Józef Opatoszu

Josef Opatoszu
Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1886 Stupski Las
Data i miejsce śmierci	7 października 1954 Nowy Jork
Język	jidysz
Dziedzina sztuki	literatura

Josef (Józef) Opatoszu, właściwie Josef Meir Opatowski (jidysz: יוסף אפאטאשו; ur. 24 grudnia 1886 w Stupskim Lesie k. Mławy, zm. 7 października 1954 w Nowym Jorku) – żydowsko-amerykański powieściopisarz polskiego pochodzenia publikujący w języku jidysz.

Życiorys

Urodził się 24 grudnia 1886^[1] roku w Stupskim Lesie nieopodal Mławy w rodzinie kupca – maskila, który pisał wiersze po hebrajsku^[2]. Odebrał świeckie wykształcenie, z kolei w domu ojciec uczył go tradycji religijnych^[1]. W 1905 roku rozpoczął studia na politechnice w Nancy^[1], które musiał przerwać ze względu na brak środków^[2]. W 1907 roku osiadł w Nowym Jorku^[1], gdzie dołączył do ojca^[2]. W 1914 roku uzyskał dyplom inżyniera w Cooper Union^[1]. W tym okresie utrzymywał się z pracy w fabryce butów, sprzedaży gazet i lekcji hebrajskiego^[2].

W 1914 roku ukazała się antologia Di naje hejm, w której znalazło się opowiadanie Opatoszu Fun niujorker getto (Z nowojorskiego getta)^[2]. W 1918 roku został redaktorem periodyku „Der tog”^[2], jego twórczość ukazywała się także na łamach polskich czasopism „Der Moment” i „Folks-Cajtung”, nowojorskiego „Cukunft”, „Prese” w Buenos Aires i telawiwskiego „Di Goldene Kejt”^[1]. Opatoszu pisywał realistyczne i naturalistyczne powieści o życiu Żydów w Polsce, tworzył także prozę historyczną^[1]. W 1912 roku zadebiutował dobrze przyjętą powieścią A roman fun a ferd ganew, która posłużyła w 1971 roku za kanwę filmu w reżyserii Abrahama Polonskyʼego^[2]. Do jego powieści historycznych należy trylogia W lasach polskich (In di pojlisze welder), którą przełożono na 8 języków, wielokrotnie wznawiano, oraz zaadaptowano w 1929 roku na srebrny ekran pod tym samym tytułem^[2].

Był członkiem grupy literackiej Jung Idysz^[1], złożonej głównie z pisarzy pochodzenia żydowskiego, wywodzących się z ziem polskich.

Zmarł 7 października 1954 roku w Nowym Jorku^[1].

Jego synem był amerykański aktor filmowy i teatralny David Opatoshu^[3].

Publikacje

• Fun nju jorker geto (1914)^[1]
• Hibru (Farlojrene menczn, 1920)^[1]
• Romans koniokrada (1921, wydanie polskie 1928)
• W lasach polskich – trylogia (1921, wydanie polskie 1923; jidysz: "אין פוילישע וועלדער", In di pojlisze welder)
  • Alejn (Samotni, tom trzeci, 1919)^[2]
  • In di pojlisze welder (tom pierwszy, 1921)^[2]
  • 1863 (Żydzi walczą o niepodległość Polski. Powieść na tle powstania roku 1863, tom drugi, 1926)^[2]
• Arum grand strit (1929)^[1]
• Di tencerin (1930)^[1]
• Dzień w Ratyzbonie (1933, wydanie polskie 1935; jidysz: "א טאג אין רעגענסבורג", A tog in Regensburg)
• Rabi Akiwa (1948)^[1]
• Bar Kochba (1955)

Przypisy