Izydor Szaranewycz

Izydor Szaranewycz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lutego 1829
Kozara

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 1901
Lwów

profesor nauk humanistycznych
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1864

Habilitacja

1871

Profesura

1873

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek krajowy czynny

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski

Odznaczenia
Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (1893-1908)

Izydor Szaranewycz, wzgl. Szaraniewicz (ur. 16 lutego 1829 w Kozarze[1], zm. 3 grudnia 1901 we Lwowie) – ukraiński[2][3] historyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Akademii Umiejętności w Krakowie.

Życiorys

Uczęszczał do Gimnazjum w Brzeżanach. W latach 1848-1850 studiował filozofię i teologię[a] (według innych danych został absolwentem w 1851[4]) na Uniwersytecie Lwowskim, był także słuchaczem Uniwersytetu Wiedeńskiego[b]. W latach 1855-1856 uczył historii w gimnazjach w Przemyślu i we Lwowie[c].

W 1864 obronił doktorat, a w 1871 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim (rozprawa habilitacyjna Kritische Blicke in die Geschichte der Karpathenvölker im Alterthume und im Mittealter); w latach 1871-1873 był docentem w Katedrze Historii Austriackiej tej uczelni[5], od 1873 – profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Austriackiej[6][d].

Zajęcia na Uniwersytecie Lwowskim prowadził do 1899, pełniąc dwukrotnie funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego[e]. Wchodził także w skład Komisji Egzaminacyjnej na nauczycieli gimnazjalnych i szkół realnych. Od 1882 wybierany na seniora Instytutu Stauropigiańskiego we Lwowie, założył przy nim w1889 roku Muzeum Archeologiczne gromadzące ukraińskie zabytki, szczególnie sztuki cerkiewnej[7].

Od 1872 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie; uczestniczył aktywnie w pracach Akademii, prowadził m.in. korespondencję z sekretarzem generalnym AU Józefem Szujskim. Należał także m.in. do Towarzystwa Halicko-Ruskiej Maticy, Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie oraz Towarzystwa "Proswita". Był członkiem Rady Miejskiej Lwowa[5].

Uniwersytet Kijowski nadał mu tytuł doktora honoris causa[5]. W 1889 roku papieskim Krzyżem "Pro Ecclesia et Pontifice"[8] oraz w 1899 roku Orderem Żelaznej Korony III klasy[9].

Jego zainteresowania naukowe obejmowały historię średniowieczną Polski, historię średniowieczną Kościoła na Rusi oraz archeologię pradziejów Galicji. Badał m.in. rolę Kościoła prawosławnego w Polsce w XV i XVI wieku; interesował się życiem i działalnością Jerzego Eliaszewicza[f] i Józefa Szumlańskiego[g]. Przeprowadził badania szkieletów ludzkich i przedmiotów z cmentarzysk prahistorycznych w Czechach i Wysocku. Prace Szaraniewicza pozostawione w rękopisie skompletował i wydał Antoni Petruszewicz. Jednym ze znanych uczniów Szaraniewicza był Ludwik Finkel[10].

W nekrologu krakowski „Czas” napisał:

"Ś.p. Izydor Szaraniewicz był z pochodzenia i przekonania Rusinem, nawet należał do tak zwanego stronnictwa "twardych". Dalekim był jednak, jako człowiek nieprzeciętnej wiedzy, od wszelkiego szowinizmu i nienawiści narodowej. (..) Najlepszym tego dowodem są prace w języku polskim i chętny, czynny udział w pracach Akademii krakowskiej"[11]

Wybrane publikacje

Ogłosił około 30 prac naukowych, m.in.:

  • Starodawnij Galicz (1860)
  • Starodawnij Lwow (1861)
  • Istorija Galicko Wolodimirskoj Rusi (1863)
  • Sprawy kościelne na Rusi za Kazimierza Wielkiego (1863)[12]
  • Ruś i Podole od roku 1450-1500 (1868)
  • O starodawnych historycznych przejściach przez Karpaty i przez San (1869)
  • Rys wewnętrznych stosunków Galicyi wschodniej w drugiej połowie XV wieku (1869)
  • Bitwa pod Podhajcami w Galicyi w roku 1667 (1870)
  • O źródłach służących do głębszego poznania kraju ojczystego (1870)[13]
  • Początki słowiańskie u stoków Karpat (1870)
  • Rzut oka na beneficja Kościoła ruskiego za czasów Rzeczypospolitej Polskiej (1875)
  • Patryjarchat wschodni wobec Kościoła ruskiego i Rzeczypospolitej Polskiej (1879)[14]

Uwagi

  1. ↑ 1851-1854
  2. ↑ 1850-1851
  3. ↑ 1856-1871
  4. ↑ do 1892
  5. ↑ 1881/1882 i 1897/1898
  6. ↑ seniora Bractwa Stauropigialnego
  7. ↑ biskupa unickiego ze Lwowa

Przypisy

  1. ↑ Kozara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 537.
  2. ↑ N. Bułyk. Формування української археології в Галичині у ХІХ столітті: Ісидор Шараневич (1829–1901). W: Матеріали і дослідження з археології Прикарпаття і Волині: Збірник наукових праць. Вип. 13. 2009, s. 307–321. (ukr.)
  3. ↑ Środowisko historyków lwowskich w latach 1860-1918
  4. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidiœceseos Metropolitanæ Graeco-Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1871. Leopoli, 1871, s. 223.
  5. ↑ a b c Ludwik Finkel: Historya Uniwersytetu Lwowskiego. Lwów: 1894, s. 236.
  6. ↑ Alfred Toczek. Aktywność historyków sensu stricto w działalności katedr Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego (1860–1918). „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia VIII (2010)”. 89. s. 5. ISSN 2300-3057 (pol.). 
  7. ↑ Dr. Izydor Szaraniewicz Kurier Lwowski 1901 nr 337 s. 2-3
  8. ↑ Ordery papieskie Kurier Lwowski 1889 nr 103 s. 3
  9. ↑ Telegramy Kuriera Lwowskiego. Wiedeń Kurier Lwowski 1899 nr 226 s. 2
  10. ↑ Teofil Modelski. Ludwik Finkel. Zarys biograficzny.. „Kwartalnik Historyczny”. 46, s. 103, 1932. 
  11. ↑ Ś.p. Izydor Szaraniewicz. „Czas”. 280, s. 2, 5 grudnia 1901.
  12. ↑ Izydor Szaraniewicz, Kościelne sprawy na Rusi za rządów Kazimierza Wielkiego, polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  13. ↑ Izydor Szaraniewicz, O źródłach służących do głębszego poznania dziejów kraju ojczystego : (rzecz czytana na posiedzeniu oddziału Lwowskiego Tow. Pedagogicznego dnia 15 kwietnia 1870), polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  14. ↑ Izydor Szaraniewicz, Patryjarchat wschodni wobec kościoła ruskiego i rzeczypospolitej polskiej [!] : ze źródeł współczesnych, Osobne odb.: Rozprawy Akademii Umiejętności. T. 8, 10., polona.pl [dostęp 2019-07-17].

Bibliografia

  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.
  • Козловский С. История Галицко-Волынской Руси в исследованиях И.И. Шараневича. W: Древность и Средневековье: вопросы истории и историографии: материалы I Всероссийская конференция студентов, аспирантов и молодых учёных (Омск, 28-30 октября 2010г.). Омск : Изд-во Омского государственного университета им. Ф. Достоевского, 2010, s. 151–154. (ros.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
Croce pro Ecclesia et Pontifice (1888-1908).png
Ribbon of the Cross "pro ecclesia et pontifice" from 1888 to Pope Paolo VI