Józef Szyfter
kapitan pilot | |
Data i miejsce urodzenia | 26 lutego 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1913–1940 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska | dowódca eskadry |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Józef Szyfter (ur. 26 lutego 1893 w Stęszewie, zm. 2 kwietnia 1940 w Katyniu) – kapitan pilot Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i ofiara zbrodni katyńskiej, dzierżawca majątku Mrowino k. Poznania. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 26 lutego 1893 r. w Stęszewie w rodzinie Walentego i Anny z domu Weychan[1]. Podjął naukę w Gimnazjum im. św. Marii Magdaleny w Poznaniu, ale za głoszenie poglądów patriotycznych został z niego wyrzucony. Następnie kształcił się w szkole kupieckiej.
W wieku dwudziestu lat został powołany do służby w armii niemieckiej (2. kompania 1 batalionu balonowego w Berlinie). 2 stycznia 1915 r. został skierowany na front zachodni. Walczył w różnych oddziałach balonowych (m.in. w 118 batalionie balonowym i 37 batalionie balonowym). Został dwukrotnie ranny i raz kontuzjowany (nieudany skok ze spadochronem)[2]. Wojnę zakończył w stopniu sierżanta sztabowego.
Wrócił do rodzinnego Stęszewa i zorganizował kompanię powstańczą, która rozbroiła stęszewskich Niemców. W dniu wybuchu powstania wielkopolskiego (27 grudnia 1918 r.) wyruszył na czele powstańców do Poznania. Uczestniczył w walkach w mieście. 6 stycznia 1919 r. po zdobyciu niemieckiego lotniska wojskowego we wsi Ławica, jego kompanię (jako 3 kompanię wartowniczą) przydzielono do Stacji Lotniczej Ławica.
Awansował na podporucznika (21 lutego 1919 r.). Od 25 czerwca 1919 do 4 lutego 1920 r. szkolił się w pilotażu w Szkole Lotniczej we wsi Ławica (przekształconej pod koniec 1919 r. w Wyższą Szkołę Pilotów). Ukończył szkolenie i otrzymał przydział do eskadry szkolnej przy Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych.
Latem 1920 roku personel szkoły (w tym Józef Szyfter) wybrał najlepsze samoloty i jako 4 eskadra wywiadowcza brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 19 sierpnia 1920 r. dostał się do niewoli bolszewickiej (awaria silnika). Tego samego dnia wraz z obserwatorem i samolotem zdołał uciec. Do 14 października wykonał 28 lotów bojowych, z czasem otrzymał stanowisko dowódcy tej eskadry[2]. 14 października, podczas lotu w załodze z Janem Röderem, pod Baranowiczami z powodu awarii silnika, w konsekwencji wypadku lotniczego złamał obie nogi[3].
We wrześniu 1921 r. wyszedł ze szpitala i otrzymał przydział do 3 pułku lotniczego w Poznaniu i został komendantem Portu Lotniczego Ławica. Na początku 1924 r. został awansowany na kapitana (ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 r.). 30 czerwca 1926 r. przeniesiony do rezerwy.
Pracował w majątku ziemskim Mrowino. Angażował się w życie społeczne. Działał w organizacjach patriotycznych m.in. był prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Tomicach. Sprawował komendę nad 3 kompanią Strzelca w Stęszewie.
Zmobilizowany 31 sierpnia 1939 r., mianowany dowódcą kompanii wartowniczej w Bazie Lotniczej nr 3. Ewakuował się na tzw. przedmoście rumuńskie (ówczesna południowo-wschodnia Polska), ale nie zdążył dotrzeć do Rumunii. Trafił do niewoli radzieckiej 17 września we wsi Zwiniacze. Osadzono go w obozie w Kozielsku. 2 czerwca 1940 r. został wywieziony do lasu katyńskiego, a następnie zamordowany przez żołnierzy NKWD.
Życie prywatne
Żonaty z Czesławą Piasecką (zm. 1975). Miał czworo dzieci: Czesława, Mariana, Alinę i Sylwerię (lekarz stomatolog w Wągrowcu)[4].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4688[5]
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1932)[6]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Krzyż Kampanii Wrześniowej (pośmiertnie, 1 stycznia 1986)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[7]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[7]
- Polowa Odznaka Pilota nr 78 (11 listopada 1928) „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”[8]
- Odznaka za Rany i Kontuzje (dwukrotnie)[7]
- Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie)
Przypisy
- ↑ Józef Szyfter - Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- ↑ a b Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 190.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 351.
- ↑ WSPOMNIENIA - Golgotę Wschodu poznał cały świat - wywiad z panią Sylwerią Szyfter z 2010 roku [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 246.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b c Fotografia Józefa Szyftera
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 257.
Bibliografia
- Józef Szyfter - biografia autorstwa Mariusza Niestrawskiego na infolotnicze.pl [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
Media użyte na tej stronie
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
Józef Szyfter ppor. pilot
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
Odznaka za rany i kontuzje - 2 gwiazdki
Baretka Krzyża Kampanii Wrześniowej 1939.
Naramiennik porucznika Sił Powietrznych RP (obecnie).
Naramiennik kapitana polskiego lotnictwa wojskowego (II Wojna Światowa).