Józef Saturn

Józef Włoch-Saturn

Józef Saturn

Bartek, Włoch

major rezerwy WP
Data i miejsce urodzenia	18 września 1899 Wojsławice
Data śmierci	5 grudnia 1971
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Związek Walki Zbrojnej Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Jednostki	Batalion GL im. „Webera”, 1 Brygada AL Ziemi Krakowskiej
Stanowiska	dowódca batalionu partyzanckiego, dowódca brygady partyzanckiej
Główne wojny i bitwy	II powstanie śląskie; II wojna światowa Kampania wrześniowa bitwa pod Młodzawami potyczka pod Baranowem przyczółek baranowsko-sandomierski
Późniejsza praca	Milicja Obywatelska
Odznaczenia

Józef Włoch-Saturn, właściwie Józef Saturn, ps. „Bartek”, „Włoch”^[1] (ur. 18 września 1899 w Wojsławicach^[2], zm. 5 grudnia 1971^[3]) – uczestnik kampanii wrześniowej, członek Związku Walki Zbrojnej i Polskiej Partii Robotniczej, organizator batalionu Gwardii Ludowej im. „Webera”, dowódca brygady Armii Ludowej, major rezerwy Wojska Polskiego, współorganizator Milicji Obywatelskiej na Rzeszowszczyźnie^[4].

Życiorys

Syn Michała, jako kilkunastoletni chłopiec opuścił wieś i w poszukiwaniu pracy udał się na Śląsk. Tam w 1920 wziął udział w II powstaniu śląskim. Po powstaniu pracował w Łodzi^[5].

W 1939 jako podoficer walczył w czasie kampanii wrześniowej^[6]. W 1940 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, następnie do Polskiej Partii Robotniczej i do Gwardii Ludowej. W 1943 zorganizował batalion GL im. „Webera” z oddziałów partyzanckich działających na terenie Ponidzia^[7]. Po utworzeniu 1. Brygady AL Ziemi Krakowskiej w stopniu kapitana został dowódcą brygady^[8], biorąc udział w walkach z Niemcami na terenie tzw. Republiki Pińczowskiej^[9]. W czasie bitwy pod Młodzawami, toczonej w ostatnich dniach lipca 1944 przez oddziały Armii Ludowej i Armii Krajowej z Niemcami, dowodził oddziałem AL. Oddział niemiecki w sile około 240 ludzi przybył w rejon Młodzaw w celu pacyfikacji wsi Młodzawy Duże i Młodzawy Małe^[10]. Po zakończeniu wojny partyzantom biorącym udział w bitwie, dzięki którym ocaleli mieszkańcy pacyfikowanych wsi, zbudowano pomnik w Młodzawach usytuowany przy skrzyżowaniu dróg do Chrobrza i Kozubowa^[11]. Po bitwie pod Baranowem Józef Saturn, dowodząc brygadą, przebił się przez linię frontu w okolicach wsi Kików i Szklanów i razem z oddziałem przeszedł na przyczółek baranowsko-sandomierski.

Po zakończeniu działań wojennych został komendantem Milicji Obywatelskiej, początkowo w Rzeszowskiem, a później w Krakowskiem^[12].

Wspomnienia Józefa Saturna dotyczące okresu II wojny światowej zostały zamieszczone w książce Wspomnienia żołnierzy GL i AL^[13]. Pochowany w alei zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie (kwatera LXVII-zach. 1-6)^[14].

Grób Józefa Saturna na Cmentarzu Rakowickim

Upamiętnienie

Na pomniku w Młodzawach umieszczono napis poświęcony Józefowi Saturnowi:

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy^[3]
• Srebrny Krzyż Zasługi (1945)^[15]
• Krzyż Partyzancki
• Śląski Krzyż Powstańczy
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

i inne

Przypisy

Bibliografia

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa: MON, 1977.
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: MON, 1975.
• Józef Garas: Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945. Warszawa: MON, 1963.
• Józef Garas, Czesław Gołąbek, Bogdan Kobuszewski, Tadeusz Tarnogrodzki (opr.): Wspomnienia żołnierzy GL i AL. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny, 1962.
• Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977.
• Stefan Sokołowski: Dzielnica „Nida”. Koszalin: Feniks, 1994.
• Władysław Ważniewski: Partyzanci spod znaku Bartosza. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980.
• Władysław Ważniewski: Walki partyzanckie nad Nidą 1939–1945. Warszawa: MON, 1975.
• 5.12. zmarł w wieku 71 lat mjr rez. Józef Włoch-Saturn. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. R. 17, nr 1 (1972). ISSN 0043-7182. 
• „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4, 1978. ISSN 0043-7182. 
• Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Bohdan Piętka: Kłamstwa o historii. Warszawa: 2020. ISBN 978-83-64407-70-3.