Józef Kremer

Józef Kremer
Ilustracja
Maksymilian Fajans, Portret Józefa Kremera
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1806
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 1875
Kraków

Zawód, zajęcie

Filozof, historyk sztuki, estetyk, prekursor psychologii

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Cmentarz Rakowicki.
Grobowiec Kremerów.
Miejsce spoczynku Józefa Kremera.

Józef Kremer (ur. 22 lutego 1806 w Krakowie, zm. 2 czerwca 1875 tamże)[1] – polski polihistor: filozof, estetyk, encyklopedysta, historyk sztuki, prekursor psychologii.

Życie

Syn Josepha Kremera (1769-1848) z Opawy oraz Marii Anny Erb (1769-1828) pochodzącej z zamożnej szlacheckiej rodziny z Karlsbadu. Uczęszczał do gimnazjum św. Anny w Krakowie, a od 1823 studiował filozofię i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po uzyskaniu stopnia magistra edukację uzupełniał w Berlinie, Heidelbergu i Paryżu (1828-1830). W Berlinie słuchał wykładów Georga Wilhelma Friedricha Hegla, Friedricha Daniela E. Schleiermachera, Carla Rittera, Eduarda Gansa i Friedricha Carla Savigny’ego, w Heidelbergu – m.in. Antona Friedricha J. Thibauta. Podczas dalszych studiów w Paryżu uczęszczał na wykłady Jeana-Baptiste’a Say’ego, François Guizota oraz Abla-François Villemaina. Uczestniczył w powstaniu listopadowym (ranny w bitwie pod Grochowem). Od 1847 wykładał filozofię na UJ, a od 1853 estetykę i historię sztuki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[2].

W latach 1865–1866 pełnił urząd dziekana Wydziału Filozoficznego, a w latach 1870–1871 rektora UJ. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Towarzystwa Archeologicznego w Wilnie, Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. W 1872 współzakładał Akademię Umiejętności, w której był dyrektorem Wydziału Historyczno-Filozoficznego, przewodniczącym Komisji Filozoficznej, członkiem Komisji Historii Sztuki oraz Komisji Archeologicznej[3].

Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[4].

Twórczość

Prace Kremera zebrał i wydał w 12 tomach Henryk Struve (Warszawa 1877-1880). Kremer jest prekursorem naukowego uprawiania psychologii w Polsce: przeprowadził systematyczny podział zjawisk psychicznych na świadome i nieświadome, zaś antropologię rozumiał jako naukę o ich wzajemnej relacji[5]. W historii sztuki jako pierwszy w Polsce zaczął stosować poprawną terminologię stylową[6].

Rodzina

Rodzeństwo Józefa Kremera: Karol Roman Kremer (1812-1860) – architekt krakowski; Aleksander August Kremer (1813-1880) – lekarz i społecznik. Potomstwo Józefa Kremera i Marii Mączyńskiej (1824-1897): Helena (1846-1921), Józef (1848-1906), Maria (1854-1883). Helena w 1869 poślubiła lekarza i profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Lucjana Rydla (1833-1895), z którym miała siedmioro dzieci, w tym słynnego pisarza i poetę Lucjana Rydla (1870-1918). Józef ożenił się z Heleną Epstein. Najmłodsza Maria wyszła za mąż za znanego historyka Stanisława Smolkę (1854-1924)[7].

Przypisy

  1. Józef Kremer - filozof i historyk sztuki, PolskieRadio24.pl [dostęp 2021-11-25].
  2. „Encyklopedia Powszechna”, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
  3. Józef Kremer. „Tygodnik Illustrowany t 1 nr 14”, 31 grudnia 1859. 
  4. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 146, ISBN 978-83-233-4527-5.
  5. Bartłomiej Dobroczyński, Józefa Kremera projekt psychologii naukowej,w: Józef Kremer (1806-1875), red. Jacek Maj, Kraków 2007, s. 132.
  6. Urszula Bęczkowska, Karol Kremer a Józef Kremer: o obecności koncepcji estetycznych autora Listów z Krakowa w praktyce architektonicznej i konserwatorskiej krakowskich budowniczych połowy XIX wieku, w: Józef Kremer (1806-1875), red. Jacek Maj, Kraków 2007, s. 323.
  7. Więcej o rodzinie zob. katalog wystawy W kręgu Józefa Kremera. Wkład rodziny Kremerów w kulturę i naukę Krakowa, red. Urszula Bęczkowska, Jacek Maj, Kraków 2016.

Bibliografia

  • Elwira Kosnarewicz: Kremer Józef. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 127–128.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Portrait of Józef Kremer by Maksymilian Fajans. Cropped..jpg
Portrait of Józef Kremer by Maksymilian Fajans. Made with the lithography technique in 1850. Image found via Europeana and downloaded and converted from DjVu from Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa (http://kpbc.umk.pl/). This is a cropped version of http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portrait_of_J%C3%B3zef_Kremer_by_Maksymilian_Fajans.png
Rakowice Cemetery, Tomb of Lucjan Rydel, 26 Rakowicka street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz Rakowicki, grób Lucjana Rydla, ul. Rakowicka 26, Kraków