Józef Gigiel-Melechowicz

Józef Gigiel-Melechowicz

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	6 marca 1890 Sambor, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	40 Pułk Piechoty Podkarpacka Brygada ON
Stanowiska	dowódca pułku piechoty dowódca brygady ON
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa Kampania wrześniowa
Odznaczenia

Por. Józef Gigiel (ps. Traunicht) z adiutantem 6 pułku piechoty ppor. Stanisławem Świtalskim. Okres służby w Legionach

Józef Gigiel-Melechowicz (ur. 6 marca 1890 w Samborze, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 6 marca 1890 w Samborze, w rodzinie Antoniego i Marii z Kroczaków^[1]. Ukończył 5 klas gimnazjum w Samborze. W 1908 zdał egzamin maturalny i ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie^[2]. Podjął pracę na kolei jako urzędnik niższego szczebla. W latach 1911–1912 odbył kurs jednorocznego ochotnika w armii austro-węgierskiej. Przez rok studiował filozofię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pod koniec 1912 wstąpił do Związku Strzeleckiego. Po wybuchu I wojny światowej, od 6 sierpnia 1914 służył w Legionach Polskich pod ps. „Traunicht”. 22 grudnia 1914 został ciężko ranny w bitwie pod Łowczówkiem. 9 sierpnia 1915 awansował do stopnia podporucznika, został dowódcą II, a potem III batalionu 1 pułku piechoty. 11 listopada 1915 na awansowany do stopnia porucznika, a 1 listopada 1916 kapitana^[3]. Po wyleczeniu ran otrzymał przydział do 6 pułku piechoty, w którym służył do kryzysu przysięgowego. We wrześniu 1917 został aresztowany w Przemyślu i przewieziony do Warszawy. W areszcie przebywał do 18 lutego 1918. Po wyjściu na wolność nawiązał kontakt z konspiracją, przybrał nowy pseudonim – „Melechowicz”, który z czasem stał się drugim członem jego nazwiska. Współpracował z POW w Warszawie, Lublinie, Kijowie i Odessie.

Latem 1920 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Pomorze”. 15 lipca 1920 został zatwierdzony w stopniu majora z dniem 1 kwietnia 1920, w piechocie, w „grupie byłych Legionów Polskich”^[4]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Dowództwie Odcinka Kordonowego Wilno, pozostając na ewidencji macierzystego 6 pp Leg.^[5] W październiku 1921 został przeniesiony do 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie^[6]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 222. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W lipcu 1922 został przeniesiony do 16 pułku piechoty w Tarnowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[7]. W kwietniu 1924 został przeniesiony do 54 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[8][9]. 31 marca 1927 objął dowództwo 40 pułku piechoty „Dzieci Lwowskich” we Lwowie^[10][11]. 1 stycznia 1928 został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 15. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[12]. 17 listopada 1936 inspektor armii, generał dywizji Kazimierz Fabrycy wystawił mu następującą opinię: „Bardzo dobry w terenie i z wojskiem. Na mapie wychodzi gorzej. Wychowawca słaby. Upija się - wysłany przez dcę OK do lecznicy na 3 miesiące. Typ dobrego bojowego dcy, z którym nie wiadomo co zrobić w czasie pokoju”. 12 stycznia 1937 został przeniesiony do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie^[13][14].

W kampanii wrześniowej był dowódcą Podkarpackiej Brygady Obrony Narodowej. Po agresji ZSRR na Polskę w czasie walk dostał się do niewoli radzieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Był żonaty z Teresą (zm. 1971 w Londynie)^[15]. Mieli dwóch synów: Zdzisława Karola (zm. 2011) i Mieczysława Antoniego Marię (1922–1991).

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady^[16]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6322 (1923)^[17]
• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[18]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[19]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 (1928)
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[20]
• Krzyż Pamiątkowy 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich (Krzyż Wytrwałości)
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• zbrodnia katyńska

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Józef Gigiel (Gigiel-Melechowicz). Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-28)].
• Marek Kozubel, Józef Gigiel-Melechowicz, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-8098-848-4, wersja zdigitalizowana.