Józef Sidor (kapitan)
.JPG) | |
 kapitan pilot | |
| Data i miejsce urodzenia | 10 stycznia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | do 1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 75 pułk piechoty |
| Stanowiska | dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
_2r_BAR.svg){kind=small}  | |
Józef Sidor (ur. 9 kwietnia 1895 w Przedmieściach Góry, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan lotnictwa Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się w Przedmieściach Góry (ówczesny powiat krasnostawski, obecnie sołectwo Krasnegostawu), w rodzinie Jana i Katarzyny z Bojarskich. Podczas I wojny światowej był żołnierzem I Korpusu Polskiego w Rosji. Po zakończeniu wojny wstąpił do Wojska Polskiego. Wziął udział w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej w szeregach 75 pułku piechoty. W 1922 ukończył Niższą i Wyższą Szkołę Lotniczą w Bydgoszczy. Został awansowany na stopień porucznika w korpusie oficerów aeronautycznych ze starszeństwem z dneim 1 czerwca 1919[1], a następnie na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923[2]. Jako oficer nadetatowy 3 pułku lotniczego w 1923, 1924 służył w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu., w tym w 1923 pełnił funkcję oficera ordynansowego[3][4]. Służył także w 4 pułku lotniczym, Wyższej Szkole Pilotów w Poznaniu. W 1928 był oficerem Oddziału Służby Lotnictwa Poznaniu[5]. W 1928 był przydzielony do Batalionu Lotnictwa, gdzie służył w kolejnych latach[6]. Pracował na stanowiskach dowódcy eskadry, dowódcy kompanii. W 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.
Jego żoną była Zofia, z domu Wroniecka, z którą miał córkę Hannę.
Po wybuchu II wojny światowej 1939, w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą rzutu kołowego Bazy Lotniczej Nr 3 (dołączyła do niego m.in. ppor. pilot Janina Lewandowska). Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców[7]. 17 kwietnia 1943 Niemcy wysłali do Katynia grupę polskich oficerów, przetrzymywanych wówczas w oflagach. Wśród nich był podporucznik pilot, który znał kpt. Sidora i rozpoznał w masowych grobach w Katyniu autentyczny dokument przy jego zwłokach[8]. Było to pismo odmowne wobec wniosku kpt. Sidora o reaktywację wydane w imieniu dowódcy 3 pułku lotniczego, podpisane w zastępstwie przez mjr. Mateusza Iżyckiego (we wcześniejszych latach ww. podporucznik wiedział o staraniach kpt. Sidora celem przywrócenia do służby).
Upamiętnienie
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[9]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[10].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Józefowi Sidorowi poświęcono Dąb Pamięci w Krasnymstawie[11].
Odznaczenia
- Krzyż Walecznych dwukrotnie
- Medal Niepodległości – 3 czerwca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[12][13]
25 czerwca 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył wniosek, lecz „Krzyża Niepodległości nie przyznano”[13].
Zobacz też
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- Obozy NKWD dla jeńców polskich
- Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- Zbrodnia katyńska
Przypisy
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 945.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 864.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 932, 1528.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 853, 1388.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 539, 550.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 230, 746.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 146. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Londyn: Gryf, 1982, s. 197.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Bohaterowie. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2018-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-10)].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 131, poz. 172.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-22]..
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
.svg)
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Kpt pilot Józef Sidor
Naramiennik porucznika Sił Powietrznych RP (obecnie).
Naramiennik kapitana polskiego lotnictwa wojskowego (II Wojna Światowa).