Józef Skrobiński

Józef Skrobiński
Data i miejsce urodzenia

26 stycznia 1910
Wólka k. Mławy (obecnie Mława)

Data i miejsce śmierci

22 stycznia 1979
Łódź

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo, film

Epoka

realizm

Grób Józefa Skrobińskiego na Starym Cmentarzu w Łodzi

Józef Skrobiński (ur. 26 stycznia 1910 w Wólce koło Mławy (obecnie dzielnica Mławy), zm. 22 stycznia 1979 w Łodzi) – polski malarz i reżyser.

Życiorys

Józef Skrobiński urodził się 26 stycznia 1910 na Wólce w pobliżu Mławy.

W młodości uczęszczał do gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie. W latach 1930–1934 studiował na Uniwersytecie Warszawskim matematykę (bez uzyskania dyplomu). Podczas studiów, za sprawą znajomości z profesorem Władysławem Witwickim (1878 – 1948) – rozpoczął studiowanie malarstwa i rysunku. Studia te rozwinęły jego zainteresowania sztukami plastycznymi, dając im podstawy teoretyczne.

W latach 1935–1936 pracował w pracowni filmowej „Rysfilm” w Warszawie jako rysownik animator. Od 1937 do wybuchu II wojny światowej pracował jako, grafik w Biurze Regionalnego Planu Zabudowy Okręgu Łódzkiego. Od 1946 związany był zawodowo ze Studiem Filmów Rysunkowych, a następnie z Wytwórnią Filmów Oświatowych. Rozpoczął pracę jako animator, a następnie od 1951 jako reżyser III kategorii samodzielnie realizował filmy. W styczniu 1967 otrzymał tytuł reżysera II kategorii, a w marcu 1975 reżysera I kategorii. Równocześnie z pracą w Wytwórni Filmów Oświatowych poświęca się drugiej pasji – malarstwu.

Po raz pierwszy swą twórczość zaprezentował na I Wystawie ZZPAP w Łodzi. Odtąd regularnie brał udział zarówno w wystawach zbiorowych, jak i indywidualnych w kraju i za granicą. Jego obrazy znajdują się obecnie w zbiorach muzealnych i prywatnych w kraju i za granicą.

W 1971 otrzymał Honorową Odznakę Miasta Łodzi, a w 1979 uhonorowany został Nagrodą Miasta Łodzi za całokształt twórczości artystycznej w dziedzinie malarstwa.

Był członkiem Stowarzyszenia Filmu Naukowego i wiceprzewodniczącym Zarządu Sekcji Filmów Oświatowych przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. Był również członkiem ZAiKS i ZPAP.

Zmarł 22 stycznia 1979 i pochowany został na cmentarzu rzymskokatolickim św. Józefa w Łodzi przy ul. Ogrodowej 39 (Starym Cmentarzu w Łodzi).

Twórczość malarska

Styl

Twórczość malarska Józefa Skrobińskiego łączona jest z tzw. łódzką szkołą realistów. Tworzyli ją m.in.: Wiesław Garboliński, Jerzy Krawczyk, Barbara Szajdzińska – Krawczyk, Benon Liberski i Leszek Rózga. Łódzka szkoła realistów była częścią szerszej inicjatywy artystycznej – Grupy Realistów. Inicjatorami Grupy Realistów byli Juliusz i Helena Krajewscy. Celem inicjatywy było stworzenie swoistej przeciwwagi w stosunku do sztuki abstrakcyjnej i podkreślenie znaczenia sztuki figuratywnej. Należy podkreślić, że pojęcie „łódzka szkoła realistów” nie oznaczało odrębnej grupy programowej czy też „szkoły malarskiej”. Była to grupa artystów wystawiających razem, zaś surowy klimat łódzkiej architektury będący tematem wielu wczesnych obrazów członków grupy spowodował, że malarstwo tych artystów, szczególnie w pierwszym okresie, wyraźnie wyróżniało się na tle innych malarzy realistów.

Z całej grupy – Józef Skrobiński pozostał do końca wierny realizmowi, choć i u niego wyróżniamy różne okresy twórczości, a nawet pojedyncze przykłady malarstwa abstrakcyjnego.

Pierwszą wystawą, w której uczestniczy Józef Skrobiński jest I Wystawa ZZPAP w roku 1945 (początkowo był to ZZPAP – Związek Zawodowy Polskich Artystów Plastyków, przekształcony w 1949 w ZPAP). Skrobiński regularnie bierze udział w Wystawach Malarzy Realistów począwszy od pierwszej wystawy w 1962 roku aż do XI wystawy – „W kręgu realizmu” realizowanych w warszawskiej Galerii Zachęta.

Tematyka

Artysta używał różnych technik malarskich. Szerokiej publiczności znane są obrazy olejne i akwarele.

W przypadku akwarel artysta tworzył całe grupy obrazów w tej technice, których tematem były: Łódź i okolice, Ziemia Kłodzka, Gdańsk i okolice, Mazury, Kazimierz, Wólka, Sulejów, Wieluń, Bełchatów. Na uwagę zasługują również akwarele z byłej Jugosławii, Węgier i Bułgarii (Soczi). Zbiory akwarel związane z Gdańskiem i Ziemią Kłodzką znajdują się w zbiorach muzeów w Kłodzku (10 akwarel) i Gdańsku (65 akwarel). Cechą charakterystyczną akwarel Józefa Skrobińskiego są nasycone światło oraz żywe kolory niespotykane u innych akwarelistów.

Obrazy malowane techniką olejną ewoluowały jeśli chodzi o formę i tematykę przez ponad 30 lat twórczości artystycznej. Początkowo miały charakter typowo realistyczny, a faktura obrazu była gruba. Z czasem artysta zaczął stosować charakterystyczny dla siebie ciemny kontur. Oddzielną kategorię stanowią obrazy bezkonturowe, niejednokrotnie malowane płaszczyznami, o frywolnej, często humorystycznej tematyce. Prawdopodobnie obrazy z tej grupy stanowiły nawiązanie do doświadczeń reżyserskich w animacji.

Szerokiej publiczności najlepiej znane są pejzaże z Łodzi i okolic, będące często wizytówką twórczości Skrobińskiego. W łódzkim środowisku artystycznym Skrobiński nazywany był „łódzkim Utrillo”. Początkowo są to łódzkie weduty, tworzone z zachowaniem wierności detali, często malowane z dalszej perspektywy. Stopniowo artysta odchodzi od „typograficznych” pejzaży na rzecz widoków starych fabryk, zaułków czy uliczek. Obrazy te malowane są w sposób uproszczony, oszczędniej jeśli chodzi o szczegóły – artyście chodzi bowiem nie o wierne oddanie szczegółów, ale o oddanie atmosfery łódzkich przedmieść i zaułków. Wydaje się, że obrazy te malowane są z pamięci, dominują spokojne często przygaszone i „brudne” barwy oddające klimat portretowanego miasta. Perspektywa tych obrazów również jest inna, niższa i bliższa.

Na przełomie lat 60. i 70. szerzej pojawia się tematyka związana z egzystencją człowieka i problematyką społeczną. Obrazy z tej grupy tematycznej są malowane z reguły na dużym formacie. Stylistycznie charakteryzują się nieco przygaszonymi barwami, charakterystycznym ciemnym konturem i często lekką deformacją (wydłużenie postaci i budynków).

Józef Skrobiński był również autorem kilku obrazów o tematyce czysto religijnej.

Najmniej ciekawą grupę obrazów stanowią prace malowane na oficjalne wystawy związane z: Ludowym Wojskiem Polskim, ruchem robotniczym, okupacją i martyrologią narodu polskiego, choć i w tej kategorii można znaleźć interesujące prace.

Wybrane wystawy

RokWystawaMiejsce
1945–1978Doroczne Wystawy Okręgowe ZZPAP i ZPAPŁódź
1946II Salon ZimowyRadom
1952II Ogólnopolska Wystawa PlastykiWarszawa
1953III Ogólnopolska Wystawa PlastykiWarszawa
1958Indywidualna Wystawa MalarstwaŁódź
Wystawa Malarstwa Członków ZPAPŁódź i Słupsk
1959Indywidualna Wystawa MalarstwaŁódź
Wystawa „Ziemia łódzka w plastyce”Łódź
1960Indywidualna Wystawa MalarstwaŁódź
1961Wystawa Malarstwa „Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL”Warszawa
1962I Festiwal Polskiego Malarstwa WspółczesnegoSzczecin
Martyrologia i Walka Narodu Polskiego 1939 – 1945Lublin
Wystawa Prac 25 Malarzy RealistówWarszawa
Wystawa Malarstwa i Grafiki Okręgu łódzkiego ZPAPWarszawa
Pokonkursowa Wystawa pt. „Łódź w malarstwie”Łódź
1963Wystawa pt. „Cztery konkursy”Łódź
Ogólnopolska wystawa „XV-lecie Ludowego Wojska Polskiego w Twórczości Plastycznej”Warszawa
IV Ogólnopolska Wystawa MarynistycznaWarszawa
1-Maja Wystawa Malarstwa, Grafiki, RzeźbyŁódź
Wystawa Prac 30 Malarzy RealistówWarszawa, Sopot
1964Wystawa Pokonkursowa Konkursu Okręgu Łódzkiego ZPAP w Łodzi na obraz sztalugowyŁódź
II Festiwal Malarstwa WspółczesnegoSzczecin
Ogólnopolska Wystawa MarynistycznaWarszawa
1965III Wystawa Prac 30 Malarzy RealistówWarszawa
Wystawa Malarstwa „20 lat PRL w Twórczości Plastycznej”Warszawa
Wystawa „XX – lecia Polski Ludowej w Plastyce”Łódź
Indywidualna Wystawa AkwarelDziałoszyn
1966IV Wystawa Prac Malarzy RealistówWarszawa
Ogólnopolska Wystawa pt. „Temat muzyczny w polskiej sztuce współczesnej”Bydgoszcz
Wystawa Współczesnego Malarstwa PolskiegoMoskwa
Współczesne Malarstwo PolskieBukareszt
1967Indywidualna Wystawa Szkiców z JugosławiiŁódź, Zgierz, Aleksandrów
V Wystawa Prac Malarzy RealistówWarszawa
Wystawa pokonkursowa „Człowiek i praca w Polsce Ludowej”Warszawa
Wystawa Malarstwa i Grafiki poświęcona 50 rocznicy Rewolucji PaździernikowejWarszawa
1968VI Wystawa Prac Malarzy RealistówWarszawa
1969III Biennale Sztuki Państw NadbałtyckichRostock
„Człowiek i Praca w Polsce Ludowej” – rzeźba, malarstwo, grafikaWarszawa
Temat muzyczny we współczesnym malarstwie i grafice krajów Europy Środkowej i WschodniejBydgoszcz, Toruń, Grudziądz
1970V Jubileuszowy Festiwal Polskiego Malarstwa WspółczesnegoSzczecin
VIII Wystawa Prac Malarzy RealistówWarszawa
Wystawa Malarstwa Batalistycznego Okręgu Łódzkiego ZPAPWarszawa
1971Wystawa Malarstwa Grupy RealistówDania: Vallekilde, Roskole
Ogólnopolska wystawa malarstwa, rzeźby i grafiki „Portret człowieka”Warszawa
1972IX Wystawa Prac Malarzy RealistówWarszawa
VI Festiwal Malarstwa WspółczesnegoSzczecin
Wystawa Malarstwa, Grafiki i Rzeźby Okręgu Łódzkiego ZPAPLipsk
Ogólnopolska Wystawa Plastyki „Przeciw wojnie”Lublin
Ogólnopolska Wystawa Malarstwa „Kopernik – Kosmos”Toruń
Międzynarodowa Wystawa MalarstwaKoszyce
1973Ogólnopolska Wystawa „30 lat Ludowego Wojska Polskiego w twórczości plastycznej”Warszawa
Wystawa malarstwa i grafiki z okazji 550-ej Rocznicy Nadania Praw Miejskich ŁodziŁódź
1974Tendencje w Sztuce Łódzkiej – Panorama 30-lecia PRLŁódź, Ziemia łódzka, Warszawa
Współczesna Sztuka Polska Zaangażowana Politycznie i SpołecznieŁódź
1975Ogólnopolska Wystawa „Przeciw wojnie”Lublin
30 Rocznica Zwycięstwa nad Faszyzmem w Twórczości PlastycznejWarszawa, Budapeszt
1976Pokonkursowa Wystawa Malarstwa „Pejzaż łódzki”Łódź
VI Festiwal Sztuk PięknychWarszawa
Jubileuszowa Wystawa MalarstwaŁódź
Wystawa „W kręgu realizmu”Warszawa
1977Indywidualna Wystawa Malarstwa i RysunkuSieradz, Toruń
Pokonkursowa Wystawa Malarstwa „Pejzaż łódzki”Łódź
Ogólnopolska Wystawa „Tematy muzyczne w plastyce”Wrocław
1978Ogólnopolska Wystawa na tematy wojskoweWarszawa
1979Ogólnopolska Wystawa Malarstwa pt. „Dziecko w malarstwie”Warszawa
Wystawa „Łódzka Szkoła Realizmu”Londyn
1980Dziecko – Kulisy zbrodni II Wojny ŚwiatowejWarszawa
Indywidualna Wystawa MalarstwaŁódź

Nagrody i wyróżnienia w dziedzinie malarstwa

  • 1961 – Okręgowy Konkurs pt. „Łódź w malarstwie” – III nagroda
  • 1962 – Okręgowy Konkurs na obraz sztalugowy, Łódź – II nagroda
  • 1964 – Okręgowy Konkurs na obraz sztalugowy, Łódź – III nagroda
  • 1965
    • Okręgowy Konkurs na obraz sztalugowy i grafikę pt. „Człowiek współczesny”, Łódź – wyróżnienie
    • Ogólnopolska Wystawa pt. „20 lat PRL w Twórczości Plastycznej”, Warszawa – nagroda Ministra Kultury i Sztuki
  • 1967
    • Okręgowy Konkurs na obraz sztalugowy pt. „50 lat Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej”, Łódź – II nagroda, wyróżnienie
    • Ogólnopolski Konkurs pt. „Człowiek i praca w Polsce Ludowej”, Warszawa – wyróżnienie
  • 1969 – Ogólnopolski Konkurs pt. „Człowiek i praca w Polsce Ludowej”, Warszawa – wyróżnienie
  • 1971 – Okręgowy Konkurs na obraz, Łódź – wyróżnienie
  • 1975 – Ogólnopolska Wystawa Plastyki „Przeciw wojnie”, Lublin – nagroda w dziale malarstwa
  • 1976
    • Okręgowy Konkurs pt. „Pejzaż łódzki”, Łódź – II nagroda
    • VI Festiwal Sztuk Pięknych, Warszawa – nagroda w dziale malarstwa
  • 1977 – Okręgowy Konkurs pt. „Pejzaż łódzki”, Łódź – nagroda Prezydenta Miasta Łodzi, oraz wyróżnienie Muzeum Historii Miasta Łodzi
  • 1979
    • Nagroda Miasta Łodzi – za całokształt twórczości artystycznej w dziedzinie malarstwa
    • Ogólnopolska Wystawa „Dziecko w malarstwie” – wyróżnienie honorowe

Muzea i galerie, mające w zbiorach obrazy Józefa Skrobińskiego

Twórczość filmowa

Tematyka filmowa w większości obejmuje filmy oświatowe z zakresu: matematyki, fizyki i astronomii.

Filmy w dużej mierze oparte były na rysunkach, animacjach i trikach autorstwa Józefa Skrobińskiego. W niektórych przypadkach (film: Kwark – budowa materii. Jedna z hipotez) są to tematy związane z najnowszymi odkryciami współczesnej twórcom fizyki (hipoteza kwarków wysunięta w 1964 roku, film z 1970). Na uwagę zasługuje fakt, że w wielu filmach Józef Skrobiński umiejętnie łączył zagadnienia z nauk ścisłych z przykładami zastosowania jej w sztuce i ornamentyce (cykl filmów dydaktycznych o rzutach i symetrii). Z całej twórczości wyróżnia się film z 1959 roku – Magazyn osobliwy – novum w produkcji WFO (film rysunkowy), niebędący ani filmem naukowo-dydaktycznym ani typowym filmem dla dzieci.

W dorobku reżysera są również pojedyncze filmy rysunkowe dla dzieci.

W opracowaniu „Historia Filmu Polskiego” przy okazji omawiana filmów oświatowych i dydaktycznych znajdują się liczne pozytywne odwołania do twórczości Józefa Skrobińskiego.

Udział w festiwalach

Filmy reżyserowane lub realizowane przez Józefa Skrobińskiego prezentowane były na licznych festiwalach filmów naukowo-dydaktycznych w kraju i za granicą, jak np.:

  • XIV Międzynarodowy Festiwal Filmów Naukowo-Dydaktycznych; Padwa 1970 – „Kwark – budowa materii. Jedna z hipotez”
  • XI Międzynarodowy Przegląd Filmów Naukowo–Technicznych „Techfilm 73”; Pardubice 1973 – „Granice fantazji”
  • Międzynarodowy Festiwal Filmów Oświatowych i Dydaktycznych; Lazio 1974 – „Granice fantazji”
  • XVII Międzynarodowy Festiwal Filmów Naukowo-Dydaktycznych; Padwa 1973 – „Śladami myśli Kopernika”

Filmografia

Filmografia Józefa Skrobińskiego[1][2][3][4]
RokTytuł filmuWkład SkrobińskiegoRealizacja
1976Jeden, dwa, trzy – film prezentujący różne systemy zapisu liczb od czasów sumeryjskich aż po system dwójkowy,Reżyseria, ScenariuszWytwórnia Filmów Oświatowych – WFO
1975Pole i ładunkiTrickiWFO
1974W poszukiwaniu źródeł energiiRealizacja, ScenariuszWFO
Energia jądrowaRealizacja, ScenariuszWFO
EnergiaRealizacja, ScenariuszWFO
1973Śladami myśli KopernikaRealizacja, ScenariuszWFO
1972Granice fantazjiReżyseria, Scenariusz, KomentarzWFO
1970Zapalenie wysiękoweReżyseria, ScenariuszWFO
Rakieta – środek napędowy statków kosmicznychReżyseria, ScenariuszWFO
Materia i antymateriaReżyseria, ScenariuszWFO
Kwark – budowa materii. Jedna z hipotezReżyseria, ScenariuszWFO
Cztery warianty wyprawy na księżycRealizacja, ScenariuszWFO
1969W kierunku księżycaRealizacja, ScenariuszWFO
Rzuty bryłReżyseria, ScenariuszWFO
Droga na WenusReżyseria, ScenariuszWFO
1968Sonda VReżyseria, Scenariusz, ZdjęciaWFO
Laser – światło XX wiekuAnimacja, RysunkiWFO
1967Rzuty punktuReżyseria, ScenariuszWFO
Rzuty odcinkaReżyseria, ScenariuszWFO
Rzuty figur płaskichReżyseria, ScenariuszWFO
1966Przesunięcie równoległe – film pokazuje również zastosowanie symetrii osiowej w sztuce,Reżyseria, ScenariuszWFO
JednokładnośćReżyseria, ScenariuszWFO
1965Powódź w serialu Zaczarowany ołówekRealizacjaSe-Ma-For
Symetria środkowa i obrót – film pokazuje również zastosowanie symetrii osiowej w ornamentyce i sztuceReżyseria, Scenariusz, ZdjęciaWFO
Symetria osiowa – film pokazuje również zastosowanie symetrii osiowej w ornamentyce i sztuceReżyseria, ScenariuszWFO
Pojęcie przekształcenia geometrycznegoReżyseria, ScenariuszWFO
1964Spotkanie z koloremReżyseria, ScenariuszWFO
PółprzewodnikiReżyseria, ScenariuszWFO
Barwy w przyrodzieReżyseria, ScenariuszWFO
1963Zaloty – film rysunkowyReżyseria, Scenariusz, ScenografiaSe-Ma-For
Na jagody – film rysunkowy, adaptacja utworu Marii KonopnickiejReżyseriaWFO
1962Śląska ballada – baśń filmowa,ReżyseriaSe-Ma-For
Sztuczne planety i księżyceReżyseriaWFO
O ruchach planet i księżycówReżyseria, ScenariuszWFO
1960Romanse – dwie nowele, których tematem przewodnim jest miłośćReżyseria, Scenariusz, ScenografiaSe-Ma-For
Funkcje trygonometryczneReżyseria, ScenariuszWFO
1959Wędrówki atomówReżyseriaWFO
Polaryzacja światłaReżyseria, ScenariuszWFO
Dwójłomność kryształów i skręcanie płaszczyzny polaryzacji światłaReżyseria, ScenariuszWFO
Magazyn osobliwy – żartobliwy film o kobiecych przywarach, każdy z tematów skomentowany przez fraszkę J. SztaudyngeraReżyseria, ScenariuszWFO
Grunwald – rok 1410. Zakon Krzyżacki napada na PolskęTrickiWFO
1958Koniec czy początekZdjęcia kombinowaneWytwórnia Filmów Dokumentalnych
Chłodnictwo absorbcyjneReżyseriaWFO
1957Silnik elektrycznyReżyseriaWFO
ChłodnictwoReżyseriaWFO
1955Życie gwiazdReżyseriaWFO

Przypisy

  1. Katalogi Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi od 1946 do 1985.
  2. Katalog Filmów dla Dzieci i Młodzieży.
  3. Historia Filmu Polskiego, pod redakcją prof. J. Toeplitza (tom: 3, 4, 5, 6).
  4. filmpolski.pl.

Bibliografia

  • „Historia Filmu Polskiego” pod redakcją Jerzego Toeplitza (tom: 3, 4, 5, 6)
  • „Katalogi Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi” od 1946 do 1985
  • „Katalog Filmów dla Dzieci i Młodzieży”
  • „Józef Skrobiński 1910 – 1979”, Biuro Wystaw Artystycznych w Łodzi, Związek Polskich Artystów Plastyków, styczeń – luty 1981, Ośrodek Propagandy Sztuki Łódź, park im. H. Sienkiewicza
  • „Józef Skrobiński”, Biuro Wystaw Artystycznych w Łodzi, Związek Polskich Artystów Plastyków, październik 1976, Wystawa Jubileuszowa.
  • „W kręgu realizmu: XI krajowa wystawa prac Grupy Realistów”, grudzień 1976-styczeń 1977, CBWA
  • „Katalogi z Wystaw Malarzy (Grupy) Realistów”. Wystawy: I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI. Lata: 1962 – 1977, CBWA
  • „Twórcy 1945 – 1980” – ZPAP, BWA w Łodzi, 1981
  • „ZZPAP i ZPAP w Łodzi – Katalogi Wystaw”:
(I Wystawa 1945, III Wystawa 1947, IV Wystawa 1948, V Wystawa 1949, IX Wystawa 1954, XII Wystawa 1957, XV-lecie ZPAP)
  • „Gdańsk w obrazach J. Skrobińskiego” – Spółdzielnia Wydawnictw Artystycznych i Użytkowych – „Poziom” w Łodzi, 1954
  • „Wystawa Krajobrazów Józefa Skrobińskiego” – CBWA, 1954
  • „Katalog Wystawy Zbiorowej Prac Malarskich: Eugeniusza Pisarka, Józefa Skrobińskiego, Jerzego Tyblewskiego – 1947”
  • „Wiadomości Archidiecezjalne Łódzkie” – lipiec – sierpień 1995, nr 7-8 (PL ISSN 0860-5289)
  • „Prace i Materiały Historyczne Archiwum Archidiecezjalnego w Łodzi i Muzeum Archidiecezji Łódzkiej” – tom VI, 2009 rok

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Józef Skrobiński's grave, Old Cemetery in Łódź, 2020-08.jpg
Autor: Maciek Szostek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Józefa Skrobińskiego na Starym Cmentarzu w Łodzi