Józef Gallus

Józef Gallus, fotografia, przed 1939 rokiem

Józef Gallus (ur. 27 listopada 1860 w Starym Chorzowie, zm. 26 lutego 1945 w Bytomiu[1]) – polski pisarz ludowy, drukarz, działacz kulturalny, folklorysta amator i podróżnik[2].

Życiorys

Pochodził z górniczej rodziny Baltazara i Marii z Goponów. Po ukończeniu szkoły ludowej, w wieku czternastu lat rozpoczął pracę w kopalni „Król”[3], którą musiał przerwać w 1879, kiedy to uległ wypadkowi. Podjął pracę zecera w drukarni „Gazety Górnośląskiej”. W 1882 wyjechał na półroczną praktykę do Wiednia. 22 maja 1883 został przyjęty do drukarni w wydawnictwie „Katolik” w Bytomiu[4]. Działał w „Kółku Towarzyskim” w Królewskiej Hucie. Był członkiem honorowym Towarzystwa Alojzjanów, a w założonym w 1890 Towarzystwie Górnośląskich Przemysłowców prowadził działalność oświatową. W 1932 przeszedł na emeryturę.

Opracował zbiory folkloru śląskiego: Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku, Starosta weselny.

Epitafium Józefa Gallusa na murze cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu.

Był mężem Florentyny Pauliny z Golców.

Został pochowany w części południowej przy murze cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu[5].

Dzieła

  • Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku[2] (1890–1892) – wydawnictwo wielokrotnie wznawiane i poszerzane, także jako Śpiewnik polski – surowo zakazany przez pruską cenzurę. Był to zbiór pieśni polskich klasyków, a także anonimowych pieśni ludowych.
  • Starosta weselny[2] (1892), później wznowiony jako Wielki zbiór powinszowań (1908) – był to „zbiór przemówień, piosenek i wierszy do użytku starostów, drużbów i gości przy godach weselnych”.
  • Dziedzictwo macierzyńskiej miłości[2].

Odznaczenia

Upamiętnienie

Na cześć pisarza nazwano jego nazwiskiem jedną z ulic w Katowicach i Bytomiu.

Przypisy

  1. ↑ Gallus Józef, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-12-08].
  2. ↑ a b c d MBP Bytom 1980 ↓.
  3. ↑ „Odra”, s. 40, 1971. 
  4. ↑ „Studia Śląskie”, s. 288, 1991. 
  5. ↑ Józef Gallus. Miłośnicy Cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu, 2016-02-28. [dostęp 2018-10-03].
  6. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Bibliografia

  • Jerzy Pośpiech, Śląsk (1864–1918), [w:] Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918, red. H. Kapełuś i J. Krzyżanowski, wyd. PWN, Warszawa 1982.
  • Dział Informacyjno-Bibliograficzny: Zasłużeni dla Bytomia – patronami naszych ulic. Bytom: Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu, 1980-01, s. 7.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jozef Gallus.jpg
Józef Gallus (1860–1945), polski pisarz, fotografia.
Jozef Gallus epitaph.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
epitafium Józefa Gallusa na murze cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu