Józef Majer

Józef Majer

Data i miejsce urodzenia	12 marca 1808[1] Kraków
Data i miejsce śmierci	3 lipca 1899 Kraków
Profesor nauk medycznych[2]
Specjalność: fizjologia, farmakologia, chirurgia
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1831 – medycyna i chirurgia Uniwersytet Jagielloński
Dziekan
Wydział	Wydział Lekarski UJ
Rektor[3]
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres spraw.	1848–1851
Poprzednik	Maciej Józef Brodowicz
Następca	Florian Sawiczewski

Józef Majer na litografii Maksymiliana Fajansa (ok. 1852)

Józef Majer (ur. 12 marca 1808 w Krakowie, zm. 3 lipca 1899 tamże) – polski lekarz, przyrodnik, antropolog, encyklopedysta, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, pierwszy prezes Akademii Umiejętności w Krakowie, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 roku^[4].

Życiorys

Był synem Jana (rzemieślnika garbarskiego – białoskórnika) i Marianny z Przybylskich. Ukończył gimnazjum św. Anny w Krakowie (1824), następnie studiował fizykę i matematykę (przez rok), a w latach 1825–1830 medycynę, co zakończył uzyskaniem tytułu doktora medycyny w 1831. Brał udział w powstaniu listopadowym (jako lekarz), po którym spędził kilka miesięcy na internowaniu (przez władze pruskie). Odbył podróż naukową po Niemczech, od 1833 był profesorem instytucji lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1848–1877 profesorem fizjologii Uniwersytetu. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego (1845–1848, 1862/1863), również dwukrotnie rektora (1848–1851, 1865–1866).

W latach 1848–1852 i 1860–1873 był prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (do 1852 funkcja prezesa połączona była z funkcją rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1873 był w gronie członków założycieli Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności), został wybrany na jej pierwszego prezesa; kierował Akademią do 1890, jego następcą na tej funkcji został historyk literatury Stanisław Tarnowski. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii^[5].

Józef Majer zainicjował działalność Komisji Antropologicznej AU, przewodniczył jej w latach 1874–1892 oraz redagował wydawnictwo Komisji „Zbiór Wiadomości Antropologicznych krajowych”, a wcześniej powołał do życia Komisję Fizjograficzną (1865) i Muzeum Przyrodnicze (1870) Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, przejęte przez AU. Założył także i redagował (1838–1845) „Rocznik Wydziału Lekarskiego UJ”. W pracach Komisji Antropologicznej AU współpracował z Izydorem Kopernickim. Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[6].

Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[7].

Dorobek

Jego zainteresowania naukowe obejmowały przede wszystkim antropologię i fizjologię. Jako pierwszy wykładał w Polsce antropologię. Ogłosił szereg prac naukowych, także z przyrodoznawstwa, m.in.:

• Charakterystyka fizyczna ludności galicyjskiej (1877, z Izydorem Kopernickim),
• Zgodność oscylacji liczby osób przy rozdzielaniu różnej ludności według wzrostu (1880),
• O stuletnim życiu w krajach polskich w porównaniu z trwaniem życia prawidłowym (1880),
• Literatura fizjografii ziemi polskiej (1862) wersja elektroniczna,
• O teorii samorództwa (1847),
• Wpływ stanu meteorologicznego na śmiertelność (1845)
• O zębie jeżowca (1851),
• Przegląd potworów rybich (1841).

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biologów polskich (pod redakcją Stanisława Feliksiaka), Warszawa 1987.
• Lista Pamięci. Józef Majer. uj.edu.pl. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).
• Prezesi Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. tnk.krakow.pl. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Prace Józefa Majera dostępne w Sieci (Katalog HINT)
• prace Jozefa Majera dostępne w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
• Józef Majer - Wspomnienie pośmiertne
• Publikacje Józefa Majera w bibliotece Polona