Józef Świerczyński

Józef Świerczyński

pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1893 Byszewy
Data i miejsce śmierci	1940 Charków
Przebieg służby
Lata służby	do 1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	Centrum Wyszkolenia Kawalerii
Stanowiska	główny instruktor wyszkolenia bojowego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Józef Świerczyński (ur. 19 stycznia 1893 w Byszewach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 19 stycznia 1893 w Byszewach, w ówczesnym powiecie brzezińskim guberni piotrkowskiej, w rodzinie Józefa i Heleny z Plichtów^[1][2]. Jego przodkowie po mieczu pieczętowali się herbem Ostoja^[3]. Starszy brat kapitana artylerii Wincentego Bonawentury Świerczyńskiego, który również został zamordowany w Charkowie^[1]. W latach 1911–1913 jego korepetytorem był Jarosław Iwaszkiewicz. Egzamin maturalny zdał w 4 Gimnazjum Filologicznym w Kijowie^[4]. Ukończył cztery semestry na Wydziale Prawa Uniwersytetu Kijowskiego^[5].

Od 1 grudnia 1914 do 1 maja 1915 był junkrem w Szkole Kawalerii w Jelizawetgradzie (ros. Елисаветградское кавалерийское училище)^[6]. Po ukończeniu szkoły został przydzielony do 7 zapasowego pułku kawalerii (ros. Запасной 7-й кавалерийский полк), a 1 sierpnia 1915 wcielony do 14 Mitawskiego Pułku Huzarów(ros.) na stanowisko młodszego oficera^[7]. W szeregach tego oddziału walczył na I wojnie światowej^[8]. 1 maja 1917 został dowódcą szwadronu^[7]. Od 1 grudnia 1917 do 1 czerwca 1918 służył w 2 pułku ułanów I Korpusu Polskiego na stanowisku dowódcy szwadronu karabinów maszynowych^[7], a od 1 sierpnia 1918 w 2 pułku piechoty Polskiej Siły Zbrojnej na stanowisku młodszego oficera kompanii^[7].

15 października 1918 Rada Regencyjna mianowała go porucznikiem „z patentem” z 19 listopada 1916^[9]. W listopadzie 1918 dowodził II batalionem 34 pułku piechoty^[7]. Od stycznia 1919 dowodził oficerską kompanią karabinów maszynowych na kursach wyszkolenia oficerów piechoty^[7]. Od 1 maja do 7 czerwca 1919 był słuchaczem II Kursu adiutantów w Warszawie, a po jego ukończeniu został powołany na I Kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego^[10][7]. 1 grudnia 1919, po ukończeniu kursu, został przydzielony do Oddziału V Sztabu Generalnego na stanowisko naczenika 2. wydziału 2. sekcji^[7]. W lutym 1920 został przydzielony do V Brygady Jazdy na stanowisko I oficera sztabu^[7]. Na tym stanowisku walczył w czasie wojny z bolszewikami. W lipcu tego roku został przeniesiony na takie samo stanowisko do IV Brygady Jazdy, 13 lipca został szefem oddziału operacyjno-informacyjnego 1 Dywizji Jazdy^[11]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej^[12]. We wrześniu został przydzielony do Korpusu Jazdy na stanowisko szefa oddziału operacyjno-informacyjnego, w październiku pełnił obowiązki szefa sztabu korpusu, a w listopadzie ponownie obowiązki szefa oddziału operacyjno-informacyjnego^[11].

W grudniu 1920 objął obowiązki szefa sztabu 1 Dywizji Jazdy^[11]. W marcu 1921 został przeniesiony do VII Brygady Jazdy na stanowisko I oficera sztabu, a w maju tego roku na takie samo stanowisko do IV Brygady Jazdy^[11]. 1 listopada 1921 został przydzielony do Inspektoratu Jazdy przy Inspektoracie Armii Nr V na stanowisko referenta^[11]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 70. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii), a jego oddziałem macierzystym był 2 pułk ułanów grochowskich w Suwałkach^[13][14]. Od 3 listopada 1922 do 15 października 1923 był słuchaczem II Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego i przydział do Generalnego Inspektoratu Jazdy w Warszawie na stanowisko I referenta^[15]. 10 stycznia 1924 został odkomenderowany na trzy miesiące do Oddziału IV Sztabu Generalnego^[16]. 31 marca 1924 został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 21. lokatą w korpusie oficerów jazdy^[17]. Z dniem 15 kwietnia tego roku został przydzielony do Departamentu II Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko kierownika referatu^[18]. 15 sierpnia 1924 został przeniesiony do 3 pułku ułanów śląskich w Tarnowskich Górach^[19]. 29 września tego roku objął stanowisko kwatermistrza pułku^[20][21]. 6 sierpnia 1927 został przydzielony z Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych do składu osobowego generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Juliusza Rómmla^[22]. 23 grudnia 1927 roku został przeniesiony do 4 pułku ułanów zaniemeńskich w Wilnie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[23][24]. 23 stycznia 1929 roku, razem z Adamem Mniszkiem i Witoldem Dzierżykraj-Morawskim został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[25]. W styczniu 1931 roku został mianowany dowódcą 23 pułku ułanów grodzieńskich w Podbrodziu, a później w Postawach^[26]. Na stopień pułkownika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. W 1938 został głównym instruktorem wyszkolenia bojowego i komendantem kursów doskonalących Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu^[27].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie na stopień generała brygady^[28]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Był żonaty z Zofią z Kurkiewiczów. Dzieci nie miał^[2].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych dwukrotnie – 14 kwietnia 1922^[29]
• Złoty Krzyż Zasługi – 18 marca 1932 „za zasługi na polu wyszkolenia i administracji wojska”^[30]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[31]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[31]
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936
• Medal Zwycięstwa
• Order Świętej Anny 3 stopnia^[2]
• Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą – 16 stycznia 1917^[8][2]
• Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę” – 30 grudnia 1916^[8][2]

Zobacz też

• awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• zbrodnia katyńska
• Herb Ostoja
• Ród Ostojów (Mościców)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Andrzej Wszendyrówny. I kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w budowaniu bezpieczeństwa państwa. „Bellona”. 3 (682), 2015. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej. ISSN 1897-7065. 

Linki zewnętrzne

• Józef Świerczyński. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.816 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-04].
• Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Сверчинский Иосиф Иосифович. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej Zarząd ds. utrwalenia pamięci poległych w obronie Ojczyzny. [dostęp 2022-11-04]. (ros.).