Józef Ulma

Józef Ulma

Data i miejsce urodzenia	2 marca 1900 Markowa
Data i miejsce śmierci	24 marca 1944 Markowa
Miejsce spoczynku	Cmentarz w Markowej
Zawód, zajęcie	rolnik, fotograf, społecznik
Narodowość	polska
Małżeństwo	Wiktoria Niemczak
Dzieci	Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria Ulmowie
Odznaczenia

Józef Ulma (ur. 2 marca 1900 w Markowej, zm. 24 marca 1944 tamże) – polski rolnik, właściciel kilkuhektarowego gospodarstwa rolnego, Sługa Boży kościoła katolickiego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wraz z żoną i szóstką dzieci został zamordowany przez Niemców w odwecie za ukrywanie dwóch żydowskich rodzin.

Życiorys

Losy przedwojenne

Józef Ulma urodził się w 1900 roku w ubogiej wiejskiej rodzinie. Ukończył czteroklasową szkołę ludową. W 1921 roku został powołany do służby wojskowej. W wieku 29 lat rozpoczął naukę w szkole rolniczej w Pilźnie o specjalności sadownictwo i ogrodnictwo, którą ukończył z wyróżnieniem^[1].

Józef Ulma był osobą aktywną i dobrze znaną w lokalnej społeczności. Propagował ogrodnictwo i uprawę warzyw, m.in. jako pierwszy w Markowej stworzył szkółkę drzew owocowych. Zajmował się także pszczelarstwem i hodowlą jedwabników. Ponadto był bibliotekarzem w Kole Młodzieży Katolickiej oraz aktywnym członkiem ZMW „Wici”. Jego największą pasją była fotografia^[1][2].

W wieku 35 lat poślubił młodszą o 12 lat Wiktorię Niemczak. Małżonkowie doczekali się sześciorga dzieci. W momencie śmierci oczekiwali siódmego potomka^[1].

Pomoc Żydom

Podczas okupacji niemieckiej Józef Ulma zaangażował się w pomoc eksterminowanym Żydom. Prawdopodobnie w drugiej połowie 1942 roku przyjął pod swój dach ośmioro żydowskich uciekinierów z rodzin Goldmanów/„Szallów”, Grünfeldów i Didnerów^[2]. Ponadto pomógł innej żydowskiej rodzinie wybudować ziemiankę w pobliskim lesie, a następnie zaopatrywał jej mieszkańców w żywność i inne produkty^[3].

Po pewnym czasie leśna ziemianka została odkryta przez Niemców, a czworo ukrywających się w niej Żydów (trzy kobiety i dziecko) zostało zamordowanych. Fakt udzielania przez Ulmę pomocy uciekinierom nie został wówczas ujawniony^[3]. Z kolei pozostałych ośmioro Żydów ukrywało się w gospodarstwie Ulmów do wiosny 1944 roku.

Śmierć

Wiosną 1944 Ulmowie zostali zadenuncjowani przez granatowego policjanta Włodzimierza Lesia, który wcześniej zagarnął majątek rodziny Szallów i zamierzał pozbyć się jego prawowitych właścicieli. 24 marca 1944 niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali Józefa Ulmę, a także jego żonę, będącą w zaawansowanej ciąży i szóstkę dzieci (8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego i półtoraroczną Marię). Razem z Ulmami zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi^[2].

Upamiętnienie

13 września 1995 roku Józef Ulma został wraz z żoną pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[4]. 24 marca 2004 roku w Markowej odsłonięto poświęcony im pomnik^[2]. Ponadto postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[5].

17 września 2003 roku biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga otworzył proces beatyfikacyjny 122 polskich męczenników z okresu II wojny światowej, wśród których znaleźli się Józef i Wiktoria Ulmowie oraz szóstka ich dzieci. 20 lutego 2017 roku Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych zezwoliła na przejęcie prowadzenia procesu rodziny Ulmów przez archidiecezję przemyską^[6].

Los Józefa Ulmy i jego rodziny stał się symbolem martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców za niesienie pomocy Żydom^[7]. Imię rodziny Ulmów nosi Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej, które otwarto w Markowej 17 marca 2016 roku w obecności prezydenta RP Andrzeja Dudy^[8].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• MateuszM. Szpytma MateuszM., Kaźń rodziny Ulmów. Polska rodzina zamordowana za ratowanie Żydów, nowahistoria.interia.pl, 24 marca 2014 [dostęp 2014-03-24]  (pol.).