Józef Sapieha (1737–1792)

Ten artykuł od 2010-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Józef Sapieha

Lis
Rodzina	Sapiehowie herbu Lis
Data urodzenia	1737
Data i miejsce śmierci	10 stycznia 1792 Lachowce
Ojciec	Ignacy Sapieha
Matka	Anna z Krasickich
Żona	Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich
Dzieci	Józef Aleksander Antoni

Józef Sapieha herbu Lis (ur. w czerwcu 1737, zm. 10 stycznia 1792 w Lachowcach) – krajczy wielki litewski, regimentarz generalny litewski konfederacji barskiej, marszałek powiatu wołkowyskiego w konfederacji barskiej^[1].

Był synem Ignacego i Anny z Krasickich (ciotki prymasa Ignacego Krasickiego), bratem Franciszka Ksawerego i Kajetana Michała.

Uczył się w Jezuickim Kolegium Lwowskim^[2]. W latach 1752–1758 uczył się w warszawskim Collegium Nobilium. W 1758 uzyskał tytuł pułkownika husarskiego, w tym też roku został posłem na sejm. Od 1763 roku członek partii Michała Kazimierza Radziwiłła. 7 maja 1764 podpisał manifest przeciwko rozpoczęciu obrad sejmowych przy obecności wojsk rosyjskich w Warszawie. W grudniu 1766 roku dzięki protekcji teścia, Józefa Aleksandra Jabłonowskiego uzyskał urząd krajczego wielkiego litewskiego. Członek Komisji Wojskowej Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1766 roku^[3].

Od lipca 1769 tworzył na Litwie konfederację barską. 5 sierpnia 1769 otrzymał regimentarstwo generalne skonfederowanych wojsk litewskich. Pod naporem wojsk rosyjskich ewakuował się do Prus, pozostawiając wojsko niedoświadczonemu bratu Kajetanowi Michałowi. W roku 1770 na kilka miesięcy zaprzestaje działalności politycznej, przebywając w Gdańsku i u swojego kuzyna, biskupa Ignacego Krasickiego. Posądzany o tchórzostwo i bezczynność nie rezygnował ze stanowiska regimentarza. Mimo ogłoszenia zamiaru, nie wrócił na Litwę, podróżując m.in. do Cieszyna i Drezna. W listopadzie 1771 rozegrał się spór pomiędzy Józefem a hetmanem Michałem Kazimierzem Ogińskim o władzę nad praktycznie nieistniejącą już armią konfederacką. W wyniku sporu podzielono pomiędzy nich władzę a praktyczne przywództwo nad wojskami litewskimi przejął Szymon Kossakowski. 13 marca 1772 próbował przebić się do oblężonego Wawelu, wyprawa ta zakończyła się jednak kompletnym fiaskiem.

Po klęsce konfederacji wyjechał z żoną Teofilą do Francji. W latach następnych mieszkali w Strasburgu i Paryżu, tonąc powoli w długach. Część majątku w Polsce udało się uratować dzięki przepisaniu ich na syna Józefa, Aleksandra. W 1774 Józef sprzedał swoje pułkownikostwo husarskie bratankowi Kazimierzowi Nestorowi.

Do Polski powrócił w 1777, jego żona pozostała jeszcze przez czas jakiś we Francji. Aby spłacić długi w 1784 sprzedał urząd krajczego wielkiego litewskiego.

Zmarł 10 stycznia 1792 w Lachowcach.

Był ojcem Aleksandra Antoniego.

Przypisy