Józef Gałuszka

Józef Gałuszka
Ilustracja
Portret Józefa Aleksandra Gałuszki autorstwa Leona Wyczółkowskiego, 1925
Pełne imię i nazwisko

Józef Aleksander Gałuszka

Data i miejsce urodzenia

17 marca 1893
Szczurowa

Data i miejsce śmierci

6 września 1939
pod Annopolem

Miejsce spoczynku

Cmentarz Salwatorski

Zawód, zajęcie

poeta, publicysta, pisarz, redaktor

Małżeństwo

Edyta Mertlik

podpis

Józef Aleksander Gałuszka (ur. 17 marca 1893 w Szczurowej, zm. 6 września 1939 pod Annopolem) – polski poeta, publicysta, pisarz, redaktor „Gazety Literackiej” (w latach 1931–1934).

Zarys biograficzny

Józef Gałuszka
Portret Józefa Gałuszki z 1919.
Józef Aleksander Gałuszka z żoną Edytą nad Morskim Okiem (29 czerwca 1930).
Józef Aleksander Gałuszka, czerwiec 1938.

Jego matką była Salomea Michalska[1], a ojcem Aleksander Gałuszka[1], pracujący jako rzeźbiarz w dworku rodu Kępińskich. Józef Gałuszka studiował na wydziale filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Walczył w I wojnie światowej po stronie Austrii (w latach 1914–1918) na froncie włoskim i rosyjskim[1] oraz w wojnie polsko-bolszewickiej. 17 września 1929 roku poślubił malarkę i literatkę Edytę Mertlik[1].

W 1933 został laureatem nagrody literackiej miasta Krakowa. Popularny w czasach międzywojennych[2]; Stanisław Ignacy Witkiewicz namalował jego portret, a Bolesław Wallek-Walewski pisał muzykę do jego wierszy.

Popełnił samobójstwo[2] 6 września 1939 roku[3], prawdopodobnie w obliczu tragedii narodowej. Jego grób znajduje się w Krakowie na Cmentarzu Salwatorskim, sektor SC13-1-9[4].

Poglądy

Józef Gałuszka często pisał i publikował teksty uważane za antysemickie[2][5] (np. na łamach Gazety Literackiej i Myśli Narodowej). Gałuszka należał do grona najbardziej aktywnych krytyków[6] Juliana Tuwima[7], który był żydowskiego pochodzenia. Julian Tuwim kilkukrotnie odpowiedział wprost Gałuszce ostrymi artykułami[8] i wydaje się, że kilku wierszach odniósł się do podobnych krytyków (więc być może także do Gałuszki)[9]. Gałuszka tego powodu na łamach Gazety Literackiej zamieścił swój artykuł pt. „O sparszywieniu obyczajów”, w którym zaatakował Tuwima[10].

Niektóre tomiki poezji

  • 1919 – „Promień i grom”
  • 1922 – „Uśmiechy Boga”[11]
  • 1925 – „Gwiazda komandorii”
  • 1927 – „Ludzie bez twarzy”

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 192.
  2. ↑ a b c Nie jesteśmy już razem, przyjaciele..., [w:] Jan Parandowski, Wspomnienia i sylwety, wyd. II, Wrocław 1969, s. 41-44, Cytat: [...] Przeczytałem list i odłożyłem go z uczuciem zawodu. Nasze poglądy często były tak różne! Swoim dałeś więcej uporu, niż były warte, pozwalałeś się prowadzić rękom, które nie były godne twojego uścisku. Przeżuwałem ten twój list jak gorzkie źdźbło trawy wyrwane w niewesołej zadumie. A potem poszukałem twojej poezji. [...] Częściej lekceważony niż chwalony, skazany na uznanie u ludzi, z których nie byłeś dumny, [...] Kiedy dowiedziałem się, że podniosłeś na siebie rękę [...] co otwierała się do miłości, zaciskała w bólu i wreszcie zastygła w śmierci, zobaczyłem cię po raz pierwszy jak zagmatwany krajobraz w błyskawicy. [...] Szukałeś siebie w słowach, a odnajdujesz w tym, czego ci najbardziej potrzeba - w roślinach [...] Oddałeś swoje ciało na pokarm ziemi, w której, jak mi kiedyś mówiłeś, słodko umierać....
  3. ↑ Barbara Tyszkiewicz: Gałuszka Józef (1893-1939). W: Jadwiga Czachowska (red.), Alicja Szałagan (red.): Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 3. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 22. ISBN 83-02-05636-7.
  4. ↑ GROBONET 2.6 – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz parafialny Kraków Salwator, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2019-12-16].
  5. ↑ 10 twarzy Tuwima, culture.pl [dostęp 2020-06-12].
  6. ↑ O "sparszywieniu". Odpowiedź p. Tuwimowi, „Gazeta Literacka”, III (6), Kraków: Dom Literatów Polskich w Krakowie, 1 marca 1932, s. 93-94, Cytat: Cała twórczość p, Tuwima jest dla mnie w najwyższym stopniu wstrętna. [...] I obojętne czy p. Tuwim pisze w żargonie żydowskim czy nie, czy spędził młodość w ghetto, czy też nie. Niezależnie od tego uważałem p. Tuwima zawsze w dziedzinie poezji za miernotę, czemu stale dawałem i daję wyraz..
  7. ↑ Praktyki dyskursu antysemickiego a słowo Juliana Tuwima, [w:] Paweł Kuciński, Julian Tuwim - tradycja, recepcja, perspektywy badawcze, Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Julian Tuwim. Tradycja - recepcja - perspektywy badawcze", 17-19 czerwca 2013, 2017, s. 235-261, ISBN 978-83-86064-47-02, ISSN 2450-1913.
  8. ↑ Julian Tuwim, O Gałuszkach, „Wiadomości Literackie”, IX (7), 14 lutego 1932, s. 5, Cytat: Ataki nieprzytomnej wściekłości w stosunku do mnie nawiedzają p. redaktora Gałuszkę co kilka lat. W r. 1923 zamieścił p. Gałuszka w "Myśli Narodowej" (nr. 45) odpowiedź na mój wiersz "Do generałów" [...] A jak już sobie z własnej łepetyny dodał, że to mowa o polskich generałach, to wio! na całego!.
  9. ↑ Julian Tuwim, Absztyfikanci Grubej Berty, 1937 [dostęp 2020-06-12], Cytat: Item aryjskie rzeczoznawce, wypierdy germańskiego ducha (gdy swoją krew i waszą sprawdzę, wierzcie mi – jedna będzie jucha). Karne pętaki i szturmowcy, zuchy z Makabi czy z Owupe, i rekordziści, i sportowcy, całujcie mnie wszyscy w dupę..
  10. ↑ Józef Gałuszka, O sparszywieniu obyczajów [wersja cyfrowa cytowanego artykułu], „Gazeta Literacka 1932 nr 6, s.93-94”, polona.pl [dostęp 2020-02-10].
  11. ↑ „Uśmiechy Boga” [wersja cyfrowa], polona.pl

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Signature of Józef Gałuszka.png
Signature of Józef Gałuszka
Portret Józefa Aleksandra Gałuszki by Wyczółkowski.jpg
Portret Józefa Aleksandra Gałuszki autorstwa Leona Wyczółkowskiego, sygn. Gr.Pol.5420 Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW)
Józef Aleksander Gałuszka, portrait.jpg
Polski poeta, publicysta, pisarz, redaktor "Gazety Literackiej".
Józef Aleksander Gałuszka, portrait 1919.jpg
Polski poeta, publicysta, pisarz, redaktor "Gazety Literackiej".