Józef Penkowski

Józef Penkowski

Data i miejsce urodzenia	18 września 1930 Szemud
Data i miejsce śmierci	3 lutego 2006 Grudziądz
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	Werbiści
Prezbiterat	19 sierpnia 1956
Odznaczenia

Józef Penkowski (ur. 18 września 1930 w miejscowości Szemud na Kaszubach, zm. 3 lutego 2006 w Grudziądzu) – polski duchowny katolicki, werbista, etnolog.

Życiorys

Józef Penkowski był ósmym dzieckiem, spośród dwanaściorga, Władysława i Tekli z domu Górskiej. Szkołę podstawową ukończył w Szemudzie. Po wojnie uczęszczał do gimnazjum w Wejherowie. Do Zgromadzenia Słowa Bożego (Societas Verbi Divini) wstąpił w Górnej Grupie w dniu 28 sierpnia 1946 roku. Nowicjat, studia licealne oraz filozoficzno-teologiczne odbył w latach 1948–1957 w Misyjnym Seminarium Duchownym św. Wojciecha w Pieniężnie. Pierwsze śluby zakonne złożył 8 września 1950 roku, a wieczyste 9 lipca 1955 roku. Święcenia kapłańskie otrzymał 19 sierpnia 1956 roku. Zaraz po święceniach kapłańskich pracował jako nauczyciel religii w II Liceum we Wrocławiu, zdobywając równocześnie maturę państwową. W 1958 roku decyzją przełożonych został skierowany na studia w zakresie historii powszechnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. W 1961 roku otrzymał nominację na lektora historii filozofii i misjologii w Misyjnym Seminarium Duchownym w Pieniężnie. W 1962 wyjechał na studia doktoranckie do Szwajcarii. W latach 1965–1966 prowadził w Tanzanii badania antropologiczne. W 1967 roku został zaproszony do Rzymu celem podjęcia pracy w Museo Missionario-Etnologico przy Watykanie.

W czasie swej 29-letniej pracy na stanowisku dyrektora całkowicie przeorientował ten dział. Podzielił muzeum na dwie części: pierwszą „II Percorso principale” poświęconą tylko historii różnych religii w poszczególnych krajach pozaeuropejskich (ogólnodostępną dla zwiedzających), oraz drugą – etnologii „II Percorso secondario” (dostępną tylko dla wybranych grup specjalistów – na zamówienie). Do nazwy Muzeum Misyjno-Etnologiczne dodał drugi człon: „Człowiek w poszukiwaniu Boga” („L’uomo alla licerca del divino”). Od 1987 roku należał do prestiżowego Instytutu Anthropos z siedzibą w centrum werbistowskim w Sankt Augustin koło Bonn. W 1995 roku, po śmierci dyrektora generalnego Muzeów Watykańskich, prof. Carlo Pietrangeli, został mianowany regentem całego zespołu Muzeów Watykańskich. Funkcję tę sprawował przez 18 m-cy (do czasu wyznaczenia nowego dyrektora). W związku z nagłą chorobą (utrata wzroku), w grudniu 1996 roku przeszedł na emeryturę. Za swą długoletnią, twórczą pracę i zaangażowanie w pracę na rzecz dobra wspólnego, otrzymał złoty krzyż papieski Pro Ecclesia et Pontifice. Po przejściu na emeryturę jeszcze przez kilka lat regularnie chodził do pracy w muzeum.

1 sierpnia 2003 roku został przeniesiony do Polski i zamieszkał w Domu Misyjnym św. Józefa w Górnej Grupie. Po powrocie do Polski miał problemy krążeniowe (zmiana klimatu). Stan jego zdrowia uległ nagłemu załamaniu w dniu 2 lutego. Zmarł 3 lutego wkrótce po przewiezieniu go do szpitala w Grudziądzu.

Pogrzeb o. Józefa Penkowskiego odbył się 7 lutego 2006. Liturgii pogrzebowej przewodniczył bp Piotr Krupa z Pelplina. Homilię pogrzebową wygłosił towarzyszysz jego drogi od 1946 roku o. Kazimierz Stankowski. W pogrzebie uczestniczyli księża z dwóch dekanatów, współbracia z wszystkich domów zakonnych SVD w Polsce oraz jego rodzeństwo z rodzinami. Słowo podziękowania pod adresem zmarłego i wszystkich przybyłych na pogrzeb skierował ojciec prowincjał Ireneusz Piskorek. Zmarły spoczął na cmentarzu klasztornym w Górnej Grupie.

11 marca 2013 Cezary Gmyz w tygodniku „Do Rzeczy” ujawnił, że Józef Penkowski był od 1961 roku agentem Służby Bezpieczeństwa o pseudonimie „Konrado” szpiegującym zgromadzenie Księży Werbistów oraz Stolicę Apostolską. Księża werbiści na swojej stronie internetowej potwierdzili te ustalenia i przeprosili za czyny zakonnika. „Zdajemy sobie sprawę, że działalność o. Józefa Penkowskiego przyniosła szkody nie tylko Zgromadzeniu Słowa Bożego, ale całemu Kościołowi. Dla całej wspólnoty werbistów, ta pożałowania godna sprawa, jest wezwaniem do bardziej radykalnego dawania świadectwa wierze i wierności Kościołowi” – napisali w liście skierowanym do Tygodnika „Do Rzeczy”^[1].

Przypisy

Bibliografia podmiotowa

• Annali del Pontificio Museo Missionario Etnologico gia Lateranensi. Vol. XXII, Citta del Vaticano 1968, Redattore(1968).
• Visita al Pontificio Missionario-Etnologico ed al Museo Storico offerta dalla Segreteria di Stato all’Eccellentissimo Corpo Doplomatico Accreditato presso la Santa Sede 22 Maggio(1973).
• Citta del Vaticano. – Broszura: dwie wersje językowe, francuska i angielska: Le Musee Pontifical Missionnaire-Ethnologique. Le Musee Historique, p. 5–37; The Pontifical Missionary-Ethnological Museum. The Historical Museum p. 39–68 (1973).
• Museo Missionario Etnologico. W: Vaticano e Roma Christiana, Vatican City 1975, p. 261–277 (1975).
• Il Museo Missionario Etnologico. W: Monumenti Musei e Gallerie Pontificie. Bollettino dei Musei e Gallerie Pontificie. Tipografia Poliglotta Vaticana, Vol. I – Anno 1959–1974, p. 193–197 (1977).
• Museo Missionario-Etnologico. Tamże, Vol. II, Anno [1980?], p. 165–168 (1980).
• Pontificio Museo Missionario-Etnologico. W: The Vatican Collections. The Papacy and Art. The Metropolitan Museum of Art, New York 1982, p. 226–227 (1982).
• Museo Missionario-Etnologico (1980–1983). Monumenti Musei e Gallerie Pontificie. Bollettino dei Musi e Galerie Pontificie, Tipografia Poliglotta Vaticana Vol. V – Anno 1984, p. 281–287 (1984).
• Museo Missionario-Etnologico. W: Guida al Musei e alla Citta’ del Vaticano, Citta del Vaticano p. 139–152 (1986).
• Guida del museo misionario etnologico Watykan (1991).
• Museo Missionario-Etnologico. Bolletino dei Musei e Galerie Pontificie, Tipografia Poliglotta Vaticana, Vol. XII – Anno 1992, s. 179–184 (1992).

Bibliografia przedmiotowa

• Robert Zagnoli, The Pope’s Unique Mission Museum. Divine Word Missionaries. Techny USA, Spring, s. 10–13 (1998).
• Ewa Prządka, Ks. Józef Penkowski. W: Świadectwa – Testimonianze. Tom II. W kręgu kultury i sztuki. Rozmowy Ewy Prządki z Polakami we Włoszech. Fundacja Rzymska Margrabiny J. S. Umiastowskiej. Fondazione Romana Marchesa J. S. Umiastowskiej, Rzym, s. 237–245. (2002).
• Ks. Władysław Marian Zarębczan. Ks. Józef Penkowski. W: Polacy w Watykanie. Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin, s. 280; 500. (2004).
• Ks. Alfons Labudda SVD, O. Józef Penkowski SVD (1930–2006). Komunikaty SVD. Biuletyn Informacyjny Polskiej Prowincji Zgromadzenia Słowa Bożego. Rok XXVIII, s. 11. (2006).
• Ks. Władysław Marian Zarębczan, W: Polonia, Zabytki, muzea i galerie papieskie. Artykuł w miesięczniku chicagowskiej Polonii, s. 76–78. (2006).

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona ks. Józefowi Penkowskiemu