Józef Kościelski

Józef Teodor Stanisław Kościelski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1845
Służewo, k. Inowrocławia

Data i miejsce śmierci

22 lipca 1911
Poznań

Miejsce spoczynku

Kaplica kościoła św. Jakuba w Miłosławiu

Zawód, zajęcie

poeta, dramaturg, polityk

Józef Teodor Stanisław Kościelski herbu Ogończyk (ur. 9 listopada 1845[1] w Służewie, powiat Inowrocław, zm. 22 lipca 1911 w Poznaniu) – poeta, dramaturg, wielkopolski działacz polityczny, mecenas sztuki i filantrop.

Życiorys

Herb Ogończyk

Był synem hrabiego Augusta Kościelskiego (1818-1879) i Józefy z Wodzińskich (zm. 26 grudnia 1905)[2] oraz bratankiem Władysława (Sefera Paşy). Uczęszczał do poznańskiego Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Maturę zdał w Braniewie. Następnie studiował prawo w Berlinie i Heidelbergu. W czasie studiów był przewodniczącym Towarzystwa Akademików Polskich w Berlinie. W latach 1871–1872 podróżował po Francji, Afryce i Bliskim Wschodzie. Po powrocie do kraju gospodarował w dobrach rodzinnych nad Gopłem oraz zajmował się polityką i literaturą.

Kościelski utrzymywał przyjacielskie stosunki z ks. Wilhelmem, pruskim następcą tronu (późniejszym cesarzem Wilhelmem II). W 1881 otrzymał fotel w Izbie Panów Sejmu pruskiego, a od 1884 był posłem do Sejmu Rzeszy. Reprezentował linię polityczną ugody z rządem pruskim, co spotkało się z krytyką innych członków parlamentarnego Koła Polskiego oraz opinii publicznej[3]. Grono sojuszników, skupionych głównie w środowisku „Kuriera Poznańskiego”, pozyskał dopiero po ustąpieniu Bismarcka i objęciu funkcji kanclerza przez Capriviego (1890). Kiedy w 1894 Caprivi złożył urząd, Kościelski zdecydował się zakończyć karierę parlamentarną.

W 1896 zaczął gospodarować w majątku Miłosław, który zakupił za pieniądze otrzymane w spadku po stryju, Władysławie Kościelskim. Podjął także działalność społeczną i kulturalną, prezentując jednak nową, antypruską postawę. Był mecenasem młodzieży polskiej studiującej w Niemczech (m.in. Jana Kasprowicza). W Miłosławiu, gdzie gościł m.in. Juliana Fałata[4] i Leona Wyczółkowskiego[4], założył galerię obrazów malarzy polskich, a w 1899 ufundował pierwszy na ziemiach polskich pomnik Juliusza Słowackiego. Jego odsłonięcia, w którym uczestniczyło wielu znanych Polaków ze wszystkich zaborów, dokonał Henryk Sienkiewicz. Ponadto w 1899 uruchomił w Miłosławiu fabrykę cygar. Opiekował się robotnikami i dziećmi z ubogich rodzin, dla których wydawał darmowe posiłki oraz pobudował i utrzymywał przedszkole[5].

Kościelski powołał także Towarzystwo Dziennikarzy i Literatów Polskich, któremu przez szereg lat prezesował. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Wspierał wiele instytucji przemysłowych, handlowych i rzemieślniczych, pełnił m.in. funkcję Prezesa Rady Nadzorczej spółki H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne. W 1904 przeniósł się na stałe do Poznania. Rok później założył stowarzyszenie „Straż”, którym kierował do 1909.

Od 1881 był żonaty z Marią Bloch (1855-1926), córką bogatego finansisty warszawskiego, Jana Gotliba Blocha. Miał z nią troje dzieci: dwie córki i syna, Władysława Augusta. Zmarł w Poznaniu, ale został pochowany w Miłosławiu, w podziemiach kaplicy kościoła św. Jakuba. Jego imię nosi jedna z ulic w Inowrocławiu[6].

Publikacje

Kościelski był autorem poezji[7], dramatów i reportaży. Jego twórczość nie zyskała jednak większego uznania zarówno wśród czytelników, jak krytyki. Choć jest ich najmniej, reportaże stanowią najbardziej wartościowy literacko fragment jego dorobku pisarskiego.

Zobacz też

Przypisy

  1. Deutsches Reich, Reichstag: Amtliches Reichstags-Handbuch. 1893/98 = 9. Legislaturperiode, Digitale Bibliothek - Münchener Digitalisierungszentrum, 1893, s. 193 [dostęp 2022-12-27] (niem.).
  2. Nekrologja. „Świat”, s. 29, 1906-01-10. Warszawa: Tow. Akc. S. Orgelbranda. 
  3. Wiadomości Wrzesińskie – Admirał znad Gopła (pol.) [dostęp 2011-04-14].
  4. a b Urząd Gminy Miłosław – Historia (pol.) [dostęp 2011-04-14].
  5. Urząd Gminy Miłosław – Józef Kościelski (pol.) [dostęp 2011-04-14].
  6. Inowrocław, ul. Józefa Kościelskiego (pol.) [dostęp 2011-04-14].
  7. Józef Kościelski – „Wschód słońca” (pol.) [dostęp 2011-04-14].

Bibliografia

  • Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 25–27.
  • Edward Pieścikowski, Józef Kościelski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, ISBN 83-01-02722-3.
  • Witold Jakóbczyk, Przetrwać nad Wartą 1815-1914, 55. część cyklu „Dzieje narodu i państwa polskiego”, Warszawa 1989

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Józef Kościelski 3.jpg
Józef Kościelski
POL COA Ogończyk.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Ogończyk