Józef Morozewicz

Józef Morozewicz
Ilustracja
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

27 marca 1865
Rzędziany

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1941
Warszawa

Profesor nauk geologicznych
Specjalność: mineralogia, petrografia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek czynny

Doktor honoris causa
1910 – Uniwersytet Jagielloński
1932 – Politechnika Warszawska
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Okres zatrudn.

1904–1919

Instytut

Państwowy Instytut Geologiczny

Okres zatrudn.

1921–1937

Dyrektor
Instytut

Państwowy Instytut Geologiczny

Okres spraw.

1921–1937

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Józef Marian Morozewicz (ur. 27 marca 1865 w Rzędzianach, zm. 12 czerwca 1941 w Warszawie) – polski uczony, mineralog i petrograf. Organizator i 1919–1937 pierwszy dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie; od 1902 czł. AU; jeden z pierwszych na świecie prowadził prace eksperymentalne nad syntezą minerałów i skał; stwierdził, że kolejność wydzielania się minerałów ze stopów zależy od wzajemnych stosunków ilościowych składników stopu; otrzymał sztuczny bazalt i skały z nim spokrewnione.

Życiorys

Syn Augustyna i Weroniki z Puchalskich. Ukończył w 1884 gimnazjum klasyczne w Łomży, a następnie w 1889 Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Warszawskiego. Po uzyskaniu stopnia kandydata nauk (czyli doktoratu) prowadził badania nad tworzeniem się minerałów w sztucznych warunkach. W 1895 wziął udział w wyprawie naukowej na Nową Ziemię. W latach 1895–1904 pracował w Komitecie Geologicznym w Petersburgu. Uczestniczył w wielu wyprawach badawczych na Ural, Stepy Nogajskie i Wyspy Komandorskie.

Kustosz Gabinetu Mineralogicznego UW. Wykładowca Uniwersytetu Latającego w Warszawie. Od 1904 był kierownikiem Zakładu Mineralogicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1905 profesorem zwyczajnym tej uczelni. Zasłużył się przy rozbudowie Collegium Maius. Był także jednym z założycieli AZS Kraków. W 1913 został powołany przez austriackie Ministerstwo Robót Publicznych na przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Akademii Górniczej w Krakowie.

Organizował Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie, którego dyrektorem był od 1 czerwca 1921 do 1 stycznia 1937. Należał też do założycieli Ligi Ochrony Przyrody. Był pierwszym prezesem jej zarządu (w latach 1928–1929).

Otrzymał doktoraty honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (w 1910) i Politechniki Warszawskiej (w 1931)[1]. Był honorowym członkiem Rumuńskiej Akademii Naukowej[2].

Ogłosił ok. 150 prac naukowych i popularnonaukowych w języku polskim, rosyjskim, niemieckim i francuskim. Poza pracami naukowymi opublikował w 1938 autobiografię Życie Polaka w zaborach i odzyskanej ojczyźnie (1865–1937)[3].

Na cześć Józefa Morozewicza w 1975 Czesław Harańczyk nazwał nowo odkryty przez siebie minerał morozewiczytem.

Zmarł w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 225-2-10)[4].

Był mężem Walentyny Kruszewskiej (ur. 1870), z którą miał córkę Zofię po mężu Różycką (1898–1963).

Publikacje (wybór)

  • Über Synthese der Minerale (1892)
  • Petrografia Wołynia (1893)
  • Petrographisch-synthesische Mitteilungen (1893)
  • Korund (1894)
  • Experimentelle Untersuchungen über die Bildung der Minerale im Magma (1898)
  • Opytie nad obrazowaniem minerałów w magmie (1898)
  • O wywietrywanii rudonosnych porod (1902)
  • O tak nazywajemoj awgitogranatowoj tieorji proischożdienja żeleznych rud na Uralie (1903)
  • O metodzie oddzielania potasu i sodu w postaci chloroplatynianów (1907)
  • O lublinicie (1907)
  • Wyodrębnianie ziem rzadkich z marjupolitu (1909)
  • Z mineralogii i petrografii Tatr (1909)
  • O haczetynie (1909)
  • Granit tatrzański (1914)
  • Über Tatragranite (1914)
  • O lubeckicie (1919)
  • O pokładach fosforonośnych Podola (1922)
  • O miedziankicie (1923)
  • O grondolicie (1924)
  • O bardolicie (1924)
  • Komandory (1925)
  • Le Mariupolite et ses parents (1929)
  • Marjupolite (1930)

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

8 kwietnia 2019 w budynku głównym AGH w Krakowie odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą prof. Józefowi Morozewiczowi[7].

Przypisy

  1. ↑ Doktorzy honoris causa PW. pw.edu.pl. [dostęp 2011-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-25)].
  2. ↑ Poznawajmy Obywateli Zasłużonych. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 257, 1934. 
  3. ↑ Józef Morozewicz, Życie Polaka w zaborach i odzyskanej ojczyźnie, wyd. 1938. [wersja cyfrowa pierwszego wydania], polona.pl [dostęp 2019-07-18].
  4. ↑ Cmentarz Stare Powązki: MARCJANNA KRUSZEWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-12-09].
  5. ↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „za twórczość na polu nauki oraz organizacji Państwowego Instytutu Geologicznego”.
  6. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
  7. ↑ Tablice i pomniki / Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, www.agh.edu.pl [dostęp 2020-12-09].

Bibliografia

  • Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 503. [dostęp 2020-12-09].
  • Bogdan Tuszyński, Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939–1945, Warszawa 1999, s. 199, ISBN 83-87224-12-X.
  • Halina Urban: Józef Morozewicz (pol.). Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego. [dostęp 2014-09-04].
  • St. Małkowski. Józef Morozewicz 1865–1941. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego”. XIX (1), s. 137–155, 1949 (pol.). [dostęp 2014-09-04]. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie