Józef Ratajczak (major)

Józef Ratajczak

„Karolczak”, „Krauze”

Józef Ratajczak
major
Data i miejsce urodzenia	24 lutego 1897 Poznań
Data i miejsce śmierci	27/28 maja 1942 Lasy Sękocińskie
Przebieg służby
Lata służby	1917–1942
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	1 pułk strzelców Wlkp. 84 pułk strzelców 15 pułk piechoty Okręg Pomorze ZWZ
Stanowiska	dowódca plutonu dowódca kompanii dowódca batalionu wykładowca taktyki komendant okręgu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa II wojna światowa
Odznaczenia

Józef Ratajczak (ur. 24 lutego 1897 w Poznaniu, zm. 27/28 maja 1942 w lesie Sękocińskim) – żołnierz armii niemieckiej, armii wielkopolskiej i major Wojska Polskiego, komendant Okręgu Pomorze ZWZ, kawaler Orderu Virtuti Militari, harcmistrz.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana, robotnika magistrackiego, i Franciszki z Karólczaków^[1][2]. Absolwent gimnazjum matematyczno-przyrodniczego i uczestnik strajku szkolnego. Podczas nauki należał do różnych organizacji niepodległościowych i organizował Główną Kwaterę Skautową w Rzeszy Niemieckiej. W 1917 zmobilizowany do armii niemieckiej z której wrócił w listopadzie 1918. Brał następnie udział w powstaniu wielkopolskim. W Poznaniu pełnił funkcję dowódcy kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa. Od 18 stycznia 1919 jako dowódca plutonu 1. kompanii skautowej w szeregach 1 pułku Strzelców Wielkopolskich późniejszego 55 pułku piechoty. Następnie w jego szeregach brał udział w walkach powstańczych w Wielkopolsce^[3]. Później już w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego walczył podczas obrony Lwowa. Od maja 1919 pełnił funkcję dowódcy 3. kompanii, później 7. kompanii w 1 pułku strzelców Wielkopolskich.

„Za wyjątkowe męstwo okazane 16 VIII pod Kołbielą w walkach z bolszewikami odznaczony Orderem Virtuti Militari”^[3].

Od 17 października 1920 zajmował stanowisko dowódcy II batalionu w 55 pułku piechoty^[3]. W 1922 zdał maturę, a następnie ukończył studia na wydziale wychowania fizycznego w Uniwersytecie Poznańskim^[3]. Do listopada 1924 pełnił służbę na stanowisku oficera instrukcyjnego przy Powiatowej Komendzie Uzupełnień Poznań Miasto, a następnie wrócił do macierzystego pułku^[4]. W marcu 1926 został przeniesiony do 58 pułku piechoty w Poznaniu^[5]. 19 marca 1928 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 357. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. W grudniu 1929 został przydzielony do 7 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Poznaniu^[7]. W kwietniu 1933 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu do 84 pułku piechoty w Pińsku^[8]. 27 czerwca 1935 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 78. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9] oraz wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu^[10]. W następnym roku ukończył kurs oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W 1939 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Piechoty na stanowisku wykładowcy przedmiotu taktyka piechoty^[11].

Obowiązki służbowe łączył z działalnością w Harcerstwie. Pełnił funkcję zastępcy naczelnika Naczelnej Rady Harcerskiej, komendanta chorągwi poznańskiej i poleskiej (1937–1938)^[3]. W maju 1939 został komendantem-komisarzem Pogotowia Harcerzy Głównej Kwatery ZHP i jednocześnie zastępcą komendanta Chorągwi Warszawskiej ZHP^[12].

24 sierpnia 1939 objął dowództwo I batalionu 15 pułku piechoty. Na jego czele walczył w kampanii wrześniowej^[12][3]. Podczas okupacji niemieckiej aktywnie działał w szeregach Związku Walki Zbrojnej, w którym zajmował stanowisko komendanta Okręgu Pomorze^[3].

Został aresztowany przez gestapo 24 listopada 1940 w Warszawie i osadzony na Pawiaku^[3]. Torturowany w śledztwie, nie wydał nikogo. W nocy z 27 na 28 maja 1942 został wywieziony z Pawiaka na noszach i rozstrzelany w lesie Sękocińskim koło Magdalenki^[12][13].

Życie prywatne

W 1927 zawarł związek małżeński z Ewą Haliną Hubaczek, harcmistrzynią z Krakowa. Mieli troje dzieci: Różę (ur. 1928), Marię (ur. 1929) i Janusza Jana (ur. 1930)^[12][3].

Awanse

• sierżant sztabowy – 18 stycznia 1919^[3]
• podporucznik – 22 maja 1919^[3]
• porucznik – czerwiec 1922^[3]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[3][14]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 382^[3][15]
• Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)^[16]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[3]
• Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[17]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Józef Derda: Józef Ratajczak (1897–1942). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXX. Polska Akademia Nauk, 1987.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
• Stefan Jasionek: Zarys historii wojennej 55-go Poznańskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.