Józef August Iliński

Józef August Iliński
Ilustracja
Herb
Lis
RodzinaIlińscy herbu Lis
Data i miejsce urodzenia18 sierpnia 1766
Romanów
Data i miejsce śmierci21 lutego 1844
Petersburg
OjciecJan Kajetan Iliński
MatkaJózefa Marianna Wessel
Żona

Antonina Leonora Komorowska

Dzieci

Janusz Jan, Henryk

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Order św. Huberta (Bawaria) Order Lwa Złotego (Hesja) Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Komandor Honoru i Dewocji (ius patronatus) Kawaler/Dama Honoru i Dewocji

Józef August Iliński (ur. 18 sierpnia 1766 w Romanowie - zm. 21 lutego 1844 w Petersburgu) – polski poseł w 1791, szef pułku grenadierów w 1788, generał major od 1788, generał lejtnant od 1793 i generał inspektor wojsk koronnych w 1792, rosyjski szambelan od 1793, tajny radca i senator od 1797[1][2], hrabia cesarstwa od 1779[3].

Był bratem Janusza Stanisława[4]. Członek Towarzystwa Przyjaciół 3 Maja Ponieważ w tragicznych dla Polski latach 1792–1796 reprezentował politykę podporządkowania się Rosji na gruncie zachowania narodowości polskiej, uważany był za karierowicza i zdrajcę. W 1795 r. gubernialny urząd wołyński zajął mu część dóbr z Żytomierzem. W 1796 r. wybrany marszałkiem szlachty pow. cudnowskiego, a także żytomierskiego, a następnie marszałkiem guberni izjasławskiej, a potem wołyńskiej. W l. 1800 i 1807 przeprowadził rewizję przyłączonych guberni zachodnich – na jego wniosek utrzymano dawną procedurę sądową i administrację. Nadinspektor guberni kijowskiej, podolskiej i wołyńskiej.

Znakomity Żytomiérzanin, hrabia Autust Iliński, senator, miał zasługi narodowe. Cesarz Paweł surowy dla Rossyan; widząc ich nieszczerość, poddaństwo niewolnicze, gotowość do zbrodni, gardził nimi, ludzi szlachetnych cenił, i przyjaciół szanował. (...) Szanując przyjacielskie poświęcenie się dla siebie Ilińskiego, chciał mu zaoferować przyszedłszy do tronu, to, czegoby tylko zażądał. Iliński wybrał łaskę uwolnienia wszystkich ziomków swoich. Paweł przejęty jego szlachetnością, idąc za popędem swego serca, dał więźniom wolność bezwarunkową, co się nigdy w amnestyach carskich nie zdarzało; żądał tylko zaręczenia za Ignacego Potockiego, uznanego za najwiękzsego wroga Rossyi: nikt tego z Polaków w Petersburgu uczynić nie śmiał. Iliński majątkiem i osobą za Ignacego Potockiego zaręczył, i równie z innymi go oswobodził. (...)[5]

W 1789 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława, w 1792 roku odznaczony Orderem Orła Białego, w 1796 roku odznaczony rosyjskim Orderem Świętego Aleksandra Newskiego[6], posiadacz Orderu św. Włodzimierza, Orderu św. Anny, Orderu Orła Czerwonego, Orderu św. Huberta, Orderu Lwa Złotego I klasy, kawaler od 1797, komandor od 1800 i w końcu baliw Zakonu Maltańskiego[1].

Przypisy

  1. ↑ a b Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 411.
  2. ↑ Zygmunt Radzimiński, Marszałkowie wołyńskiej ziemi przed Unią Lubelską i miana ich spadkobiercy [i] marszałkowie szlachty wołyńskiej w porozbiorowej dobie, w: Kwartalnik Historyczny 1915, s. 72
  3. ↑ Adam Amilkar Kosiński: Przewodnik heraldyczny. Monografie kilkudziesięciu znakomitszych rodzin, spis rodzin senatorskich i tytuły honorowe posiadających. T. I. Kraków: 1877, s. 178.
  4. ↑ August Józef hr. Iliński z Ilińska h. Lis, www.sejm-wielki.pl
  5. ↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 677
  6. ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 265.

Bibliografia

  • Jan Pachoński, „Iliński Józef August (1766-1844)”, „Polski Słownik Biograficzny” t. 10, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962–1964, s. 151-153.
  • Zygmunt Luba Radzimiński, „Marszałkowie wołyńscy przed unią lubelską i ich spadkobiercy. Marszałkowie szlachty wołyńskiej w porozbiorowej dobie”, „Kwartalnik Historyczny” XXXIX: 1915, s. 56-105.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Świętego Stanisława BAR.svg
Baretka: Order Świętego Stanisława (Polska)
RUS Order of St. Alexander Nevsky BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Order Świętego Aleksandra Newskiego
RUS Order św. Włodzimierza (baretka).svg
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
RUS Order św. Anny (baretka).svg
Baretka Orderu św. Anny.
Ord.Aquilarossa-GC.png
Autor: Louis14, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastro da cavaliere di gran croce del'Ordine dell'Aquila Rossa del Regno di Prussia (Germania)
DE-BY Orden des Heiligen Hubertus BAR.svg
Baretka: Rycerski Order Domowy Św. Huberta (Bawaria)
House Order of the Golden Lion - Knight (Hesse-Kassel) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the House Order of the Golden Lion (Landgraviate of Hesse-Kassel)
SMOM-gcs.svg
Autor: Arturolorioli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Malta ribbon (Knight Grand Cross of Honour and Devotion)
Józef August Iliński.jpg
Józef August Iliński
SMOM-gc.svg
Autor: Arturolorioli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Malta ribbon (Knight of Honour and Devotion)
POL COA Lis.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape przez Avalokitesvara ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Lis