  • 2000 – 2 232 265
  • 2003 – 2 398 200
  • 2007 – 3 097 000
  • 2016 – 4 223 545
  • 2021 – 4 425 789

Historia

Wyzwolenie Izmiru, obraz Ahmeta Ziya Akbuluta upamiętniający wydarzenia z 9 września 1922
Pożar Smyrny. Fotografia wykonana z pokładu okrętu włoskiego

Początki osadnictwa na terenie Izmiru sięgają 3000 roku p.n.e.[3] Zapewne w X wieku p.n.e. Jonowie zajęli zatokę smyrneńską, wypędzając eolskich osadników i zbudowali miasto[4]. Rozkwitające miasto zostało zburzone prawdopodobnie w roku 575 p.n.e. przez króla lidyjskiego Alyattesa II[5].

Czasy Aleksandra Wielkiego przyniosły miastu rozkwit. Kazał on wybudować twierdzę na wzgórzu Pagus, a u jej podnóża nowe miasto, do którego przesiedlił mieszkańców dawnej Smyrny[3]. Odbudowane w pierwszej połowie IV w. p.n.e. przez Antygona I, a następnie rozbudowywane przez Lizymacha miasto, stało się głównym ośrodkiem handlowym w Azji Mniejszej[3]. W czasach rzymskiego i bizantyjskiego panowania miasto wciąż się rozwijało. W 129 roku p.n.e. liczyło około 100 tysięcy mieszkańców i było znanym ośrodkiem handlowym. W roku 178 n.e. miasto przeżyło największe w swej historii trzęsienie ziemi. Z polecenia Marka Aureliusza zostało odbudowane w ciągu trzech lat. Już wcześniej zaczęli się tu pojawiać pierwsi chrześcijanie. To tutaj znajdował się jeden z siedmiu Kościołów Azji wzmiankowany w Apokalipsie św. Jana[6], a pierwszym biskupem tutejszej gminy chrześcijańskiej był św. Polikarp[7], który z rozkazu rzymskiego namiestnika został w 153 r. spalony na stosie. Dzięki temu, że była tu silna wspólnota chrześcijańska, w czasach bizantyjskich rezydował tu metropolita podległy tylko patriarsze.

W VII w. miasto przeżywało częste najazdy Arabów, ale padło dopiero w XI w. na skutek naporu Turków seldżuckich i pozostawało w ich władaniu przez około 20 lat, aż do czasu, kiedy odbiła je z ich rąk armia cesarska. Pod koniec XII w. władali Smyrną Genueńczycy korzystając z ogromnych walorów tutejszego portu. Władzę nad miastem stracili jednak po kilkudziesięciu latach na rzecz Turków z emiratu Aydin. W latach 1344-1403 należało do zakonu joannitów. W 1403 zostało zdobyte i zniszczone przez mongolskie wojska Timura.

W roku 1415 miasto przeszło w posiadanie Imperium Osmańskiego. Zdobywcy zmienili jego nazwę na Izmir. Za Sulejmana Wspaniałego, w celu rozwoju handlu, Europejczycy otrzymywali pozwolenia na swobodny handel i na osiedlanie się w mieście[8]. Wkrótce Izmir stał się miastem kosmopolitycznym. Po przegranej przez imperium I wojnie światowej miasto w wyniku wojny grecko-tureckiej zostało zajęte przez Greków, co zostało usankcjonowane układem w Sèvres (1920). 9 września 1922 r. Izmir został zajęty przez wojska Atatürka i poważnie zniszczony, mimo wcześniejszego o kilka dni opuszczenia go przez wojska greckie[9]. Pomimo rozkazu wydanego przez Kemala Atatürka zabraniającego zabijania osób cywilnych, w czasie tureckiego zajmowania miasta doszło do rzezi znajdującej się tam ludności greckiej i ormiańskiej, szacowanej na około 100 000 ludzi. Brutalnie został zamordowany biskup Patriarchatu Konstantynopolitańskiego Chryzostom ze Smyrny[10]. W dniach 13-17 września 1922 doszło do wielkiego pożaru, w wyniku którego zniszczona została znaczna część miasta zamieszkiwanego przez chrześcijan (oszczędzone zostały dzielnice turecka i żydowska)[11]. Traktatem pokojowym w Lozannie w 1923 roku Izmir z powrotem został przyznany Turcji. Zgodnie z osobnym porozumieniem pomiędzy Grecją i Turcją nastąpiła wymiana ludności, dlatego miasto jest dziś zamieszkane głównie przez Turków[12]. W roku 2005 miasto gościło uczestników letniej uniwersjady.

Muzea

  • Muzeum Archeologiczne

Miasta partnerskie[13]

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. TURKSTAT Corporate, data.tuik.gov.tr [dostęp 2022-07-08].
  2. a b Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Warszawa 2019, str. 477
  3. a b c W. Korsak, Turcja: Kraj czterech mórz, Kraków 2005, s.295, ISBN 83-921981-2-3
  4. N.G.L. Hammond, s.123.
  5. P. Green: Aleksander Wielki, s.176.
  6. ApJ 1:11.
  7. Jarosław Charkiewicz: Święty Polikarp, biskup i męczennik. [dostęp 2010-01-12].
  8. Historia świata śródziemnomorskiego, s.162.
  9. Emeis oi Ellines: Historia wojen współczesnej Grecji, praca zbiorowa, Skai Biblio 2008, ISBN 978-960-6845-15-4
  10. R. Clogg: Historia Grecji nowożytnej, s.116.
  11. R. Clogg: Historia Grecji nowożytnej, s.119.
  12. R. Clogg: Historia Grecji nowożytnej, s.121-126.
  13. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-23)].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Turkey location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Turkey
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Izmir (15383066346).jpg
Autor: Rafaela Ely, Licencja: CC BY 2.0
Kadifikale, Izmir, Turquia, agosto/2014. (Foto: Rafaela Ely)
Great Fire of Smyrna.jpg
Great Fire of Smyrna as seen from an Italian ship. Original photo 13.5 x 8.5 cm.