Józef Łęgowski (1896–1940)

Józef Łęgowski

major pilot
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1896 Małe Brudzawy
Data i miejsce śmierci	między 16 a 19 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	56 pułk piechoty 4 pułk lotniczy Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa
Stanowiska	dowódca eskadry
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Józef Łęgowski (ur. 15 sierpnia 1896 w Małych Brudzawach, zm. między 16 a 19 kwietnia^[1] 1940 w Katyniu) – major pilot Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej^[2].

Życiorys

Urodził się w Małych Brudzawach na Pomorzu, w rodzinie Juliana (1860–1938) i Doroty z Kluczników (1965–1938)^[3]. Miał brata Jana (ur. 1889)^[4]. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Od 25 maja do 18 sierpnia 1920 był uczniem 30. klasy Szkoły Podchorążych Piechoty^[5]. 19 stycznia 1921 został mianowany z dniem 15 grudnia 1920 podporucznikiem piechoty. Pełnił wówczas służbę w batalionie zapasowym 56 pułku piechoty^[6]. W latach 1921–1924 pełnił służbę w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, pozostając oficerem nadetatowym 56 pułku piechoty^[7][8]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 2347. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9].

Był płotkarzem, tyczkarzem i instruktorem^[3]. Reprezentował barwy KS Pentatlon^[10]. W grudniu 1922 jako reprezentant DOK Nr VII został zwycięzcą zawodów w konkursie walki na bagnety o mistrzostwo Armii w Krakowie^[11][12]. W lutym 1924 otrzymał tytuł i prawa sędziego-kandydata Polskiego Związku Lekkoatletycznego^[13].

Został przeniesiony z CSWGiS do 56 pułku piechoty^[14]. W 1926 przeniesiony do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, potem do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 1. Ukończył kurs w CWOL w Dęblinie oraz kurs wyższego pilotażu w Grudziądzu. W 1926 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów lotnictwa z jednoczesnym wcieleniem do 4 pułku lotniczego. W 1932 był kapitanem aeronautyki ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 i 4 lokatą^[15]. W kwietniu 1933 został przeniesiony z Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[16]. W grudniu 1934 ogłoszono jego przeniesienie do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa^[17]. W latach 1935–1936 był dowódcą III plutonu 66 eskadry obserwacyjnej. W 1937 został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie^[18] na stanowisko dowódcy eskadry szkolnej^[19]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 5. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa^[20]. Wiosną 1939 został komendantem Szkoły Pilotażu w Masłowie^[21].

4 września 1939 nastąpiła ewakuacja Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa z Radomia. Kolumna licząca około 180 żołnierzy wraz z dowódcą szkoły ppłk pil. Alfonsem Beseljakiem, 19 września po krótkiej walce z Sowietami pod Podhajcami dostała się do niewoli^[18]. Początkowo lotnicy przebywali w obozie w Talicach^[21]. Po przewiezieniu jeńców do obozu przejściowego w Szepietówce wyselekcjonowano oficerów i wysłano do Kozielska (m.in. Alfons Beseljak, kpt pil Roman Radziszewski, mjr pil Józef Łęgowski), podchorążych do obozu pracy pod Lwowem^[18]. Według stanu z grudnia 1939 był jeńcem kozielskiego obozu. Między 7 a 9 maja 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD^[1] – lista wywózkowa 015/2 poz. 81 nr akt 4354^[22], z 5 kwietnia 1940^[1][23]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim^[1]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji z 29.05.1943 pod numerem 3503. Przy szczątkach Józefa Łęgowskiego znaleziono kartę szczepień obozowych i jeden list^[24][25]. Figuruje na liście AM-258-3503 (jako Lengowski Josef) i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem: GARF-127- 03503 (jako nierozpoznany major). Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Ordery i odznaczenia

• Srebrny Krzyż Zasługi (25 maja 1929)^[26][27]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka Pilota^[a]

Upamiętnienie

• Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień podpułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
• Dąb Pamięci posadzili uczniowie Szkoły Podstawowej im Zjednoczonej Europy w Zagórzycy. Certyfikat 4732/0542/WE/2018^[28].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
• Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
• Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych w latach 1939–1946. T. I: Polegli w kampanii wrześniowej, pomordowani w ZSRR i w innych okolicznościach podczas okupacji.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.