Józef Napoleon Czerwiński

Kamienica Wildera przy ul. Bagatela 10

Kamienica Anny Koźmińskiej przy ul. Żelaznej 64

Józef Napoleon Czerwiński (ur. 4 lipca 1870 w Warszawie, zm. 21 stycznia 1940 w Warszawie^[1]) – polski architekt działający w Warszawie. Założył i prowadził jedno z czołowych przedsiębiorstw projektowo-budowlanych międzywojennej Warszawy^[2]. W latach 1909-1914 zaprojektował i zrealizował (wspólnie z Wacławem Heppenem) około 30 warszawskich kamienic^[3][4].

Życiorys

Józef Napoleon Czerwiński urodził się w Warszawie i tam też spędził dzieciństwo. Jego ojcem był Napoleon Czerwiński (zm. 1875) i Waleria z domu Cretti (zm. 1902)^[1]. Na przełomie XIX i XX wieku ukończył Instytut Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, uzyskując tytuł inżyniera architekta. Tematem jego pracy dyplomowej był projekt kościoła w Gatczynie koło Petersburga^[1]. Pracował początkowo na stanowisku dyrektora technicznego w warszawskim biurze projektowym Szymona Wagemeistera, a następnie w pracowni projektowej, którą założył wspólnie ze Stanisławem Adamczewskim (od 1904)^[5]. Od około 1908 Józef Napoleon Czerwiński prowadził samodzielne przedsiębiorstwo budowlane^[6]. Około 1909 Czerwiński zatrudnił Wacława Heppena, z którym wspólnie zrealizował w Warszawie kilkadziesiąt projektów. Oprócz działalności projektowej, przedsiębiorstwo Czerwińskiego prowadziło prace budowlane^[7]. W 1909 zdobył III nagrodę w konkursie Koła Architektów w Warszawie nr XXI na projekt rozbudowy gmachu Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy przy ul. Czackiego (wspólnie z Władysławem Turowiczem i Kazimierzem Kopczyńskim^[7]. Po zastoju spowodowanym I wojną światową, w 1918 przedsiębiorstwo wznowiło prace, wykonując m.in. projekty dla nowo powstających spółdzielni mieszkaniowych^[8] oraz projekty obiektów przemysłowych^[9].

Żoną Józefa Napoleona Czerwińskiego była Maria z domu Pietrzykowska, z którą miał dziesięcioro dzieci^[1], wśród nich syna Napoleona (1911–1940, plastyk, oficer Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej, zamordowany przez NKWD wkrótce po śmierci ojca)^[10].

Czerwiński zmarł na chorobę serca 21 stycznia 1940 w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim^[2].

Projekty w Warszawie

projekty własne

• kamienica przy ulicy Wspólnej 10
• kamienica przy ulicy Stanisława Moniuszki 4
• kamienica przy Alejach Jerozolimskich 84
• kamienica przy ulicy Pięknej 19^[11]
• kamienica przy ulicy Siennej 45
• kamienica przy ulicy Grochowskiej 326^[12]
• kamienica Spółdzielni Mieszkaniowej „Nowe Domostwo” przy ulicy Czerwonego Krzyża 6
• kamienica Anny Koźmińskiej przy ulicy Żelaznej 64 (1912)^[13]

projekty wspólnie z Wacławem Heppenem (1909-1914)^[14]

• kamienica Wildera przy ulicy Bagatela 10 (1911–1912)
• kamienica Zygmunta Lewina (Pod Zegarem) przy ulicy Chłodnej 20 (1912–1913)
• kamienica Henryka Löwenfisza przy ulicy Foksal 17
• kamienica Kazimierza Spinka przy ulicy Górskiego 3
• kamienica Kaweckiej (Lichtenbaumów) przy ulicy Hożej 39 (1911)^[15]
• kamienica Chaima Brauna i Janiny Macierakowskiej przy ulicy Hożej 41^[16][17]
• kamienica dr Józefa Dawidsona i inż. Chaskiela Kadyńskiego przy Alejach Jerozolimskich 43 (1911, obecnie nr 49)
• kamienica przy Alejach Jerozolimskich 81
• kamienica przy ulicy Kredytowej 9
• kamienica przy ulicy Książęcej 6 (przebudowa dla Wiktora Bychowskiego 1913–1914)
• kamienica Stanisława Ursyn-Rusieckiego przy ulicy Lwowskiej 13 (1912)
• kamienica przy ul. Marszałkowskiej 17
• kamienica przy ul. Marszałkowskiej 25
• kamienica J. Karmańskiego przy ulicy Chłodnej 44
• kamienica Goldstanda przy placu Jana Henryka Dąbrowskiego 8 na rogu z Kredytową 9 (1913–1916)
• kamienica Burcharda przy Alejach Jerozolimskich 75 (obiekt nieistniejący)
• kamienica Pawła Tuskiera przy ulicy Mokotowskiej 41^[18]
• kamienica przy ulicy Henryka Sienkiewicza 4
• kamienica Adama Jaszczołta przy ulicy Śniadeckich 10 (1911)
• kamienica przy ulicy Hożej 37
• kamienica przy ulicy Wilczej 29a
• kamienica przy ulicy Poznańskiej 3
• kamienica przy ulicy Waliców 14 (przed 1913)

Przypisy

Bibliografia

• PiotrP. Kilanowski PiotrP., Józef Napoleon Czerwiński (1870-1940) i Wacław Heppen (1866-1939) - sylwetki twórcze, indywidualna działalność oraz współpraca architektoniczno-budowlana w latach 1909-1914, „Ochrona Zabytków” (1(278)/2021), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2021, ISSN 0029-8247 .
• Czerwińscy: Co wiemy o Czerwińskich?. czerwinscy.republika.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-07)].
• Jędrzej Tucholski: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 81. [dostęp 2015-01-14].
• Murator: Biurowiec Piękna 19 w Warszawie - zrewitalizowana kamienica z okresu modernizmu międzywojennego. muratorplus.pl. [dostęp 2015-01-14].
• Piotr Herbich: Sezonowa perspektywa (Grochowska 326). 2013.
• Tomasz Urzykowski: Kamienica z powieści "Zły" Leopolda Tyrmanda została zabytkiem. gazeta.pl. [dostęp 2021-09-18].
• Fundacja Warszawa1939.pl: Kamienica Pawła Tuskiera. warszawa1939.pl. [dostęp 2020-07-03].
• Jerzy S. Majewski: Kamienica przy ul. Hożej 39. hoza39.prv.pl. [dostęp 2015-01-14].
• Muzeum Secesji: Warszawa, Hoża 41. muzeumsecesji.pl. [dostęp 2015-01-14].
• Warszawa w obiektywie: Śródmiejskie kamienice. Cz 1 – Hoża. warszawawobiektywie.waw.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)].