Józef Trenarowski

Józef Trenarowski
Data i miejsce urodzenia

9 marca 1907
Kobylnica

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1965
Warszawa

Narodowość

Polak

Dziedzina sztuki

Rzeźba

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Figury lwów znajdujące się kiedyś przy wejściu do Kina Moskwa. ustawione przed budynkiem biurowca Europlex w Warszawie
Jeden z lwów przed gmachem kina Moskwa przed jego zburzeniem

Józef Trenarowski (ur. 9 marca 1907 w Kobylnicy, zm. 23 grudnia 1965 w Warszawie) – polski artysta rzeźbiarz.

Życie i twórczość

W latach młodzieńczych mieszkał w Kobylnicy i Swarzędzu, gdzie ukończył szkołę powszechną. W latach 20. należał do lokalnego harcerstwa, gdzie później był drużynowym 1 Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki od 1 stycznia 1928 do 1 stycznia 1931.

Pierwsze umiejętności artystyczne zdobywał w Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu następnie studiował w latach 1931-1938 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Tadeusza Breyera w 1938. Był obrońcą Warszawy w brygadach ochotniczych w 1939, a w czasie powstania warszawskiego służył w Zgrupowaniu Pułku Baszta. Jako że pierwsze lata pracy twórczej przypadły na okres II wojny światowej łączył pracę artystyczną z zaangażowaniem w konspiracje. Specjalizował się wtedy w tematyce sakralnej. Stworzył rzeźby w ołtarzu głównym kościoła św. Kazimierza w Pruszkowie, w Jankowicach i Wilczycach. Po wojnie zaprojektował ołtarz, ambonę i stalle kościoła na Kamionku w Warszawie. Rekonstruował rzeźby w katedrze św. Jana w Warszawie oraz w pałacu w Natolinie. Jego dziełem są także lwy przed kinem „Moskwa” w Warszawie[1], które po konserwacji przeprowadzonej w 1998 trafiły przed gmach wybudowanej w miejscu kina galerii handlowej[2] i są jedynym zachowanym śladem po dawnym kinie[3].

Był także współautorem warszawskiego pomnika Braterstwa Broni. Z relacji przedstawionej na początku lat 90. przez Stefana Momota wynika, że zaangażowanie w prace nad pomnikiem Józefa Trenarowskiego miało na celu skomplikowanie całego przedsięwzięcia z uwagi na związki rzeźbiarza z kręgami kościelnymi[4].

Józef Trenarowski był w latach 1945–1946 członkiem Zarządu Okręgu warszawskiego i wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 1946–1947, 1951, 1955 był prezesem Sekcji Rzeźby Okręgu Warszawskiego i Głównej Komisji Artystycznej Związku Polskich Artystów Plastyków. Swoje prace prezentował w kraju i zagranicą, był laureatem wielu konkursów, za co w 1955 przyznano mu Złoty Krzyż Zasługi.

Tworzył w kamieniu, brązie, ceramice, metalizowanym gipsie i glinie, głównie rzeźby o charakterze symbolicznym i wieloznacznym.

Brał udział w tworzeniu powojennej dekoracji ulicy Katowickiej, gdzie wykonał rzeźbę przedstawiającą borsuka[5]. Swoją pracownię miał m.in. na Saskiej Kępie. Nakręcono w niej jedną ze scen filmu Jana Batorego pt. Jezioro osobliwości[6]. Pracownia ta znajdowała się przy ul. Alfreda Nobla, gdzie w domach szeregowych zamieszkiwali także inni rzeźbiarze: Adam Roman, Józef Gosławski, Kazimierz Bieńkowski, Eugeniusz Żarkowski, Tadeusz Świerczek i Adam Procki[7].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 30-1-12)[8].

Wystawy

Indywidualne

RokMiastoWystawaPlacówka
1967WarszawaJózef Trenarowski. Wystawa rzeźbCentralne Biuro Wystaw Artystycznych

Zbiorowe

Krajowe

RokMiastoWystawa
1947WarszawaPierwszy Salon ZPAP Okręgu Warszawskiego
1947WarszawaDruga Doroczna Wystawa ZPAP
1948WarszawaDoroczna Wystawa Grupy Artystów Plastyków "Warszawa"
1950WarszawaOgólnopolska Wystawa Plastycy w Walce o Pokój
1951WarszawaWystawa Malarstwa, Rzeźby, Grafiki, Architektury Wnętrz, Sztuki Dekoracyjnej ZPAP
1952/1953WarszawaIII Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1953Warszawa10 lat Ludowego Wojska Polskiego w Plastyce
1954WarszawaIV Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1955WarszawaVI Wystawa Okręgu Warszawskiego ZPAP
1958/1959WarszawaWystawa Rzeźby Warszawskiej 1945-1958
1959WarszawaII Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej
1960WarszawaWystawa Rzeźba Polska 1945-1960
1960WarszawaIII Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej
1961SzczecinWystawa Rzeźby
1961KrakówII Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej w Polsce
1961/1962WarszawaWystawa Rzeźby w XV-lecie PRL
1962PoznańSalon Jesienny
1962/1963RadomXVIII Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1963WarszawaOgólnopolska Wystawa XX-lecie LWP w Twórczości Plastycznej
1963/1964WarszawaWystawa Rzeźb i Tkanin Okręgu Warszawskiego ZPAP
1964OpoleWystawa Polskiej Rzeźby Plenerowej
1964WarszawaWarszawa w Sztuce
1965WarszawaWystawa Rzeźby i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP
1965WarszawaWystawa XX-lecie PRL w Twórczości Plastycznej
1965SopotPorównania (XVIII Festiwal Sztuk Plastycznych)
1965WarszawaWystawa prac Malarskich i Rzeźbiarskich nagrodzonych Wielką Nagrodą na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej w Monte Carlo w 1964 r.
2011WarszawaRzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś

Zagraniczne

RokPaństwoMiastoWystawa
1936Finlandia HelsinkiMiędzynarodowa Wystawa Wyższych Szkół Artystycznych
1937Francja ParyżDział Polski na Międzynarodowej Wystawie "Sztuka i Technika"
1959Włochy Katania, PalermoWystawa Prac Plastyków Warszawskich
1961Francja ParyżMiędzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej
1962Czechosłowacja PragaIII Międzynarodowa Wystawa Ceramiki
1963Holandia HagaMiędzynarodowa Wystawa Rzeźby
1964Monako Monte CarloMiędzynarodowa Wystawa Sztuki Współczesnej

Przypisy

  1. Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 63, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  2. Realizacje kamienne. restoration-gabriela.com. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 maja 2014)].
  3. Tomasz Urzykowski: 25 lat temu zamknięto kino Moskwa. Było największe w powojennej Warszawie. warszawa.wyborcza.pl, 2021-04-30. [dostęp 2021-05-02].
  4. Ewa Kalnoj Ziajkowska: "Cały naród buduje swoją stolicę". Przykłady współpracy urbanistów, architektów i rzeźbiarzy w latach 1945-1955. W: Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Bartłomiej Gutowski: Rzeźba w architekturze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008, s. 59-60. ISBN 978-83-7072-515-0.
  5. Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 36-37.
  6. Halina Ostrowska: Miałam dwadzieścia sześć meldunków. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 89-92.
  7. Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa – historia dzielnicy, jej mieszkańcy, środowisko artystyczne, sklepy i kawiarnie.... W: Hanna Faryna Paszkiewicz: Saska Kępa. Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.
  8. Cmentarz Stare Powązki: Józef Trenarowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-24].

Bibliografia

  • Barbara Mitschein, Halina Zacharewicz: Józef Trenarowski. Warszawa: ZPAP, CBWA, 1967.
  • Krzysztof Gozdowski. Józef Trenarowski. „Tygodnik Swarzędzki”. Sierpień, s. 3, 1996. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie