Józef Gitler-Barski

Józef Gitler-Barski

Data i miejsce urodzenia	3 marca 1898 Warszawa
Data i miejsce śmierci	28 maja 1990 Warszawa
Sekretarz generalny Jointu
Okres	od 1945 do 1950
Przynależność polityczna	Frakcja Żydowska PPR, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Dyrektor Zakładów Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca
Okres	od 1956 do 1967
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Otto Roubinek
Następca	Andrzej Karbowniczek
Odznaczenia

Grób Józefa i Celiny Gitler-Barskich na cmentarzu żydowskim w Warszawie

Józef Gitler-Barski^[1] (jid. יוסף גיטלער־בארסקי; ur. 3 marca 1898 w Warszawie, zm. 28 maja 1990 tamże) – działacz społeczności żydowskiej w Polsce, z wykształcenia ekonomista, sekretarz generalny Jointu w RP (1945–1950), dyrektor naczelny PKO (1950–1953). Wieloletni dyrektor Zakładów Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca. Radny Stołecznej Rady Narodowej (1958–1961).

Życiorys

W młodości studiował na Uniwersytecie w Monachium. Podczas pobytu w Bawarii zaangażował się w działalność Związku Spartakusa, biorąc udział w wypadkach rewolucyjnych lat 1918–1919. W 1919 został aresztowany i wydalony do Polski. Podjął studia ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej (1924–1928). Od 1922 sprawował kierownicze funkcje w Joincie oraz Centosie (Centrala Towarzystw Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi). Działał w Związku Zawodowym Pracowników Handlowych i Biurowych. Zaangażował się w działalność w Komunistycznej Partii Polski, za co został aresztowany przez władze sanacyjne.

Podczas II wojny światowej od listopada 1940 do lutego 1943 przebywał w getcie warszawskim^[2]. W dzielnicy zamkniętej związał się z PPR. Kontynuował również współpracę z Centosem. W lutym 1943 wydostał się z getta wraz z żoną Celiną i córką Ireną na „stronę aryjską”^[2]. Od lipca 1943 do kwietnia 1945 wraz z rodziną był więziony w Bergen-Belsen, gdzie działał w Tajnym Komitecie Więźniów^[3].

Po wyzwoleniu obozu przez wojska alianckie w kwietniu 1945 wrócił do Polski^[3]. Zaangażował się w działalność społeczności żydowskiej jako działacz Centralnego Komitetu Żydów w Polsce (CKŻP). Sprawował odpowiedzialne funkcje w życiu społeczności żydowskiej, jak i na poziomie państwowym. Od 1945 do 1950 był sekretarzem generalnym Jointu, następnie zaś dyrektorem naczelnym PKO (1950–1952). W lutym 1953 został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa. Po wyjściu z więzienia objął funkcję wicedyrektora Zakładów Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca, zaś w 1956 – dyrektora, którą pełnił do czasu przejścia na emeryturę w 1967. Za jego kadencji doszło do połączenia Zakładów Przemysłu Cukierniczego z Zakładami Syrena (d. Fabryka Czekolady Franciszek Fuchs i Synowie), podwoiła się również produkcja przemysłowa 22 Lipca^[4]. W kadencji 1958–1961 wykonywał mandat radnego Stołecznej Rady Narodowej^[5]. Działał jednocześnie w PZPR, zasiadając w Komitecie Ekonomicznym KW (Warszawskiego) i KC.

Publikował w Fołks Sztyme, gdzie pisał głównie na tematy ekonomiczne, a także w Biuletynie ŻIH oraz Bleter far geszychte. Zasiadał w Radzie Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego, wcześniej działał w Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej. Był przewodniczącym, a następnie honorowym przewodniczącym Stowarzyszenia Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 1986 wydał książkę Przeżycia i wspomnienia z lat okupacji, w której zebrano dotychczas publikowane przez niego artykuły, a także druki wcześniej niewydawane. Angażował się w działalność Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej (TWWP), zasiadając w jego władzach. Był również członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a także działaczem Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1946)^[6], Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1960), Medalem 1000-lecia Państwa Polskiego (1965), a także odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1977).

Zmarł w Warszawie na zawał serca. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej (kwatera 8, rząd 1)^[7][8].

Życie prywatne

Żonaty z Celiną Gitler-Barską z d. Klinkowsztejn (1901–1990)^[9], mieli dwoje dzieci.

Przypisy

Bibliografia

• August Grabski: Działalność komunistyczna wśród Żydów w Polsce (1944-1949). Warszawa: Trio, 2004, s. 75. ISBN 83-88542-87-7.
• פֿאָלקס שטימע”, נישטא מער יוסף גיטלער־בארסקי”, nr 24, 15 czerwca 1990, s. 2
• Maurycy Horn, Wstęp do książki: Przeżycia i wspomnienia z lat okupacji, Warszawa 1986, s. 5–7.
• Maurycy Horn, Pamięci Józefa Barskiego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce”, nr 3–4 (155–156), lipiec-grudzień 1990, s. 209–210
• Dlaczego i po co chcą zostać ojcami... miasta?, „Życie Warszawy”, nr 20 z 23 stycznia 1958, s. 1