Józef Rzóska

Józef Rzóska

„Jan Lorch”

plutonowy
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1897 Kamieniec
Data i miejsce śmierci	5 marca 1973 Poznań
Przebieg służby
Lata służby	1915–1918 1920–1921
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	14 pułk artylerii Wkpl.
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie I powstanie śląskie wojna polsko-bolszewicka III powstanie śląskie
Późniejsza praca	ekonomista, starosta, poseł na Sejm, profesor
Odznaczenia

Józef Rzóska (ur. 16 marca 1897 w Kamienieńcu, zm. 5 marca 1973 w Poznaniu) – polski ekonomista, działacz społeczny, poseł na Sejm, żołnierz armii niemieckiej i plutonowy Wojska Polskiego II RP, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Alberta, nauczyciela, i Marii z domu Borzyszkowskiej^[1][2][3]. Był starszym bratem Juliana (1900–1984)^[1]. Uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Od 1912 był członkiem drużyny skautowej, a od 1913 należał do drużyny strzeleckiej. Będąc uczniem należał do Towarzystwa Tomasza Zana. W związku z zaangażowaniem w prace Towarzystwa i tajną naukę języka polskiego został relegowany z gimnazjum. Przeniósł się do szkoły w Głogowie gdzie zdobył maturę 16 stycznia 1915^[3]. 20 stycznia 1915^[3] został wcielony do armii niemieckiej w której walczył na froncie zachodnim w latach 1915–1918. Był organizatorem i uczestnikiem powstania wielkopolskiego. Uczestnik walk I i III powstania śląskiego oraz plebiscytu na Górnym Śląsku^[4], gdzie nosił pseudonim „Jan Lorch”^[3]. Na początku 1920 rozpoczął studia ekonomiczno–polityczne na Uniwersytecie Poznańskim. W 1920 wstąpił też ochotniczo do Wojska Polskiego. Jako kapral został przydzielony do 11 baterii, III dywizjonu 14 pułku artylerii Wkpl. z którym brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Odznaczył się szczególnie w walkach pod Grodnem, gdzie jako obserwator artyleryjski, pod silnym ogniem naprawiał i rozwijał łączność pomiędzy bateriami 14 pap. Jego działania umożliwiły skuteczny ogień polskiej artylerii wspierającej piechotę. Za ten czyn został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[3].

Wojnę zakończył w Dywizji Ochotniczej^[3]. Po zakończeniu walk kontynuował studia ekonomiczno–polityczne na Uniwersytecie Poznańskim (1920–1923) oraz w Danii^[3]. W 1925 na podstawie pracy „Niemieckie cła zbożowe” uzyskał stopień doktora. W Poznaniu i Toruniu w latach 1923–1930 pracował w administracji samorządowej i państwowej. Starosta powiatowy od 1930 do 1933 w Chojnicach, a następnie w Poznaniu w latach 1933–1939 pracował w Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych. Prowadził równocześnie na UP zajęcia z zakresu ubezpieczeń i spółdzielczości, a w Akademii Handlowej od 1938 roku. Poseł na sejm w latach 1930–1935.

W 1939 został wysiedlony do Generalnej Guberni, gdzie działał w Armii Krajowej redagując gazetki i prowadząc tajne nauczanie^[4][5].

Będąc zastępcą profesora kierował Katedrą Organizacji Przedsiębiorstw od 1945 roku, a trzy lata później w Poznaniu Katedrą Ubezpieczeń Akademii Handlowej. W Sopocie wykładał również w Wyższej Szkole Handlu Morskiego i w Szczecinie w Akademii Handlowej. Od 1951 do 1956 pracował w różnych przedsiębiorstwach. W roku 1951 został represyjnie usunięty z uczelni i prześladowany przez UB^[5]. W 1956 roku został reaktywowany jako zastępca profesora i kierował w Poznaniu Katedrą Ubezpieczeń WSE. Na emeryturę przeszedł w roku 1962 z przyczyn politycznych^[3]. Jego dziełem było wydanie kilku prac z zakresu polityki ekonomicznej, ubezpieczeń i organizacji przedsiębiorstw^[4].

Zmarł 5 marca 1973 w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu Górczyńskim^[4][5] (kwatera IIIL-2-25)^[6].

Grób Józefa Rzóski na cmentarzu Górczyńskim

Życie prywatne

Żonaty z Haliną Meissner, z którą miał trzy córki: Elżbietę (ur. 1935), Magdalenę (ur. 1936) i Katarzynę (ur. 1941)^[4].

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3551^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Dzięczkowski: Rzóska Julian. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 34: Rzewuski Tadeusz – Safrin Horacy. Wrocław – Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Instytut Historii – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 201–204. ISBN 83-04-03902-8.
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 642. ISBN 83-01-02722-3.
• Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.