Józef Wasowski

Józef Wasowski
Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1885
Płock

Data i miejsce śmierci

21 października 1947
Warszawa

Poseł do KRN i na Sejm Ustawodawczy
Okres

od 1945
do 1947

Przynależność polityczna

Stronnictwo Demokratyczne

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

Józef Wasowski, właśc. Józef Wassercug (ur. 14 kwietnia 1885 w Płocku, zm. 21 października 1947 w Warszawie) – polski dziennikarz i wykładowca pochodzenia żydowskiego, w latach 1945–1947 poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy, przewodniczący Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w latach 1944–1945[1].

Życiorys

Grób rodziny Wasowskich na cmentarzu Powązkowskim

Po ukończeniu gimnazjum realnego w Sosnowcu (1895–1902) wyjechał na studia do Paryża, gdzie kształcił się w Szkole Nauk Politycznych oraz Kolegium Nauk Społecznych (dyplom uzyskał w 1908). Początkowo pracował jako dziennikarz „Nowej Gazety” i „Niwy Polskiej”, założył też gazetę „Panteon”. W latach 1912–1915 stał na czele redakcji pisma „Izraelita. Pismo Polaków-Żydów”.

Po powrocie do Polski stale współpracował z „Nową Gazetą” oraz „Kurierem Polskim”. Był redaktorem naczelnym „Widnokręgu”. W 1914 został aresztowany przez władze carskie. Od 1917 do 1918 zatrudniony w Radzie Stanu, po odzyskaniu niepodległości był m.in. szefem wydziału prasowego w MSZ (do 1923).

Pod koniec 1918 roku wysłany do Lwowa wraz z dr. Leonem Chrzanowskim przez MSZ w celu zbadania pogromu na ludności żydowskiej dokonanego przez polskich żołnierzy i cywilów, jaki miał miejsce w dniach 22–24 listopada 1918 tuż po odbiciu miasta z rąk Ukraińców. Efektem ich pracy był raport z dnia 17 grudnia 1918[2].

W późniejszym czasie do 1932 był redaktorem naczelnym Polskiej Agencji Publicystycznej, która powstała z jego inicjatywy. Zakładał gazetę „Epoka”. Przez kilkanaście lat wykładał w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie, był członkiem zwyczajnym Towarzystwa WSD[3][4] i wicedyrektorem Szkoły. W 1933 zakładał Ligę Reformy Obyczajów.

Podczas II wojny światowej zatrudniony przez ordynata Jana Zamoyskiego jako urzędnik w należącym do ordynacji nadleśnictwie w Lipie[5]. Po 1944 pełnił obowiązki dyrektora departamentu w Ministerstwie Informacji i Propagandy. Był redaktorem naczelnym „Kuriera Codziennego”. Działał w Stronnictwie Demokratycznym, pełniąc funkcję wiceprezesa jego Rady Naczelnej. W 1945 został nominowany do Krajowej Rady Narodowej, dwa lata później uzyskał mandat posła do Sejmu Ustawodawczego. Był pierwszym w historii prezesem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Pełnił obowiązki wicedziekana Wydziału Dziennikarstwa Akademii Nauk Politycznych, stał również na czele Związku Zawodowego Dziennikarzy RP[6]. Był wiceprezesem zarządu Polskiego Instytutu Prasoznawczego.

Od 1923 był członkiem warszawskiej loży „Kopernik” (ps. „Widz”). Dwukrotnie żonaty, w pierwszym małżeństwie z Austriaczką[7], 25 lipca 1920 wziął ślub z Marią Strońską, aktorką kabaretową (Czarny Kot, Qui Pro Quo) i teatralną.

Zmarł po długiej chorobie w październiku 1947, został pochowany na Starych Powązkach[8] (kwatera 240-2-22)[9]. Postanowieniem prezydenta RP Bolesława Bieruta z 24 października 1947 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług położonych dla Demokracji Polskiej w dziedzinie publicystyki oraz pracy nad odbudową powojennego dziennikarstwa[10][11].

Ojciec Jerzego Wasowskiego, dziadek Grzegorza Wasowskiego.

Był w Częstochowie patronem ulicy (obecnie ulica gen. Janusza Gąsiorowskiego[12]), która została zmieniona na podstawie ustawy z 1 kwietnia 2016 o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki[13]. Patronuje ulicy w Gdańsku (dzielnica Wrzeszcz).

Przypisy

  1. ↑ Ks. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
  2. ↑ Grzegorz Gauden, Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918, Kraków: „Universitas”, 2019, ISBN 97883-242-3536-0, s. 189–190.
  3. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska. „Kurier Warszawski”. Nr 213, s. 3, 1933. 
  4. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937–1938 oraz Program na Rok 1938–1939. Warszawa: 1938, s. 47.
  5. ↑ Tomasz Zbigniew Zapert: W ordynacji, w czas okupacji. [w:] e-teatr.pl [on-line]. 2004-09-29. [dostęp 2017-09-03].
  6. ↑ Lista posłów do Sejmu z ramienia Stronnictwa Demokratycznego, „Głos Demokratyczny”, nr 6 (45), 1947, s. 4.
  7. ↑ Jadwiga Manyś-Lobman, Józef Wasowski, „Gazeta Stołeczna”, nr 72 z 26 marca 1998, s. 13.
  8. ↑ „Kurier Codzienny”, nr 290 z 23 października 1947, s. 2 (nekrolog).
  9. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Wasowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19].
  10. ↑ M.P. z 1947 r. nr 135, poz. 839.
  11. ↑ Józef Wasowski odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, w: „Kurier Codzienny”, nr 293 z 26 października 1947, s. 1–2.
  12. ↑ Zarządzenia zastępcze nr NPII.4131.4.33.2018 Wojewody Śląskiego z dnia 2 marca 2018 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy.
  13. ↑ Ul. Wasowskiego Józefa. ipn.gov.pl. [dostęp 2022-11-29].

Bibliografia

  • Henryk Wosiński, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968 (red. Wiktoria Beczek), Warszawa 1969, s. 134–135 (nota biograficzna ze zdjęciem)
  • Leszek Tomaszewski, Lwów – listopad 1918. Niezwykłe losy pewnego dokumentu, w: „Dzieje Najnowsze”, rocznik XXV, 1993/94 (dział: „Listy do Redakcji”)
  • Ludwik Hass, Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie, Wyd. 2, rozsz. i uzup., Kopia, Warszawa 1996, s. 522–523 (nota biograficzna z datami przynależności do lóż)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wasowscy grób.JPG
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 3.0
Rodzinny grób Jerzego Wasowskiego na Cmentarzu Powązkowskim