Józef Keller

Józef Keller
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1911
Pabianice

Data i miejsce śmierci

5 listopada 2002
Warszawa

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: religioznawstwo
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Uczelnia

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Józef Keller (ur. 7 czerwca 1911 w Pabianicach, zm. 5 listopada 2002 w Warszawie[1][2]) – polski etyk, religioznawca, badacz historii Kościoła katolickiego i jego doktryny społeczno-politycznej.

Życiorys

Był synem Krystiana Kellera i Władysławy z d. Madey. Jego rodzice mieli gospodarstwo rolne (6 ha)[3]

W 1929 ukończył gimnazjum w Pabianicach, następnie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, jednak przerwał je ze względów finansowych. W 1930 wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi[1]. Święcenia kapłańskie przyjął 28 lipca 1935 w diecezji lubelskiej[4]. Następnie studiował na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego. Tam w 1937 obronił pracę magisterską, a w 1938 pracę doktorską Afekty w nauce św. Tomasza z Akwinu napisaną pod kierunkiem Zygmunta Kozubskiego[1]. Od 1938 mieszkał i pracował w Tomaszowie Mazowieckim, w kościele św. Wacława. W okresie II wojny światowej przebywał w Warszawie, po wojnie zamieszkał w Łodzi, pracował w parafii katedralnej[1][3].

W roku akademickim 1946/1947 rozpoczął pracę na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wykładał etykę i teologię moralną ogólną. W 1950 uzyskał na Wydziale Teologii Katolickiej UW stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy Czyn jako wyraz postawy moralnej Augusta Cieszkowskiego. W 1954 wydał pracę Etyka. Tom I. Zagadnienia etyki ogólnej, w 1957 Etyka katolicka. Część I. W maszynopisie pozostał drugi tom Etyki katolickiej poświęcony teologii moralnej szczegółowej[1][3]. W 1954 członkiem Komisji Intelektualistów i Działaczy Katolickich[3], należał do tzw. Księży patriotów. Publikował w prasie związanej ze Stowarzyszeniem „Pax”, popierał w nich ustrój socjalistyczne i władze komunistyczne. Był już wówczas w związku nieformalnym z kobietą[1]. Wiosną 1956 odbył podróż do Socjalistycznej Republiki Wietnamu, gdzie zachęcał miejscowych katolików do pozostania w tym kraju i zaniechania ucieczek do Wietnamu Południowego. Na żądanie Stolicy Apostolskiej został przez władze KUL-u wezwany do złożenia wyjaśnień. Zamiast tego 31 lipca 1957 zrezygnował z pracy i następnie porzucił stan kapłański[1][3].

Od 1958 pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, był współorganizatorem Zakładu Religioznawstwa (po 1969 Zakład Teorii i Historii Religii). Od 1965 do 1981 był kierownikiem Zakładu Historii Chrześcijaństwa i Myśli Chrześcijańskiej[1][2]. W swoich pracach w tym okresie był krytykiem moralności i etyki katolickiej. Zajmował się także badaniami religioznawczymi w ujęciu marksistowskim, negował historyczność postaci Jezusa Chrystusa[1][3]. Należał do autorów opublikowanego w 1972 tomu Wybrane problemy marksistowskiego religioznawstwa[5]

Od 1965 do 1973 był prezesem Polskiego Towarzystwa Religioznawczego[1][2].

W 1960 wszedł w skład rady wydawniczej pisma Euhemer[6]. W latach 1969–1973 był redaktorem naczelnym półrocznika „Studia Religioznawcze”[2].

Prace naukowe

Jest autorem ponad 200 prac naukowych[7], w tym:

  • Czyn jako wyraz postawy moralnej A. Cieszkowskiego (1948)
  • Etyka (1954–1957, 2 tomy)
  • Etyka katolicka (1957)
  • Pojęcie, geneza i struktura religii (1967)
  • Szkice o moralności katolickiej (1967)
  • Zarys dziejów religii (1968, wyd. 2 1975, wyd. 6 1988)
  • (red. wspólnie z Zygmuntem Poniatowskim) Studia o modernistach katolickich (1968)[8]
  • Katolicyzm jako religia i ideologia (1969)
  • Od Mojżesza do Mahometa (1969)
  • Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne (1974)
  • Kultura a religia (1977)
  • Zarys religioznawstwa marksistowskiego (cz. 1–2 1981–1982)
  • Prawosławie (1982)

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Encyklopedia 100-lecia KUL. Tom I, wyd. KUL, Lublin 2018, s. 468–469.
  2. ↑ a b c d Keller Józef, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-12-29].
  3. ↑ a b c d e f Franciszek Greniuk Józef Keller (1911-2002). Moralista i religioznawca, w: Roczniki Teologiczne, Tom LI, zeszyt 3 (2004), s. 221–232.
  4. ↑ Spis duchowieństwa i parafij dieczji łódzkiej 1955, s. 187.
  5. ↑ Zbigniew Bereszyński Religioznawstwo marksistowsko-leninowskie jako oręż konfliktu ideologicznego na przykładzie działalności ideowo-wychowawczej i szkoleniowej oraz publikacji wykorzystywanych w resorcie spraw wenętrznych PRL, w: Ile z nauki, ile z ideologii? Religioznawstwo w PRL, wyd. IPN, Kraków 2021, s. 229.
  6. ↑ Łucja Marek „Euhemer. Przegląd Religioznawczy” (1957–1991). Od periodyku ateistów i wolnomyślicieli po naukowe pismo religioznawcze, w: Ile z nauki, ile z ideologii? Religioznawstwo w PRL, wyd. IPN, Kraków 2021, s. 107.
  7. ↑ Keller Józef. Onet.pl. [dostęp 2020-12-29].
  8. ↑ Studia o modernistach katolickich. Praca zbiorowa (Book, 1968) [WorldCat.org], www.worldcat.org [dostęp 2017-11-15] (ang.).

Linki zewnętrzne