Ján Stanislav (1904–1977)

Ján Stanislav
Data i miejsce urodzenia12 grudnia 1904
Liptowski Jan
Data i miejsce śmierci29 lipca 1977
Liptowski Mikułasz
Zawód, zajęciejęzykoznawca
Narodowośćsłowacka
Alma MaterUniwersytet Komeńskiego w Bratysławie
Odznaczenia
Order Ľudovíta Štúra I Klasy (Słowacja)

Ján Stanislav (ur. 12 grudnia 1904 w Liptowskim Janie, zm. 29 lipca 1977 w Liptowskim Mikułaszu[1]) – słowacki językoznawca. Do jego zainteresowań naukowo-badawczych należały: dialektologia, język staro-cerkiewno-słowiański, gramatyka historyczna, historia języka słowackiego, kultura języka[1].

Życiorys

W okresie od 1924 do 1928 studiował slawistykę i romanistykę na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie[1]. Odbył wizyty studyjne w Paryżu, Krakowie i Lublanie[1]. Piastował stanowiska pedagogiczne w Słowiańskim Seminarium na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze oraz na Wydziale Filozoficznym w Bratysławie[2]. W 1928 r. uzyskał „mały doktorat” (PhDr.), w 1934 r. otrzymał docenturę, a w 1936 r. został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego[1]. Profesurę otrzymał w 1939 r.[1] W 1956 r. został doktorem nauk[1].

Swoją działalność językoznawczą zaczął jako dialektolog[3]. W 1932 r. opublikował obszerną monografię Liptovské nárečia. Była to pierwsza kompletna monografia na temat słowackich gwar. Badania historyczne języka słowackiego J. Stanislav przedstawił zaś w pracach Problém juhoslovanských prvkov v strednej slovenčine (1933) i Pôvod východoslovenských nárečí (1935). Poświęcił się także na rzecz onomastyki historycznej, czego owocem były publikacje: Odkryté mená slovenských miest a dedín (charakteru popularyzatorskiego – 1974), Pribinovi veľmoži (1940), Zo štúdia osobných mien v Evanjeliu cividalskom (1947) oraz Slovenský juh v stredoveku (1948, trzy tomy). Dzieje kulturowe Słowaków zaprezentował na łamach prac Slovienska liturgia na Slovensku... (1941), Slovanskí apoštoli Cyril a Metod a ich činnosť vo Veľkomoravskej ríši (1945), Po stopách predkov (1948). Uwieńczeniem jego badań nad ewolucją słowacczyzny stały się pięciotomowe Dejiny slovenského jazyka (1956, 1957, 1958, 1973)[3].

W 2005 r. został odznaczony Orderem Ľudovíta Štúra[4]. Jego imię nosi Instytut Slawistyki Słowackiej Akademii Nauk[2].

Wybrana twórczość

  • Liptovské nárečia (1932)
  • Československá mluvnica pre odborných učiteľov a vysokoškolákov (1938)
  • Kultúra starých Slovákov (1944, 1997)
  • Kultúra slovenského hovoreného jazyka (1955)
  • Dejiny slovenského jazyka I.–V. (1956, 1957, 1958, 1973)
  • Zo vzťahov medzi rečou, hudbou a spevom (1956)
  • Z rusko-slovenských kultúrnych stykov v časoch Jána Hollého a Ľudovíta Štúra (1957)
  • Slowakische Grammatik (1977)
  • Hudba, spev, reč (1978)
  • Starosloviensky jazyk 1.–2. (1978, 1987)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 421, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  2. ↑ a b Profesor Ján Stanislav – znalec dejín slovenského jazyka – fotografie, Vtedy [dostęp 2019-11-17] (słow.).
  3. ↑ a b Štefan Peciar. Sedemdesiatka prof. Jána Stanislava. „Slovenská reč”, s. 58–59, 1975 (słow.). 
  4. ↑ University Professor PhDr. Ján Stanislav, DrSc. (1904 – 1977), Linguist and Slavist, Instytut Slawistyki im. Jána Stanislava [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05] (ang.).

Media użyte na tej stronie

SVK Rad Ludovita Stura 1 triedy BAR.png
Baretka: Order Ľudovíta Štúra I Klasy – Słowacja.