Józef Batory

Józef Batory

Argus, Wojtek

kapitan
Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1914 Werynia, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	1 marca 1951 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Stanowiska	szef łączności zewnętrznej IV ZG Wolność i Niezawisłość,
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Józef Batory po aresztowaniu przez MBP 1947

Józef Batory, ps. „Argus”,„ Wojtek”, „Orkan”, „August” (ur. 20 lutego 1914 w Weryni, zm. 1 marca 1951 w Warszawie) – kapitan Wojska Polskiego (w 2013 r. awansowany pośmiertnie do stopnia majora), żołnierz ZWZ-AK, szef łączności zewnętrznej IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Aresztowany przez funkcjonariuszy MBP, ofiara mordu sądowego.

Życiorys

Popiersie Józefa Batorego w ramach Pomnika Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie

Pochodził z rodziny rolniczej, był synem Jana, aktywnego w Stronnictwie Ludowym, oraz Petroneli z Wilków. Maturę zdał w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum w Kolbuszowej, w 1937 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W stopniu podporucznika ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty w 22 Dywizji Piechoty Górskiej. W kampanii wrześniowej 1939 walczył w szeregach 2 psp.

W czasie okupacji niemieckiej w konspiracji ZWZ - AK. Oficer łączności, a w latach 1942 - 1944 adiutant Komendy Obwodu AK Kolbuszowa. Jesienią 1944 przeniesiony do Obwodu AK Rzeszów, gdzie był adiutantem komendanta Obwodu, płk. Mieczysława Kawalca (ps. “Żbik" ). Awansowany został do stopnia kapitana. W 1945 działał w organizacji “NIE", a następnie w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. Nie ujawnił się. Jesienią 1945 podjął dalszą działalność konspiracyjną w WiN jako szef łączności Krakowskiego Okręgu WiN, a następnie od października 1945 do sierpnia 1946 szef łączności zewnętrznej Obszaru Południowego WiN, szef kancelarii i archiwum tego Obszaru. Od sierpnia 1946 do grudnia 1947. kierował łącznością zewnętrzną IV Zarządu Głównego WiN. Posługiwał się dowodem tożsamości i legitymacją członkowską PPS na nazwisko „Józef Borzęcki” i „Jan Dul”. Od jesieni 1945 do końca 1947 był stałym łącznikiem WiN-u z prymasem Hlondem. Aresztowany przez funkcjonariuszy MBP 2 grudnia 1947 w Warszawie na ul. Książęcej. Po trzyletnim brutalnym śledztwie prowadzonym pod bezpośrednim nadzorem NKWD, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 14 października 1950 skazany na dwukrotną karę śmierci.

Tak mówił o śledztwie podczas rozprawy IV Prezes WiN (Łukasz Ciepliński):

W czasie śledztwa leżałem skatowany w kałuży własnej krwi. Mój stan psychiczny był w tych warunkach taki, że nie mogłem sobie zdawać sprawy z tego, co pisał oficer śledczy.

Zamordowany strzałem w tył głowy 1 marca 1951 w więzieniu mokotowskim, wraz z innymi oficerami, członkami IV zarządu WiN.

17 IX 1994 r. w 55. rocznicę agresji ZSRR na Polskę odbył się jego symboliczny pogrzeb na cmentarzu w Kolbuszowej. Uroczystość poświęcono też jego młodszemu bratu Augustowi (ur. 1919), poległemu jako żołnierz Armii Krajowej w czasie akcji Burza 27 sierpnia 1944. Inny z braci Batorych Stefan (ur. 1921) za przynależność do AK wywieziony został do łagrów w Stalinogorsku.

Odznaczenia

1 marca 2010 r., wraz z trójką innych „Żołnierzy Wyklętych” straconych tego samego dnia co on, Franciszkiem Błażejem, Mieczysławem Kawalcem i Adamem Lazarowiczem, został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[1][2].

Upamiętnienie

W dniu 1 marca 2013 r. z okazji obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych Minister Obrony Narodowej Tomasz Siemoniak awansował go pośmiertnie do stopnia majora^[3][4].

W ramach odsłoniętego 17 listopada 2013 Pomnika Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie zostało ustawione popiersie Józefa Batorego^[5][6][7].

Przypisy

Bibliografia,linki

• Andrzej Zagórski, Józef Batory, w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, tom I (zespół redakcyjny Teodor Gąsiorowski, Andrzej Kuler, Andrzej Zagórski), Towarzystwo Sympatyków Historii, Kraków 1997, s. 20–22 (z fotografią)
• Józef Batory