Józef Sigalin

Józef Sigalin

Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1909 Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 1983 Warszawa
Narodowość	polska
Odznaczenia

Jóżef Sigalin (drugi z lewej) ze współpracownikami z Biura Odbudowy Stolicy (1945)

Józef Sigalin (ur. 6 listopada 1909 w Warszawie, zm. 25 grudnia 1983 tamże) – polski architekt i urbanista.

Życiorys

Był synem Michała i Rozalii (z d. Kurlandskiej) Sigalinów. Pochodził z rodziny warszawskich fabrykantów pochodzenia żydowskiego, producentów popularnych przed II wojną światową kefirów^[1] – założycielką rodzinnego przedsiębiorstwa była jego babka, Klaudia Sigalina^[2]. Był najmłodszym wśród sześciorga rodzeństwa (Jakub, używający imienia Roman, Grzegorz, Anna, Aleksander, Eugenia oraz Józef)^[2]. Podobnie jak bracia Grzegorz i Roman podjął studia architektoniczne, a także prawnicze, jednak nie zdołał ukończyć ich przed wybuchem wojny^[1]. Jego dwaj bracia zostali zamordowani na Wschodzie, a matka i siostra Anna w obozie zagłady w Treblince^[2].

W młodości działał w lewicowych organizacjach młodzieżowych i w Komunistycznej Partia Polski^[3].

Okres wojny spędził w ZSRR jako naczelnik wydziałów budowlanych kopalni w Krzemieńcu i fabryki jedwabiu w Leninabadzie^[4]. Następnie wstąpił do Armii Czerwonej i służył w Iranie^[4]. Przystąpił do Związku Patriotów Polskich^[5]. Po rekonstrukcji Wojska Polskiego w ZSRR służył w dywizji kościuszkowskiej, gdzie był oficerem sztabowym. W sierpniu 1944 roku dołączył w Lublinie do tworzącej się polskiej administracji^[6]. Rozpoczął pracę w Dziale Odbudowy w resorcie gospodarki narodowej i finansów przy PKWN^[6]. W listopadzie 1944 roku zorganizował w Lublinie I Zebranie Architektów Wyzwolonych Ziem Polski, na którym reaktywowano Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej^[6]. Do Warszawy powrócił w 1945 w stopniu majora^[1]. W 1946 ukończył studia architektoniczne i obronił dyplom u prof. Jana Zachwatowicza^[1].

W swoich wspomnieniach zapisał, że odnalazł w zrujnowanej Warszawie figurę Zygmunta III z pomnika tego władcy^[1].

Był jednym z założycieli Biura Planowania i Odbudowy PKWN i Biura Odbudowy Stolicy^[1] (1945), współtworzył Plan Generalny Warszawy w latach 1951−1953. W latach 1951-1956 był pierwszym naczelnym architektem Warszawy, w latach 1945−1946 nadzorował budowę mostu Poniatowskiego, w latach 1947−1949 (razem z Janem Knothem i Zygmuntem Stępińskim) realizował budowę Trasy W-Z, w latach 1950-1955 Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM), a w latach 1952−1955 był formalnie, z polecenia prezydenta Bolesława Bieruta, pełnomocnikiem ds. budowy Pałacu Kultury i Nauki (w rzeczywistości budowę PKiN nadzorował Henryk Janczewski)^[7]. W następnych latach (do 1974) nadzorował budowy trasy Starzyńskiego, Wybrzeża Szczecińskiego i Helskiego, obwodnicy śródmiejskiej od Okopowej do Towarowej, ul. Waryńskiego i Trasy Łazienkowskiej.

Był autorem projektów architektonicznych ukształtowania placów Zamkowego, Konstytucji, Defilad i Zawiszy. Współtworzył osiedle Mariensztat, parki Traugutta i Agrykola, tereny zieleni wokół Pałacu Kultury i Nauki, w rejonie Wisły oraz Świdra.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D12-1-1)^[8].

W 2018 r. nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Józefa Sigalina autorstwa Andrzeja Skalimowskiego pt. Sigalin. Towarzysz odbudowy^[9].

Publikacje

• Nad Wisłą wstaje warszawski dzień (z J. Knothe), Iskry, Warszawa 1963
• Trasa. O projektowaniu i budowaniu Trasy Mostowej Łazienkowskiej w Warszawie, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW "Prasa-Książka-Ruch", Warszawa 1976
• Warszawa 1944-1980. Z archiwum architekta (3 tomy), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986, ISBN 83-06-01187-2

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1949)^[10]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1952)^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1946)^[12]
• Medal za Warszawę 1939–1945 (1946)^[13]

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Warszawy. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 780. ISBN 83-01-08836-2.