Józef Opatoszu

Josef Opatoszu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia24 grudnia 1886
Stupski Las
Data i miejsce śmierci7 października 1954
Nowy Jork
Językjidysz
Dziedzina sztukiliteratura

Josef (Józef) Opatoszu, właściwie Josef Meir Opatowski (jidysz: יוסף אפאטאשו; ur. 24 grudnia 1886 w Stupskim Lesie k. Mławy, zm. 7 października 1954 w Nowym Jorku) – żydowsko-amerykański powieściopisarz polskiego pochodzenia publikujący w języku jidysz.

Życiorys

Urodził się 24 grudnia 1886[1] roku w Stupskim Lesie nieopodal Mławy w rodzinie kupca – maskila, który pisał wiersze po hebrajsku[2]. Odebrał świeckie wykształcenie, z kolei w domu ojciec uczył go tradycji religijnych[1]. W 1905 roku rozpoczął studia na politechnice w Nancy[1], które musiał przerwać ze względu na brak środków[2]. W 1907 roku osiadł w Nowym Jorku[1], gdzie dołączył do ojca[2]. W 1914 roku uzyskał dyplom inżyniera w Cooper Union[1]. W tym okresie utrzymywał się z pracy w fabryce butów, sprzedaży gazet i lekcji hebrajskiego[2].

W 1914 roku ukazała się antologia Di naje hejm, w której znalazło się opowiadanie Opatoszu Fun niujorker getto (Z nowojorskiego getta)[2]. W 1918 roku został redaktorem periodyku „Der tog”[2], jego twórczość ukazywała się także na łamach polskich czasopism „Der Moment” i „Folks-Cajtung”, nowojorskiego „Cukunft”, „Prese” w Buenos Aires i telawiwskiego „Di Goldene Kejt”[1]. Opatoszu pisywał realistyczne i naturalistyczne powieści o życiu Żydów w Polsce, tworzył także prozę historyczną[1]. W 1912 roku zadebiutował dobrze przyjętą powieścią A roman fun a ferd ganew, która posłużyła w 1971 roku za kanwę filmu w reżyserii Abrahama Polonskyʼego[2]. Do jego powieści historycznych należy trylogia W lasach polskich (In di pojlisze welder), którą przełożono na 8 języków, wielokrotnie wznawiano, oraz zaadaptowano w 1929 roku na srebrny ekran pod tym samym tytułem[2].

Był członkiem grupy literackiej Jung Idysz[1], złożonej głównie z pisarzy pochodzenia żydowskiego, wywodzących się z ziem polskich.

Zmarł 7 października 1954 roku w Nowym Jorku[1].

Jego synem był amerykański aktor filmowy i teatralny David Opatoshu[3].

Publikacje

  • Fun nju jorker geto (1914)[1]
  • Hibru (Farlojrene menczn, 1920)[1]
  • Romans koniokrada (1921, wydanie polskie 1928)
  • W lasach polskichtrylogia (1921, wydanie polskie 1923; jidysz: "אין פוילישע וועלדער", In di pojlisze welder)
    • Alejn (Samotni, tom trzeci, 1919)[2]
    • In di pojlisze welder (tom pierwszy, 1921)[2]
    • 1863 (Żydzi walczą o niepodległość Polski. Powieść na tle powstania roku 1863, tom drugi, 1926)[2]
  • Arum grand strit (1929)[1]
  • Di tencerin (1930)[1]
  • Dzień w Ratyzbonie (1933, wydanie polskie 1935; jidysz: "א טאג אין רעגענסבורג", A tog in Regensburg)
  • Rabi Akiwa (1948)[1]
  • Bar Kochba (1955)

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n Eugenia Prokop-Janiec, Opatoszu Josef, Wirtualny Sztetl [dostęp 2021-09-10].
  2. a b c d e f g h i j k Bella Szwarcman-Czarnota, Josef Opatoszu (właśc. Josef Meir Opatowski) | Życie i twórczość | Artysta, Culture.pl, 2014 [dostęp 2021-09-10] (pol.).
  3. Joseph Opatoshu, Jewish Virtual Library [dostęp 2021-09-11] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Josef Opatoszu.jpg
Josef Opatoszu vel Józef Opatowski