Józef Koczwara

Józef Koczwara

Zbigniew

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1889 Mokrzyska (Austro-Węgry)
Data i miejsce śmierci	6 maja 1978 Tarnów
Przebieg służby
Lata służby	od 1914
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	I Brygada Legionów Polskich 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich 11 Pułk Ułanów Legionowych 5 Pułk Ułanów Zasławskich 18 Pułk Ułanów Pomorskich 2 Pułk Pancerny 2 Batalion Czołgów i Samochodów Pancernych 2 Pułk Ułanów Grochowskich Dowództwo Broni Pancernych M.S.Wojsk. 1 Grupa Pancerna Armia „Prusy” Wojskowa Służba Ochrony Powstania AK
Stanowiska	kwatermistrz pułku zastępca dowódcy pułku dowódca batalionu dowódca pułku dowódca Broni Pancernych M.S.Wojsk. dowódca grupy pancernej dowódca broni pancernych armii dowódca WSOP AK
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Józef Koczwara, ps. „Zbigniew” (ur. 16 marca 1889 w Mokrzyskach, zm. 6 maja 1978 w Tarnowie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Działalność niepodległościowa

Urodził się 16 marca 1889 w Mokrzyskach (pow. Brzesko), w rodzinie rolnika Juliana i Jadwigi z Wesołowskich. Uczył się w Szkole Ludowej w Mokrzyskach, Szkole Powszechnej w Szczepanowie, gimnazjum w Brzesku. Maturę zdał w 1911 w C.K. Gimnazjum w Bochni. Podczas nauki w gimnazjum działał jako członek organizacji młodzieży narodowej. W 1909 został przewodniczącym Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. Następnie studiował na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, a równocześnie w Akademii Handlowej. Należał w tym okresie do Zrzeszenia Akademickiego „Znicz” i Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1913–1914 pracował jako zarządca dóbr rodziny Tyszkiewiczów w m. Tarnawatka. Wkrótce po wybuchu I wojny światowej, 31 lipca 1914 wstąpił do I Brygady Legionów Polskich. Początkowo służył w piechocie, a następnie w 1 pułku ułanów Legionów Polskich. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym. Posiadał wówczas stopień wachmistrza^[1]. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii, należał do Polskiej Organizacji Wojskowej.

Służba w Wojsku Polskim

Z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości, w listopadzie 1918 wstąpił do 11 pułku ułanów legionowych. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, podczas której został ranny. W lutym 1927 roku został przeniesiony do 5 pułku strzelców konnych w Dębicy na stanowisko kwatermistrza^[2]. 23 grudnia 1927 roku ogłoszono jego przeniesienie do 18 pułku ułanów pomorskich w Grudziądzu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[3]. W czerwcu 1930 został przeniesiony do 2 dyonu samochodów pancernych w Żurawicy na stanowisko dowódcy dywizjonu^[4]. Z dniem 1 lipca 1931 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 2 pułku pancernego w Żurawicy^[5]. Był członkiem oddziału Polskiego Białego Krzyża w Przemyślu^[6]. W grudniu 1933 pułk został przeformowany na 2 batalion czołgów i samochodów pancernych. Batalionem dowodził do 7 czerwca 1934. Powrócił na krótko do kawalerii, będąc w latach 1934–1936 zastępcą dowódcy, od 4 lipca 1935 dowódcą 2 pułku ułanów grochowskich^[7]. Od 27 marca 1936 był dowódcą Broni Pancernych (po Tadeuszu Kossakowskim)^[8]. Ustąpił z tego stanowiska 3 kwietnia 1937 uznając się za zbyt mało kompetentnego w sprawach produkcji i techniki. Następnie od 1 maja 1937 do wybuchu wojny był dowódcą 1 Grupy Pancernej w Warszawie.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 był dowódcą broni pancernych Armii „Prusy”. Ewakuował się na Węgry, gdzie został internowany. Wydostał się następnie z internowania i w 1941 powrócił do okupowanej Polski. Wstąpił następnie do Armii Krajowej, pod pseudonimem „Zbigniew”. 2 czerwca 1943, po aresztowaniu ppłk. Władysława Galicy, został Inspektorem Głównym Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Kierował działaniami tej służby w czasie powstania warszawskiego. Po kapitulacji powstania dostał się do niewoli i początkowo przebywał w Stalagu VIII B Lamsdorf (Łambinowice), a od 25 października 1944 w Oflagu II C Woldenberg (numer jeniecki 101410). Po uwolnieniu, 15 marca 1945 powrócił do Polski.

Lata powojenne

Osiedlił się w Płochocinie pod Warszawą. Tam, posiadając rentę inwalidzką, podjął pracę na pół etatu jako główny księgowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, w 1956 przekształconej w PGR. W 1958 przeszedł na emeryturę i przeniósł się do rodzinnych Mokrzysk.

Zmarł 6 maja 1978 w domu opieki społecznej w Tarnowie. Pochowany na Cmentarzu parafialnym w Szczepanowie (sektor G-2-19)^[9].

Awanse

• rotmistrz – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 sklasyfikowany z 38. lokatą w korpusie oficerów zawodowych kawalerii)
• major – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925
• podpułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 15. lokatą w korpusie oficerów kawalerii
• pułkownik – 1936

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5427 – 17 maja 1922^[10][11]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[13]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (1921)^[14]
• Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)^[15]
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 247

Upamiętnienie

Minister Obrony Narodowej nadał imię płk. Józefa Koczwary 1 batalionowi czołgów z Żurawicy^[16]. 24 września 2011 w Mokrzyskach odbyła się ceremonia nadania imienia^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1924, s. 561, 601.
• Rocznik Oficerski 1924, s. 307, 341.
• Rocznik Oficerski 1932, s. 142, 732.
• Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
• Marian Żebrowski, Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947, Londyn 1971.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 89–90. ISBN 83-211-0758-3.
• Antoni Nawrocki, 2 Batalion Pancerny, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 21, Pruszków 1992, ISBN 83-85621-19-9, s. 11, 17.

Linki zewnętrzne

• Biografia w serwisie Nieoficjalny Portal Miasta Brzeska i Okolic
• Patron 1 batalionu czołgów