Józef Herzog

Józef Herzog
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

16 marca 1901
Osiek, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1983
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1915–1945

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier,
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość

Jednostki

1 pułk piechoty,
4 pułk piechoty Legionów,
Korpus Ochrony Pogranicza,
20 pułk piechoty,
27 pułk piechoty,
GO „Piotrków”

Stanowiska

dowódca batalionu, oficer sztabowy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka „Za wierną służbę”
Józef Herzog po aresztowaniu przez MBP 1946

Józef Herzog (ur. 16 marca 1901 w Osieku, zm. 21 stycznia 1983 w Krakowie) – major piechoty Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, piłsudczyk, działacz patriotyczny, więzień polityczny okresu stalinowskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Józef Herzog był piątym z sześciorga dzieci i najmłodszym z czterech synów Franciszka i Heleny z Jędrzejowskich[1][2]. W młodości należał do drużyny skautowej przy C.K. Gimnazjum w Wadowicach.

Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się wraz z bratem Stefanem (śladem starszych Franciszka i Stanisława) do Legionów Polskich, fałszując metrykę. Został wcielony w maju 1915 roku[3]. W składzie 1 pułku piechoty wziął udział w kampanii wołyńskiej, był dwukrotnie ranny. Został wyróżniony odznaką „Za Wierną Służbę”[2]. Po kryzysie przysięgowym został wysłany na front włoski. W listopadzie 1917 roku zgłosił przełożonym swą niepełnoletniość i został zwolniony do domu[1].

W porozumieniu z bratem Franciszkiem przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, brał udział w wyzwalaniu Andrychowa. Następnie, w składzie 4 pułku piechoty Legionów, uczestniczył w odsieczy Lwowa[1]. Jednocześnie, w trakcie urlopów, zaliczał eksternistycznie program nauki w gimnazjum[3]. W tym czasie nawiązał przyjaźń z Leopoldem Okulickim[1]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się w walkach z armią Budionnego[3].

Razem z braćmi Franciszkiem i Stefanem (Stanisław poległ w 1914 roku w Karpatach) pozostał w czynnej służbie wojskowej i zdał maturę w Wilnie. Z dniem 10 listopada 1924 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[4][5]. W 1931 przeniesiono go do 20 pułku piechoty[1]. 27 czerwca 1935 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 69. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. W sierpniu tego roku został przeniesiony do 27 pułku piechoty w Częstochowie na stanowisko dowódcy batalionu[7]. Obowiązki służbowe łączył z pracą społeczną, między innymi w Lidze Morskiej i Kolonialnej[3].

W czasie kampanii wrześniowej był, w stopniu majora, oficerem sztabowym Grupy Operacyjnej „Piotrków”, dowodzonej przez generała Wiktora Thommée, w składzie Armii „Łódź”. Uczestniczył w obronie Modlina. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[3].

Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej i został osadzony w oflagu II C Woldenberg, gdzie działał w konspiracji obozowej i zaangażował się w pomoc jeńcom radzieckim. Uwolniony w styczniu 1945, powrócił do Krakowa[1].

W marcu 1945 roku zgłosił się do ludowego Wojska Polskiego, ale nie został przyjęty ze względu na legionową przeszłość[1]. Podjął pracę w sklepie chemiczno-farbiarskim przy ulicy Długiej, będącym własnością byłego oficera Armii Krajowej, Franciszka Ponickiego[3]. Jednocześnie zaangażował się w działalność w organizacji Wolność i Niezawisłość. 20 października 1946 roku został aresztowany i poddany brutalnemu śledztwu[1]. Skazany na 10 lat pozbawienia wolności, przebywał w więzieniu we Wronkach. Został zwolniony w 1951 roku, na mocy amnestii[3]. Odtąd był stale inwigilowany przez organy bezpieczeństwa[2]. Działał na rzecz zachowania pamiątek po Józefie Piłsudskim, odnowienia krypty na Wawelu i wyremontowania kopca Piłsudskiego[3]. Uczestniczył w organizacji Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej w 1981 roku i wszedł w skład kapituły odznaki[2]. Na grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim umieścił epitafia braci: Franciszka i Stefana, zamordowanych przez NKWD w Charkowie i Katyniu, podając miejsca ich śmierci[1].

Zmarł 21 stycznia 1983 roku w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera U-rząd wsch.)[8]. Jego pogrzeb przemienił się w wielką manifestację patriotyczną[2].

Grób płka Józefa Herzoga na Cmentarzu Rakowickim

Józef Herzog był żonaty z Marią Sworzeniówną, z którą miał jedną córkę[1].

W 1994 roku nakładem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce ukazała się jego książka wspomnieniowa Krzyż Niepodległości. Wspomnienia ze służby w Legionach[2].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Przemysław Wywiał: Czwórka legionowa: Bracia Herzogowie w służbie Niepodległej. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 4(111)/2010. ISSN 1641-9561.
  2. a b c d e f g Grażyna Falkiewicz: Józef Herzog: W stulecie urodzin. „Oleandry. Biuletyn Związku Piłsudczyków Oddział Świętokrzyski w Kielcach”. 2 (listopad)/2001.
  3. a b c d e f g h i j k l Stanisław M. Jankowski, Józef Herzog 1901–1983, [w:] 11 dzielnych ludzi: W 90. rocznicę Odzyskania przez Polskę Niepodległości, Ryszard Bonisławski, Jarosław Warzecha (red.), Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2008, ISBN 978-83-61587-04-0, OCLC 297781518.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 21 lipca 1925 roku, s. 397.
  5. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 141, 226.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935 roku, s. 71.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 97.
  8. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Józef Herzog. rakowice.eu. [dostęp 2021-06-06].
  9. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  10. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 141.
  11. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 62)
  12. M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg
Autor: American1990, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" (WiN) 1945-1954
Za wierną służbe 4.jpg
Autor: Saper65, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka Za Wierną Służbę.
Józef Herzog MBP.png
Józef Herzog (1901-1983) - Major of the Polish Army. Photo made after arrest by communist political police ( Ministry of Public Security) 1946
Grób płka Józefa Herzoga.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób płka Józefa Herzogana Cmentarzu Rakowickim
Józef Herzog.jpg
Józef Herzog (1901-1983) - Major of the Polish Army
POL Odznaka za rany i kontuzje 1 gwiazdka BAR.png
Odznaka za rany i kontuzje - 1 gwiazdka